Είναι η ελληνική κρίση μονοδιάστατη; Είναι απλώς ένα οικονομικό πρόβλημα που αφορά μια μικρή χώρα του ευρωπαϊκού νότου;
Η διαΝΕΟσις, επιχειρώντας να απαντήσει στα παραπάνω ερωτήματα και να συνεισφέρει στον διάλογο, διοργάνωσε από κοινού με το με το CERI (Centre de Researches Intrenationales) της Sciences Po την εκδήλωση με τίτλο «La Crise Grecque. Regards Croises» (Ελληνική Κρίση. Διασταυρούμενα βλέμματα).
Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης, η οποία πραγματοποιήθηκε με την υποστήριξη του ιδρύματος Μποδοσάκη στις 7 Δεκεμβρίου στην έδρα της Sciences Politiques στο Παρίσι, ακαδημαϊκοί, αναλυτές και διπλωμάτες αντάλλαξαν απόψεις για τις ευρύτερες διαστάσεις της ελληνικής κρίσης και επιχείρησαν μια νέα θεώρηση του ζητήματος στο πλαίσιο ενός κόσμου που αλλάζει.
Τον τόνο της εκδήλωσης έδωσε ο Καθηγητής Γεωπολιτικής του Πανεπιστημίου της Σορβόννης (Paris Ι) και μέλος του advisory board της διαΝΕΟσις, Γιώργος Πρεβελάκης: “Πρέπει να διευρύνουμε το πλαίσιο της συζήτησης για την Ελλάδα. Έως τώρα η συζήτηση ήταν καθαρά οικονομική. Θεωρούσαμε ότι τα αίτια ήταν οικονομικά και η συζήτηση γινόταν από τους οικονομολόγους μέσα από την επιστήμη τους. Συνειδητοποιούμε ότι υπάρχουν βαθύτερα αίτια: πολιτικά, γεωπολιτικά και ιστορικά/πολιτισμικά”.
Η Ελλάδα ως φύλακας της Ευρώπης
O καθηγητής γεωπολιτικής και τέως πρέσβης, Μισέλ Φουσέ προτίμησε να αναφερθεί στον ρόλο της Ελλάδας στο ευρωπαϊκό πλαίσιο, και η ομιλία του εστίασε σε ιστορικές αναφορές: “H Ελλάδα μας υποχρεώνει να σκεφτόμαστε την ανατολική πλευρά της ιστορίας μας - μια ιστορία διαφορετική, με την ορθοδοξία, το Βυζάντιο και την περίπλοκη σχέση με την οθωμανική αυτοκρατορία.
Σε μια Ευρώπη ολοένα και περισσότερο διευρυμένη που αρνείται να θέσει το ερώτημα των συνόρων της. Κατηγορούμε την Ευρώπη ότι δεν έχει εξωτερική πολιτική, όμως γι’ αυτό θα πρέπει να αποφασίσει από πού αρχίζει το έξω. Η Ελλάδα είναι κατά κάποιον τρόπο ο φύλακας αυτών των συνόρων”.
70 Χρόνια Λύσεις στο “Οικονομικό Πρόβλημα της Ελλάδος”
Αντίστοιχη ήταν η προσέγγιση του καθηγητή Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Lille 1 Ντενίζ Ακάγκιουλ, ο οποίος επιχείρησε να αντιπαραβάλει την ελληνική οικονομική κρίση με την οικονομική κρίση της Τουρκίας και να εντοπίσει ομοιότητες. “Το κοινό σημείο των οικονομικών κρίσεων της Ελλάδας και της Τουρκίας είναι η δημιουργία δημόσιου εξωτερικού χρέους που απορρέει από τον λαϊκισμό. Και οι δυο κρίσεις συνδέονται με την κοινή οθωμανική κληρονομιά”.
Το προσφυγικό ζήτημα
Όπως ήταν αναμενόμενο, το ζήτημα των αυξημένων προσφυγικών ροών τέθηκε κι αυτό προς συζήτηση. Ο καθηγητής Καθηγητής Ευρωπαϊκής Πολιτικής και Οικονομίας στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και μέλος του advisory board της διαΝΕΟσις, Γιώργος Παγουλάτος παρατήρησε ότι “η Ελλάδα βρίσκεται στο σημείο διέλευσης δύο τεράστιων κρίσεων της Ευρώπης: της οικονομικής κρίσης και της μεταναστευτικής/προσφυγικής κρίσης”.
Στο ίδιο κλίμα, ο διευθυντής ερευνών στο CERI Ζάκ Ρούπνικ επικέντρωσε την τοποθέτησή του στην εφαρμογή της συνθήκης Σένγκεν. “Η Ελλάδα είναι η πρώτη χώρα της Σένγκεν όπου έφτασε το μεταναστευτικό κύμα. Όλη η Ευρώπη έπρεπε να ξανασκεφτεί τόσο τη συνθήκη Σένγκεν, τη φύλαξη των συνόρων της, όπως και τι θα κάνει με τους μετανάστες. Η Ελλάδα αναδεικνύει τα ευρωπαϊκά προβλήματα για τα οποία η λύση δεν είναι αυτονόητη”, είπε.
Οι μεταρρυθμίσεις και το Grexit
Ασφαλώς, τα καθαρά οικονομικά θέματα δεν έμειναν εκτός συζήτησης. Επιχειρώντας μια ολιστική προσέγγιση του ζητήματος της υλοποίησης των αναγκαίων για την έξοδο από την κρίση μεταρρυθμίσεων ο τέως πρέσβης της Γαλλίας στην Ελλάδα, Jean-Loup Kuhn-Delforge Ζαν-Λου Κούν-Ντελφόρζ σημείωσε ότι οριοθετώντας το πρόβλημα μόνο από χρηματοοικονομική σκοπιά “εστιάζουμε σε προϋπολογισμούς και απαιτούμε από τις ελληνικές κυβερνήσεις πρωτογενές πλεόνασμα - κάτι που είναι μια βραχυπρόθεσμη ποσοτική οπτική”. Συνέχισε τονίζοντας ότι κάτι τέτοιο δεν αρκεί και ότι “χρειάζονται βαθιές μεταρρυθμίσεις και μια κατάσταση που θα επιτρέψει απαντήσεις σε βάθος χρόνου”.
Πάνω στο ίδιο θέμα των μεταρρυθμίσεων ο οικονομολόγος του ΟΟΣΑ Κριστιάν Ντόντ σημείωσε ότι “υπάρχει ανάγκη να γίνουν κάποιες μεταρρυθμίσεις για να ανοικοδομηθεί ο κοινωνικός ιστός. Πρέπει να αντιλαμβανόμαστε τις μεταρρυθμίσεις όχι με τρόπο που να περιλαμβάνονται όλα τα μέτρα, αλλά ως ισορροπημένο πακέτο που θα λαμβάνει υπόψη το τεράστιο κοινωνικό κόστος που έχει προκαλέσει η κρίση στην Ελλάδα”.
O π. διευθυντής ερευνών του CERI, Κριστιάν Λεκέσν αναφέρθηκε και στις ευθύνες της Ελλάδας. “Το πραγματικό ερώτημα αφορά περισσότερο την Ελλάδα από ό,τι την Ευρώπη” παρατήρησε. Συνέχισε λέγοντας ότι “για να υπάρξει λύση θα πρέπει να γίνουν θυσίες και μεταρρυθμίσεις που θα έχουν επιπτώσεις στην ελληνική κοινωνία”.
Ο Πιέρ Μιρέλ, τέως διευθυντής Βαλκανίων στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή έβαλε στη συζήτηση το θέμα των ευρωπαϊκών πόρων που φθάνουν στην Ελλάδα μέσω των διαρθρωτικών ταμείων. “Οι πόροι των ευρωπαϊκών διαρθρωτικών ταμείων που ήλθαν ως μάννα εξ ουρανού για την Ελλάδα προϋπέθεταν διπλή ευθύνη: του δικαιούχου αλλά και του δότη που έπρεπε να θέσει όρους. Δεν υπήρχαν όροι για τις αναγκαίες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις της χώρας”.
Ποιοι ήταν οι όροι αυτοί, προκειμένου να προχωρήσουν οι μεταρρυθμίσεις; Ο διευθυντής ερευνών της διαΝΕΟσις, Κυριάκος Πιερρακάκης επιχείρησε να δώσει μια απάντηση τονίζοντας την πρόδηλη έλλειψη κοινωνικού κεφαλαίου στη χώρα. “Η Ελλάδα είναι τελευταία σε όλους τους δείκτες εμπιστοσύνης ανάμεσα στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης - εμπιστοσύνης στο κράτος, στους θεσμούς αλλά και μεταξύ των πολιτών. Αυτός είναι ένας πραγματικός δέικτης ανάπτυξης και κοινωνικής συνοχής”, είπε.
Τέλος, ο καθηγητής στο Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών και μέλος του εποπτικού συμβουλίου της διαΝΕΟσις, Πάνος Τσακλόγλου έβαλε στη συζήτηση το θέμα του Grexit. Πιο συγκεκριμένα, αναφερόμενος στις σχετικές αναφορές των τελευταίων πέντε ετών σημείωσε ότι “και μόνο η συζήτηση για το Grexit είχε καταστροφικές συνέπειες για τις επενδύσεις, που είναι απαραίτητες για την ανάπτυξη και για τη σωστή λειτουργία της αγοράς”.