Η εληνική κοινωνία δεν έχει τη δύναμη και τη θεληση να απαλλαγει απο τον «στρατο κατοχης» που τη δυναστευει.
Γνωστος κι εγκριτος δημοσιογραφος εθεσε το λογικο ερωτημα «Ως ποτε θα τους ανεχομαστε», αναφερομενος στο υπαλληλικο προσωπικο του ευρυτερου δημοσιου τομεα, που υπομονευει με τη σταση του καθε προσπαθεια εκσυγχρονισμου, ορθολογισμου και βελτιωσης της παραγωγικοτητας και του κοστους της δημοσιας διοικησης.
Του Κώστα Νεοφώτιστου*
Δεν ειναι η πρωτη φορα που θιγεται η προβληματικοτητα του συγκεκριμενου κλαδου, οπως δεν ειναι λιγες οι φορες που εχουν δει το φως της δημοσιοτητας περιπτωσεις καταχρηστικης ασκησης εξουσιας απο την νομενκλατουρα των ΔΥ και του προσωπικου Οργανισμων, ΟΤΑ, και λοιπων φορεων.
Ισως, ομως, ειναι η πρωτη φορα που το ερωτημα της ανοχης μεταφερεται απο τους εχοντες την αρμοδιοτητα ελεγχου των υπηρεσιων του κρατους, προς τους δεκτες των ακριβων και αναποτελεσματικων υπηρεσιων του, δηλαδη τους πολιτες.
Αν συμφωνουμε και αποδεχομαστε μερικες παγκοσμια αποδεκτες αρχες διοικησης και λειτουργιας, ας το πουμε προκαταβολικα ωστε να εχει νοημα η συνεχιση καθε συζητησης. Διαφορετικα, ας πουμε οτι θα ισχυσει μια οργανωτικη και διοικητικη λογικη της μαζας, στην οποια οι βασικες αρχες του management (σχεδιασμος, προγραμματισμος, οργανωση, στελεχωση & ελεγχος) θα καθοριζονται απο τους διοικουμενους.
Με λιγα λογια, να αποφασισουμε οτι καθε διοικητικη μοναδα θα υπαρχει και θα λειτουργει οχι για την παραγωγη εργου αλλα για να εξυπηρετει τις επιλογες και τα συμφεροντα του υπαλληλικου της προσωπικου.
Αν συμφωνουμε σ’αυτο, ας ειμαστε ειλικρινεις κι ας ομολογησουμε ανοιχτα πως αυτο που κατ’επιφασιν αποκαλειται ‘’δημοσια διοικηση’’, ουσιαστικα ειναι καταχρηστικη εφαρμογη εξουσιας στους πολιτες, μεσω ενος πανισχυρου lobby δημοσιων υπαλληλων που παριστανουν τους ‘’λειτουργους’’. Φυσικα, υπαρχει μια αξιοθαυμαστη ετοιμοτητα για να αποκρουεται αυτη η αληθεια αλλά, για να μην κανω καταχρηση χρονου και χωρου, ας σταχυολογησω μερικα μονον γνωρισματα και συμβαντα στον ευρυτερο δημοσιου τομεα.
Μονιμοτητα προσωπικου. Μορφωμενοι ή αμορφωτοι, ικανοι ή ανεπαρκεις, συνεργασιμοι ή προπετείς, τιμιοι ή κλεφταραδες, καλυπτονται ολοι εξ’ισου, κατω απο την ομπρελα της μονιμοτητας. Κι οσοι σπευσουν να διαφωνησουν, τους υπενθυμιζω κατι αμαρτωλα πειθαρχικα συμβουλια και κατι ‘’πετσινες’’ ΕΔΕ μαζι με την παρατηρηση πως αν πλαστογραφησω ενα πιστοποιητικο ή πτυχιο κι αν υπεξαιρεσω χρημα, για μενα που δεν ειμαι ΔΥ υπαρχει η Ευελπιδων, κι οχι καποιο συντεχνειακο συμβουλιο ή μια ΕΔΕ απο φιλους και κολλητους.
Κομματικη διεισδυση. Προσληψεις και προαγωγες με κομματικα κριτηρια, αμοιβες και προνομια που χτιστηκαν απο διαδοχικες κομματικες αντιπαροχες, και εργαλειοποιηση του συνδικαλισμου ως μεσου πιεσης. Δυσκολευομαι να καταλαβω τι νοημα εχει ο συνδικαλισμος σ’ενα περιβαλλον που δεν υπαρχουν απολυσεις, ουτε εντατικοποιηση της εργασιας, ουτε απαραδεκτες εργασιακες πρακτικες και συμβασεις.
Τι ειδους προστασια επιζητουν οι ΔΥ, ποια δικαιωματα θελουν να προστατευσουν αυτοι που εχουν κατοχυρωμενα τα περισσοτερα (θεμιτα ή αθεμιτα, αποδεκτα ή απαραδεκτα) και απο ποιους απειλουνται αυτοι που στο ονομα τους καθοριζονται ολοκληρες πολιτικες επιλογες. Να θυμισω εδω την απαντηση ΓΑΠ σε προταση της πρωτης τροϊκας να απολυσει ΔΥ: ‘’Αυτο αποκλειεται, γιατι ειναι η εκλογικη μας βαση’’.
Δεν ανεχομαστε τους ΔΥ, το αντιθετο μαλιστα. Τους θελουμε και τους εκτιμαμε βαθυτατα, αλλοιως δεν εξηγειται ο διακαης διαχρονικος ποθος ολων να ενταχθουν στον ευρυτερο δημοσιο τομεα. Οι ανθρωποι σπρωχνονται, συνωστιζονται και βαζουν ‘’λυτους και δεμενους’’ για μια θεση στο δημοσιο επειδη εκει ειναι τα καλα και τα προνομια. Δεν ειδα κανεναν να βαζει μεσον για μια θεση πιτσαδορου ή delivery για σουβλακια.
Οσο για τις φωνες εναντιον τους, οι περισσοτερες προερχονται απο διεκδικητες μιας θεσης στον ιδιο δημοσιο ηλιο και τη ζεστη αγκαλια του. Οπως κατι δημοσιογραφοι-εκφωνητριες της πρωην ΕΡΤ που εσκιζαν τις μπλουζες τους μεχρι να ξανανοιξει σαν ΝΕΡΙΤ, για να σπευσουν να διοριστουν εκει.
Τους ανεχομαστε γιατι τους θελουμε. Γιατι ολοι θελουν να εχουν την ευκαιρια της ‘’αντιπαροχης προς την εξουσια’’. Σαν τις παληες αντιπαροχες, που εδινες το οικοπεδο για να παρεις 2-3 διαμερισματα και να εσοδευεις τα ενοικια τους, ετσι κι εμεις θελουμε εναν μηχανισμο εξουσιας που θα ανταλλασσει θεσεις εργασιας με εξαιρετικα εως σκανδαλωδη προνομια, με αντιπαροχη την στηριξη κομματων στην εξουσια. Φταινε οι ΔΥ γι’αυτο; Οχι, βεβαια!
Αλλοι εστησαν αυτο το συστημα συναλλαγης, το φτηνο ‘’παρε-δωσε’’ που εξυπηρετει κομματα και κομματικους στρατους. Κι αν οι ΔΥ πρεπει να υποστουν πληρη διοικητικη αναδομηση, δεν ειναι δουλεια των πολιτων να το κανουν, αλλα δουλεια εκεινων που μετετρεψαν εναν διοικητικο συστημα σε ξεπερασμενο μηχανισμο αναρριχησης και διατηρησης τους στην εξουσια.
Κι αν ενοχλει η συμπεριφορα και η ασκηση εξουσιας απο τους ΔΥ, μην τους κατηγορειτε. Δεν ξεκινησαν ετσι αλλα εφτασαν ως εκει απο την κακομαθεια. Σαν το μικρο παιδι που, για τους δικους μας λογους, το αφηνουμε απαιδευτο, ασυδοτο και κακομαθημενο. Κι οταν γινει αλητακι, κλεφταρακος και ‘’ψευτονταης της γειτονιας’’ περιμενουμε απο τον περιγυρο να σημαζεψει ο,τι μπορει να μαζευτει, για οσα εμεις δεν καναμε ή αρνουμαστε να κανουμε.
Εκει που εχει φτασει η καταχρηστικοτητα και η αυθαδεια της εξουσιας, η ερωτηση ‘’γιατι ανεχομαστε’’ ειναι μαλλον επικινδυνη. Οσοι ζουν μεσα στον κοσμο και την καθημερινοτητα, χωρις να κρυβονται σε πολυτελη κομματικα ή κυβερνητικα γραφεια, ξερουν οτι βρισκομαστε λιγα μολις βηματα απο το σταδιο της αυτοδικιας. Ειναι κακη ερωτηση ‘’γιατι τους ανεχομαστε’’ γιατι καποιοι μπορει να δωσουν τις λαθος ερμηνειες. Οταν εχεις αλλάξει 4 ταυτοτητες, 9 διαβατηρια, πλησιαζεις τα 60 και καποιοι επιμενουν να σου ζητουν ληξιαρχικη πραξη γεννησης, το προβλημα ειναι καπου αλλου.
Μπορει ο ΔΥ που στο ζηταει να ειναι αγραμματος ή ανικανος να βρει τον καταλληλο τροπο για να δικαιολογησει την ανικανοτητα της δημοσιας διοικησης και τοσο κακομαθημενος ωστε να σου ασκησει μεχρι και bullying, αλλα κατι αλλο και καποιος αλλος οδηγησαν τα πραγματα εκει.
Ερωτησεις του τυπου ‘’γιατι ανεχομαστε’’ ή ‘’ως ποτε θ’ανεχομαστε’’ θυμιζουν την προτροπη του Γεωργιου Παπανδρεου στα μεσα της δεκαετιας του 60, οταν απο ενα μπαλκονι της πλατειας Συνταγματος ειχε πει ‘’τρομοκρατηστε τους τρομοκρατες’’.Μοιαζει σωστη προτροπη αλλα δεν φαινεται εφαρμοσιμη στον ελληνικο χωρο. Ετσι οπως στησαμε και καταντησαμε τη χωρα μας, για να διορθωθει χρειαζεται μια κοινωνια Ιρλανδων ή Κουβανων ή εστω Ισλανδων. Για κοινωνια ελληνων δεν πιστευω πως υπαρχει αποτελεσματικη εναλλακτικη λυση.
*Πρωην ανωτατο στελεχος επιχειρησεων