Ο τίτλος προέρχεται από συνέντευξη που έδωσε ο Tony Blair, στην Καθημερινή την Κυριακή 7 Ιουνίου. Συμπυκνώνει σε 6 λέξεις την ουσία της σύγχρονης άσκησης ισχύος. Νόμοι που ψηφίζονται και δεν εφαρμόζονται υποδηλώνουν κράτος αδύναμο—αν όχι άναρχο.
Του Αντώνη Κεφαλά
Η μη εφαρμογή των νόμων αποτελεί σύγχρονη ελληνική παράδοση. Η περίοδος 2010-2019 τουλάχιστον, αυτό απέδειξε. Η ανυπακοή στους νόμους θεωρήθηκε τίτλος τιμής. Πρώτος στον κλεφτοπόλεμο ο πολιτικός κόσμος. Το κράτος ένας κοντινός δεύτερος, με την γραφειοκρατία ως όπλο. Και η κοινωνία αγάλλεται.
Με αυτές τις συνθήκες, όμως, το κράτος λειτουργεί κουτσά. Ο πολίτης σταματά να εξυπηρετείται. Τα δημόσια αγαθά υποβαθμίζονται, ο ιδιωτικός τομέας συρρικνώνεται, το επίπεδο ζωής καταρρέει. Στον παγκόσμια διασυνδεμένο κόσμο η χώρα αποκτά τα χαρακτηριστικά του γελοίου -αν όχι του παρία.
Στην δεκαετία των μνημονίων και των ελληνικών κυβερνήσεων που κορόιδευαν πρώτα-πρώτα τους εαυτούς τους και μετά τους πολίτες, δεν ήταν λίγες οι διεθνείς αναφορές στην Ελλάδα ως failed state.
Σήμερα, στην εποχή του κορωνοϊού, η υπακοή στους νόμους είναι πλέον προϋπόθεση επιβίωσης. Οικονομικής αλλά και φυσικής.
Ο κορωνοϊός δεν γνωρίζει σύνορα, φυλή, φύλο, πολιτικά φρονήματα. Αναπόφευκτα ο ρόλος του κράτους αυξάνεται.
Δικαιολογημένα τίθεται θέμα ισορροπίας – ανάμεσα στην προσωπική ελευθερία και στον βαθμό εποπτείας που ασκεί το κράτος. Οι ανεξάρτητοι θεσμοί έχουν την δυνατότητα να ελέγχουν και να παρεμβαίνουν – όπως οφείλουν. Σε τελευταία ανάλυση η δημοκρατία είναι θέμα της κοινωνίας των πολιτών και της ατομικής συνείδησης μας.
Το «άνοιγμα» της οικονομίας και της κοινωνίας ανέδειξε τα …προπατορικά αμαρτήματα της χώρας. Στην πλειοψηφία της η κοινωνία τηρεί υπεύθυνη στάση. Σε ορισμένες περιπτώσεις οι προδιαγραφές των ειδικών δύσκολα εφαρμόζονται—και καλό θα ήταν να επανεξεταστούν ως προς τον ρεαλισμό τους. Σε λίγες περιπτώσεις η ανυπακοή στους νόμους θέτει σε κίνδυνο το κοινωνικό σύνολο και την οικονομία.
Τα πρώτα σημάδια κινδύνου φάνηκαν ήδη. Και δεν είναι μόνο γηγενή. Έρχονται και από το εξωτερικό. Σε μερικές ημέρες η σχετική απομόνωση που μας έσωσε μέχρι τώρα, θα καταργηθεί. Αν η κοινωνία δεν αυτοπειθαρχήσει, θα οδηγηθούμε σε πολλές τοπικές καραντίνες με απώτερη προοπτική ένα νέο lockdown. Οι συνέπειες θα είναι αβάσταχτες.
Το θέμα είναι ευρύ. Τα ταξίδια των κυριών που κυνηγούν την μόδα, οι συγκεντρώσεις μελών της λεγόμενης υψηλής κοινωνίας, τα πάρτι γόνων πλουσίων και καλλιτεχνών ενέχουν – όπως αποδείχθηκε σε μία περίπτωση με τρεις νεκρούς – μεγαλύτερο κίνδυνο από τους ταλαίπωρους συνταξιούχους που προσπαθούν να προσαρμοστούν σε μία γι’ αυτούς σχεδόν εξωπραγματική κατάσταση.
Οι εύποροι που έρχονται και σπάνε την καραντίνα με το έτσι θέλω, οι νεαροί που με άγνοια συνωστίζονται, οι καταστηματάρχες που επιπόλαια θυσιάζουν την υγεία του κοινωνικού συνόλου για το κέρδος, δεν έχουν θέση στην εποχή του κορωνοϊού.
Νόμοι που τιμωρούν αυτές τις συμπεριφορές υπάρχουν και μάλιστα δρακόντειοι. Η μερική εφαρμογή τους ισοδυναμεί με μη εφαρμογή. Και υποδηλώνει κράτος ανήμπορο.
Η Κυβέρνηση κέρδισε την εμπιστοσύνη των πολιτών με την επάρκεια της στην αντιμετώπιση της πρώτης φάσης της κρίσης. Γνωρίζοντας ότι το ελληνικό σύστημα υγείας είχε σχεδόν μηδενικές ανοχές κινήθηκε άμεσα και αποτελεσματικά.
Η επόμενη ημέρα αποδεικνύεται πιο δύσκολη. Η επάρκεια της δεν θα κριθεί στην οικονομία, όπως νομίζουν μερικοί, αλλά πριν απ’ αυτό, στην ρεαλιστική αντιμετώπιση του ανοίγματος και του επερχόμενου νέου κύματος λοιμώξεων.
Εκπτώσεις δεν χωρούν. Δεν υπάρχει τίποτα το ηθικά σχετικό με αναφορά στον κορωνοϊό. Η επιλογή είναι ανάμεσα στην ζωή και τον θάνατο.