Είναι προφανές ότι η Ουάσινγκτον στηρίζει την κυβέρνηση Τσίπρα και χρησιμοποιεί το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο ως εργαλείο πίεσης προς την Γερμανία…
Tου Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλου
Το ότι ο Αλέξης Τσίπρας είναι το «χαϊδεμένο παιδί» των Αμερικανών, το γνωρίζουν και ο πέτρες. Όπως είναι επίσης γνωστό ότι, στο πλαίσιο των ευρω-αμερικανικών σχέσεων, η αμερικανική ηγεσία πόνταρε αρκετά στον σημερινό πρωθυπουργό, με την ελπίδα ότι θα δημιουργούσε προβλήματα στην Γερμανία –η οποία στην ουσία είναι ο μεγάλος οικονομικός αντίπαλος των ΗΠΑ. Επίσης, οι ΗΠΑ είχαν την ελπίδα ότι η άνοδος Τσίπρα στην εξουσία θα ενίσχυε και τους Podemos στην Ισπανία, με αποτέλεσμα να δεχόταν περαιτέρω πιέσεις η γερμανική οικονομική αντίληψη και τακτική, που απέχει αισθητά από την αντίστοιχη αμερικανική.
Ας μην ξεχνάμε, ακόμα, ότι το ΔΝΤ έβαλε πόδι στην Ευρώπη ύστερα από αγωνιώδη πρόσκληση του τότε πρωθυπουργού Γ. Α. Παπανδρέου, ο οποίος έβλεπε την πτώχευση να έρχεται και την Ευρώπη να μην έχει τα απαραίτητα εργαλεία να αντιδράσει σε αυτήν.
Με την πρόσκληση αυτή, ο άσχετος με την οικονομική πραγματικότητα τότε πρωθυπουργός έδινε την ευκαιρία στον γενικό διευθυντή του ΔΝΤ, Ντομινίκ Στρως-Καν, να ενισχύει την διεθνή του θέση –κάτι που δεν άρεσε διόλου στους Αμερικανούς, οι οποίοι τελικά εκμεταλλεύτηκαν τα σεξουαλικά του «χούγια», τον εξευτέλισαν και έφεραν το Ταμείο στα μέτρα τους. Επισημαίνουμε ότι ο Στρως-Καν είχε άριστες σχέσεις με τους Γερμανούς, ομιλεί άπταιστα γερμανικά και συνελήφθη λίγο πριν το αεροπλάνο στο οποίο επέβαινε απογειωθεί για να τον μεταφέρει στο Βερολίνο.
Όμως, στο διάστημα που είχε προηγηθεί της αποπομπής του από το ΔΝΤ και της διαπόμπευσής του, ο Στρως-Καν είχε καταφέρει να βάλει το Ταμείο στο πρόγραμμα διάσωσης της ελληνικής οικονομίας και πρέπει να πούμε ότι η στάση του ήταν πολύ πιο ευέλικτη από την αντίστοιχη των Ευρωπαίων. Αυτός είναι και ένας από τους λόγους που κάποια μέλη του ΔΣ του Ταμείου δυσαρεστήθηκαν από τις πρωτοβουλίες του Γάλλου πολιτικού, πιέζοντας τους εμπειρογνώμονες του ΔΝΤ να είναι πιο αξιόπιστοι στις ενέργειές τους.
Σημειώνουμε στο σημείο αυτό, όπως αναφέρει και ο εκπρόσωπος της Ελλάδας στο ΔΝΤ το 2010, Παν. Ρουμελιώτης, ότι οι θέσεις των διαφόρων μελών του ΔΣ του ΔΝΤ σχετικά με τα προγράμματα προσαρμογής δεν είναι πάντα ενιαίες.
Παρόλο που οι αποφάσεις του ΔΣ λαμβάνονται συνήθως με ομοφωνία, χωρίς να διεξάγεται ψηφοφορία, οι θέσεις που εκφράζουν οι διάφορες χώρες μέλη δεν αποσκοπούν μόνον στην όσο το δυνατόν μεγαλύτερη διασφάλιση της επιστροφής των δανείων που χορηγεί το Ταμείο, αλλά και στην προώθηση των γενικότερων επιδιώξεών τους.
Ωστόσο, ούτε και στο επίπεδο των διαφόρων διευθύνσεων του ΔΝΤ υπάρχει ενιαία γραμμή σχετικά με τα προγράμματα προσαρμογής στα οποία εντάσσονται οι χώρες που ζητούν την βοήθεια του Ταμείου.
Για παράδειγμα, η Διεύθυνση Στρατηγικής και Πολιτικών επεδίωξε την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους από την αρχή, σε αντίθεση με την ευρωπαϊκή Διεύθυνση, που προσπαθούσε μέχρι την τελευταία στιγμή να αποτρέψει την αναδιάρθρωση φοβούμενη τις επιπτώσεις στις άλλες ευάλωτες χώρες της ευρωζώνης.
Στις περιπτώσεις αυτές, η οριστική απόφαση όσον αφορά στην στάση του Ταμείου ανήκει στον γενικό διευθυντή και στο ΔΣ.
Όπως είναι γνωστό, το ΔΝΤ ενίσχυσε τον ρόλο του μετά την χρηματοπιστωτική κρίση του 2007-2008 όσον αφορά στην παρακολούθηση και διασφάλιση της παγκόσμιας οικονομικής και χρηματοπιστωτικής σταθερότητας. Όταν η ελληνική κρίση απείλησε να κλονίσει την αξιοπιστία του, το Ταμείο πρότεινε εγκαίρως μέτρα και προγράμματα τόσο στην ευρωζώνη όσο και στην Ελλάδα, προκειμένου να διασφαλιστεί η σταθερότητα αυτή.
Πρέπει να επισημανθεί ότι οι χώρες μέλη του ΔΝΤ είναι υποχρεωμένες να επιτρέπουν την ετήσια εξέταση της οικονομίας τους από το Ταμείο (άρθρο IV του καταστατικού του). Τα συμπεράσματα των εμπειρογνωμόνων συζητούνται στο ΔΣ, αλλά οι προτάσεις του Ταμείου προς τις χώρες μέλη του δεν έχουν δεσμευτικό χαρακτήρα.
Αν η Ελλάδα είχε εφαρμόσει τα μέτρα που είχε προτείνει το ΔΝΤ από τις αρχές του 2009, ίσως να είχε αποφύγει τον αποκλεισμό της από τις αγορές, συνεχίζοντας ενδεχομένως να αναχρηματοδοτεί το χρέος της από αυτές. Αυτό δεν έγινε και η συνέχεια είναι πλέον γνωστή σε όλους.
Γιατί, λοιπόν, το ΔΝΤ επανέρχεται σήμερα στο προσκήνιο δίνοντας στην δημοσιότητα την έκθεση αξιολόγησης της απόδοσης των ομάδων του στα προγράμματα δημοσιονομικής προσαρμογής της Πορτογαλίας, της Ιρλανδίας και του πρώτου ελληνικού μνημονίου; Αξιολόγηση, εξάλλου, που πραγματοποιήθηκε από τα Ανεξάρτητο Γραφείο Αξιολόγησης (ΙΕΟ), το οποίο λειτουργεί στο εσωτερικό του ΔΝΤ και αναφέρεται απ’ ευθείας στο ΔΣ του.
Κατά την εκτίμησή μας, οι ΗΠΑ κάνουν ένα νέο δώρο στον Αλέξη Τσίπρα και, εμμέσως πλην σαφώς, πιέζουν μία αλαφιασμένη από τις εξελίξεις Ευρώπη να πει ναι στην αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους.
Αν αυτό συμβεί, θα πρέπει να θεωρείται βέβαιον ότι ο πρωθυπουργός, εν μέσω ρεσιτάλ λαϊκισμού και δημαγωγίας, θα προκηρύξει νέες εκλογές, τις οποίες είναι πολύ πιθανόν και να κερδίσει.
Ενδέχεται, επίσης, με αμερικανική αλλά και ευρω-σοσιαλδημοκρατική στήριξη, να αναλάβει και πρωτοβουλίες στον χώρο της κεντροαριστεράς, επαναφέροντας στο πολιτικό παιχνίδι και τον Γιώργο Α. Παπανδρέου.
Υπό τις παραπάνω συνθήκες, είναι προφανές ότι οι εξελίξεις στην Τουρκία υπήρξαν δώρο εξ ουρανού για τον Αλέξη Τσίπρα. Απομένει να δούμε τί έχει ο ίδιος υποσχεθεί στους «χορηγούς» του. Ίσως δε αυτό να φανεί από τον ανασχηματισμό που θα πραγματοποιήσει προς τον Οκτώβριο, όπου θα πρέπει να εξασφαλίσει την αποχωρούσα από την προεδρία της Εθνικής Τράπεζας κυρία Λούκα Κατσέλη.