Πάσχουμε απο θεσμική κουλτούρα ως Έλληνες και γι αυτό δεν μπορούμε να αντιληφθούμε το νόημα του πορίσματος που εξέδωσε το Ελεγκτικό Συνέδριο της ΕΕ σχετικά με την διαχείριση της ελληνικής κρίσης (16/11/2017: »Η παρέμβαση της Επιτροπής στην ελληνική χρηματοπιστωτική κρίση»).
Πρόκειται για το ανώτατο θεσμικό όργανο έγκρισης των δράσεων της Κομισιόν, για τον ελεγκτή των χρηματοδοτήσεων και των προγραμμάτων που εκπονούνται στις Βρυξέλλες.
Tου Ηλία Καραβόλια
Είναι ουσιαστικά ο θεματοφύλακας σε επίπεδο κοινοτικής αλληλεγγύης, ο τοποτηρητής της αποτελεσματικής παρέμβασης της Κομισιόν σε κράτη και αγορές.
Πίσω απο την τεχνοκρατική γλώσσα της Έκθεσης κρύβεται η πραγματικότητα: η ανικανότητα της ΕΕ να σχεδιάσει την επαναφορά της Ελλάδας στην δημοσιονομική κανονικότητα χωρίς να βλάψει την κοινωνική συνοχή και την πραγματική οικονομία.
Μπορεί τα λάθη μας ως λαός, τα λάθη των πολιτικών μας, οι παθογένειες της φυλής και του κρατικοδίαιτου μοντέλου οικονομίας μας, το κομματικό σπάταλο δημόσιο και πολλά άλλα να είναι οι πηγές των δεινών μας, όμως τα φάρμακα που μας έδωσαν οι δανειστές ήταν θανατηφόρα.
Και όπως ομολογεί η Έκθεση, ο γιατρός που λέγεται ΕΕ δεν είχε την πείρα να ελέγξει την συνταγή του έτερου γιατρού, που λέγεται ΔΝΤ. Η δε συνταγή του δεύτερου( περικοπές εισοδημάτων) δεν έτυχε επεξεργασίας απο τον πρώτο. Και γι αυτό φθάσαμε στα όρια της ευθανασίας.
Είναι χαρακτηριστικές κάποιες φράσεις και πραγματικά αξίζει μέσα απο αυτές να κατανοήσουμε το μέγεθος της ζημιάς που έχουμε υποστεί ως χώρα απο την στρεβλή και θανατηφόρα »διάσωση» απο τους εταίρους.
«Δεν είχε πείρα η Επιτροπή στη διαχείριση ενός τέτοιου εγχειρήματος και δεν μπορούσε να ελέγξει το ΔΝΤ»(!) τονίζει το Ελεγκτικό Συνέδριο της ΕΕ το οποίο αποφαίνεται ότι τα μνημόνια «οριακά συνέλαβαν τα προγράμματα ανασυγκρότησης των εταίρων μας Ελλήνων».
Με απλά λόγια; Δεν κατάλαβαν στην Κομισιόν τι ακριβώς χρειαζόταν να γίνει ώστε να έλθει η βιώσιμη ανάκαμψη της Οικονομίας.
Η Έκθεση τελειώνει με 11 συστάσεις προς την Επιτροπή. Παραθέτω εσκεμμένα μόνο μια εξ αυτών: » Η Επιτροπή οφείλει να εξετάζει την καταλληλότητα και τον χρονισμό των μέτρων, λαμβάνοντας υπόψη τις συνθήκες που επικρατούν στο εκάστοτε κράτος μέλος».
Λέξεις κλειδιά: χρονισμός των μέτρων (timing) και συνθήκες κράτους-μέλους. Και εδώ είναι εγκληματικές οι ευθύνες των ελληνικών κυβερνήσεων απο την αρχή της κρίσης.
Ποτέ δεν αναλύσαμε διεξοδικά και πειστικά στους εταίρους οτι δεν είμαστε »κανονική» οικονομία και γι αυτό δεν θα έχουμε κανονικά όρια αντοχών (πχ, δεν τους αναλύθηκε το ότι δεν είμασταν ποτέ χώρα με μεγάλες πολυκλαδικές επιχειρήσεις αλλά με πολλές μικρομεσαίες σε κάθε κλάδο, οπότε η κάθετη πτώση μισθών απο εσωτερική υποτίμηση μοιραία θα έφερνε πολλά λουκέτα και απώλεια θέσεων εργασίας, αφού οι τζίροι θα κάθιζαν το ίδιο για όλους και μάλιστα ραγδαία).
Ακούγονται αυτά εκ των υστέρων ως χρήσιμα και λογικά. Η δουλειά της ηγεσίας είναι όμως πώς να αντιλαμβάνεται εκ των προτέρων το χρήσιμο. Και τέτοια ηγεσία δεν είχαμε και δεν έχουμε, αυτή είναι η πραγματικότητα.
Μπορεί η Έκθεση να επισημαίνει ότι παρά τα όποια προβλήματα η Ελλάδα ευνοήθηκε από την εφαρμογή κάποιων αναγκαίων μεταρρυθμίσεων, λέει όμως ξεκάθαρα ότι »…οι όροι των προγραμμάτων δεν είχαν ιεραρχηθεί σωστά με βάση τη σημασία τους, ούτε εντάχθηκαν σε κάποια ευρύτερη στρατηγική για τη χώρα…».
Έλλειψη στρατηγικού σχεδιασμού δηλαδή. Και φυσικά, όσοι γράφαμε στην αρχή της κρίσης ότι οι μακροοικονομικές παραδοχές των μνημονίων δεν αιτιολογούνταν καταλλήλως, θεωρούμασταν υπερβολικοί και τεχνοκράτες που δεν βλέπουν την ανάγκη αλλά την θεωρία. Προσωπικά είχα επισημάνει απο την αρχή της κρίσης ότι δεν θα μπορεί να συντονιστεί το ΔΝΤ με την ΕΕ ώστε να πετύχει γρήγορα( εντός 2-3 ετών) ρυθμούς ανάπτυξης η Ελλάδα.
Και πάντα το αιτιολογούσα με το ίδιο επιχείρημα: η Ευρωπαική Επιτροπή δεν προέβη εξ αρχής σε διεξοδική στοχο- προσήλωση των δύο πρώτων μνημονίων (και φυσικά ούτε σε διεξοδική αξιολόγηση τους, πριν μας επιβάλλει το τρίτο μνημόνιο).
Για ένα τέτοιο εγχείρημα, μια τέτοια ανάλυση ήταν σίγουρο ότι θα ήταν αναγκαία και σκόπιμη για την αναπροσαρμογή της μεταρρυθμιστικής διαδικασίας. Ουδείς παρακολουθούσε τι στόχους έπιαναν τα μνημόνια. Όλοι παρακολουθούσαμε τι στόχους έπιαναν οι κυβερνήσεις μας εφαρμόζοντας τα μνημόνια και φυσικά η εύκολη εκδοχή ήταν ότι δεν τα εφάρμοζαν σωστά!
Η Έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφήνει αιχμές για την ΕΚΤ αφού οι ελεγκτές επιχείρησαν να αξιολογήσουν τον ρόλο της στα προγράμματα διάσωσης της Ελλάδας, όμως η ΕΚΤ αμφισβήτησε(!) την εντολή των ελεγκτών και δεν τους παρείχε επαρκή αποδεικτικά στοιχεία! Τόσο απλά. Δεν τους έδωσε στοιχεία ουτε καν για τα κέρδη που έγραψε απο την αγορά ελληνικών ομολόγων στην αρχη της κρίσης.
Το πόρισμα είναι χαρακτηριστικό και για τις διαδοχικές ανακεφαλαιοποιήσεις των τραπεζών μας, αφού αναφέρει: »… σε ό,τι αφορά τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα, τα προγράμματα εξασφάλισαν τη βραχυπρόθεσμη σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού τομέα, δεν κατάφεραν ωστόσο να αποτρέψουν τη ραγδαία επιδείνωση των ισολογισμών των τραπεζών, πρωτίστως λόγω των δυσμενών μακροοικονομικών και πολιτικών εξελίξεων, με συνέπεια να περιοριστεί η ικανότητα των τραπεζών να χρηματοδοτούν την πραγματική οικονομία…».
Ξαναλέω ότι πίσω απο την τεχνοκρατική γλώσσα της Έκθεσης κρύβεται μια τραγωδία.Μια πρωτοφανής παρέμβαση που αντι για διάσωση οδήγησε σε διασωλήνωση της ελληνικής οικονομίας και για μαρασμό της ζωής μας.
Είναι πλέον τέτοιος ο μιθριδατισμός που το θεωρούμε ως προφανές το συμπέρασμα του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Και αναρωτιέμαι πώς θα το αξιοποιήσουμε ως χώρα στο μέλλον, πώς θα το χρησιμοποιήσουμε ώστε να πετύχουμε βελτίωση των δυσβάστακτων στόχων για πλεονάσματα και λοιπά μεγέθη..