Ιστορική αναδρομή στην προοδευτική κοινωνία του Αιγίου

Η Αιγιώτικη κοινωνία από την αρχή της μόνιμης και σταθερής συγκρότησής της, πέρασε από πολλά μεταβατικά στάδια, με διαδοχικές αλλαγές, στην σύνθεσή της, εξαιτίας μεγάλων ιστορικών και κοινωνικών γεγονότων που άσκησαν καθοριστική επιρροή.

Του Φάνη Ζουρόπουλου*

Μέσα στους δύο τελευταίους αιώνες, από τα προεπαναστατικά χρόνια μέχρι τις μέρες μας (είναι άσκοπο να πάμε πιο πίσω), οι καθοριστικές συνθήκες που άλλαξαν τη δομή και τη μορφή της τοπικής κοινωνίας ήταν οι παρακάτω:

• Η σταθερή και άγρυπνη εθνική συνείδηση, που είχε δημιουργηθεί στην πόλη και στη περιοχή τα προεπαναστατικά χρόνια (τέλος 18^ουκαι αρχές 19^ου αιώνα). Καθώς και η υπερίσχυση του Ελληνικού έναντι του Τουρκικού στοιχείου.
• Η ύπαρξη μεγάλων «τζακιών» στην πόλη με προύχοντες που διέθεταν οικονομική και πολιτική επιρροή σ’ όλα τα κοινωνικά στρώματα.
• Η ενασχόληση πολλών τοπικών παραγόντων με το εισαγωγικό – εξαγωγικό εμπόριο και συναλλαγές με τα μεγάλα εμπορικά κέντρα της Ιταλίας και των Μεσογειακών λιμανιών.
• Η μεγάλη επέκταση της σταφιδοκαλλιέργειας και η άνθηση του σταφιδεμπορίου στο δεύτερο ήμισυ του 19^ου αιώνα.
• Η εισροή του πρώτου προσφυγικού κύματος στην περιοχή μας, από τους ξεριζωμένους Θεσσαλούς, του άτυχου πολέμου του 1897.
• Ο πλούσιος κι εύφορος κάμπος του Αιγίου και οι ποικίλες δουλειές καλλιέργειας της σταφίδας(κυρίως σκάψιμο και τρύγος) δημιούργησαν μεταναστευτικό ρεύμα από τις περιοχές Καλαβρύτων, Αρκαδίας, Μαγούλιανα και Ναυπακτία, προς το Αίγιο.
• Η θαλάσσια συγκοινωνία με τη Ρούμελη, με τα καΐκια και η δημιουργία πολυάνθρωπης παροικίας «Γαλαξιδιώτικα» στο Αίγιο.
• Η εγκατάσταση προσφύγων του 1922  στην πόλη μας.
• Η κάθοδος των κατοίκων ορεινών χωριών (Φτέρη, Πετσάκοι, Μαμουσιά, Βιλιβίνα κ.α.) και η εγκατάστασή τους στο Αίγιο.

ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ ΠΕΡΙΗΓΗΤΩΝ
Το Αίγιο, λόγω της πολύχρονης λαμπρής ιστορικής του διαδρομής, έγινε μόνιμο κέντρο διερχόμενων περιηγητών και ιστορικών συγγραφέων της Ευρώπης. Οι ξένοι περιηγητές στάθμευαν συνεχώς στο Αίγιο και εφιλοξενούντο από τους τοπικούς άρχοντες, αρχικά από τον προύχοντα Σωτηράκη Λόντο κι αργότερα από τους απογόνους του, από τον Αναστάσιο και Ανδρέα Λόντο.

Οι περιηγητές στα κείμενά τους, που αργότερα τύπωσαν σε βιβλία, παρέχουν πολύτιμες πληροφορίες για τη ζωή και τις κοινωνικές συνθήκες που επικροτούσαν τότε στην πόλη. Ιταλοί και Γάλλοι μιλάνε για την καλλιέργεια της σταφίδας, για τις καταστροφές που έχει υποστεί η πόλη από ισχυρούς σεισμούς, για τον μεγάλο πλάτανο της παραλίας και τις πηγές με άφθονο νερό, για τις βρύσες που έφτιαξαν οι κάτοικοι και για τις γυναίκες που συνήθιζαν να πλένουν εκεί.

Ο άγγλος συνταγματάρχης Γουλιέλμος Λήκ επισκέφθηκε ως περιηγητής στο Αίγιο το 1804 και στα κείμενά του, μεταξύ άλλων σημειώνει:

• «…Η Βοστίτσα έχει μόνον ένα τζαμί. Έχει περίπου 30 τουρκικάς οικογένειας και περί τας τετρακοσίας ελληνικάς. Τελευταίως όμως ηύξησεν ο πληθυσμός της πόλεως, λόγω μεταναστεύσεως  μεγάλου αριθμού κατοίκων του Γαλαξειδίου, εξαναγκασθέντων προς τούτο από τας συνεχείς ενοχλήσεις που υφίσταντο από τον Αλή-Πασάν, όστις απαιτούσε να εργάζονται δωρεάν εις τα πλοία του και τοιουτοτρόπως μέγα μέρος του εμπορίου του Γαλαξειδίου, μετεφέρθει εις το Αίγιον…».

Ο Σάθας στις «Ιστορικές του διατριβές» μιλάει για το γεγονός της μετανάστευσης των Γαλαξιδιωτών στο Αίγιο, τονίζοντας:

• «Η Βοστίτσα ένεκα της σπουδαίας επαυξήσεως του πολιτισμού της, ήρχισεν αποκτούσα εμπορικήν σπουδαιότητα».

Πολύτιμες πληροφορίες για το Αίγιο, την οικονομική και κοινωνική του κατάσταση, μας δίνει στις περιηγήσεις του, ο πλησίον του Αλή-Πασά, πρόξενος της Γαλλίας , Πουκεβίλ που επισκέφτηκε την περιοχή μας το 1815.

Οι σπουδαιότερες από τις παρατηρήσεις του Πουκεβίλ συνοψίζονται στα παρακάτω:

• Οι κάτοικοι του Αιγίου είναι καλοκαμωμένοι και μεταξύ τους δεν παρατηρούνται δυσμορφίες, όπως συμβαίνει με τους κατοίκους των Πατρών.
• Το Αίγιο αριθμούσε, εκείνη την εποχή 800 οικογένειες.

Η ΣΥΝΘΕΣΗ ΚΑΙ ΟΙ ΜΕΤΑΛΑΞΕΙΣ ΤΗΣ ΣΤΟΝ 19^Ο ΚΑΙ 20^Ο ΑΙΩΝΑ

• Τα γύρω χωριά που ανήκαν στην διοικητική δικαιοδοσία του Αιγίου, αριθμούσαν τις παρακάτω οικογένειες: Διακοφτό 230 οικογένειες, Γελίνι 130, Κερνίτσα 15, Μαμοουσιά 30, Φτέρη 70,Μαυρίκι 25, Κουνινά 50, Αράχωβα 25, Παρασκευή 30, Κακοχωριό 25, Γρηγόρι 6 και Τούμπα 5.
• Υπολογίζει το σύνολο του πληθυσμού της ευρύτερης περιοχής του Αιγίου σε 7500 άτομα, ενώ την ίδια εποχή η Πάτρα αριθμούσε 5000 κατοίκους.
• Σ’ ολόκληρη την Πελοπόννησο η παραγωγή σταφίδας έφθανε τις 8500000 λίρες εκ των οποίων 2200000 ήταν παραγωγή της Αιγιάλειας.
• Ο άγγλος περιηγητής Χομπχάουζ που συνόδευε τον φίλο του λόρδο Βύρωνα, κατά την άφιξη στο Αίγιο και τη φιλοξενία τους από τον Ανδρέα Λόντο, στο βιβλίο του για το ταξίδι στην Ελλάδα, σημειώνει:
• «…Με την απαγόρευσιν της εμφυτεύσεως σταφιδαμπέλων εις τους Καλαβρυτινούς, ούτοι κατέρχονται ακράτητοι, από τα άγονα όρη των εις τας ευπόρους πεδιάδας της Βοστίτσας,  αυξάνοντες την παραγωγήν σταφίδας και την οικονομικήν κι εμπορική κίνησιν…».

ΤΑ ΜΕΓΑΛΑ «ΤΖΑΚΙΑ»
Στις παραμονές της Εθνεγερσίας και στα πρώτα χρόνια της  συγκρότησης και της πορείας του ελεύθερου ελληνικού κράτους, ανάμεσα στις δεκάδες των προκρίτων της πόλης, ξεχωρίζουν για την οικονομική τους ισχύ και την κοινωνική τους θέση, δύο μεγάλες και ισχυρές οικογένειες:

Οι Λόντοι και οι Μελετόπουλοι. Η οικογένεια των Λόντων έχει τις ρίζες της στο Φανάρι. Έφυγαν από την Πόλη μετά την πτώση της, το 1453 κι εγκαταστάθηκαν αρχικά στον Κάλανο των Νεζερών, κατά  την Ενετοκρατία. Όταν οι Ενετοί παρέδωσαν την περιοχή τους στους Τούρκους οι Λόντοι κατέφυγαν στο Αίγιο, με γενάρχη τους τον Γκολφίνο, αγόρασαν πολλά κτήματα κι ασχολήθηκαν με το εμπόριο της σταφίδας.

Οι Μελετόπουλοι προέρχονται από το γενάρχη τους Χριστόδουλο Μελετόπουλο, πατέρα του Αγγελή Μελετόπουλου, που κατήλθε στο Αίγιο από το χωριό Παρασκευή.

Μαζί μ’ αυτές τις δύο μεγάλες κι ισχυρές οικογένειες, εκείνη την εποχή,  οι πλέον γνωστοί και εύποροι αστοί και προεστώτες της πόλης ήσαν:

• Ο Παναγιώτης Χρυσανθόπουλος, ο Κων/νος Δημητρίου, ο Αναγνώστης Αλεξανδρόπουλος, ο Γιαννάκης Δημητρίου, ο Δημήτρης και Ιωάννης Χαραλάμπης, ο Σωτηράκης Ιωάννου, ο Λέων Μεσσηνέζης, ο Αναγνώστης Ανδριόπουλος, ο Στάθης Μπόγδανος, ο Ιωάννης Φεϊζόπουλος, ο Κων/νος Ορεινός, ο Γιώργος Ροδόπουλος από τον Τσετσεβό, ο Αργύρης Παπασταθόπουλος από την Κουνινά, ο Ασημάκης Σκαλτσάς, ο Αναγνώστης Κουνινιώτης κ.α.
• Η οικογένεια των Μεσσηνέζηδων είχε γενάρχη τον Λέοντα, από πλούσια οικογένεια εμπόρων της Χίου που είχε εγκατασταθεί στην Κων/πολη.
• Ο Κωνσταντίνος Ιωάννου, επονομαζόμενος «Ορεινός» κατέβηκε από το χωριό Παρασκευή και εγκαταστάθηκε στο Αίγιο.
• Ο Σπύρος Χαραλάμπης , ήταν εγγονός του αρχηγού της ένδοξης Καλαβρυτινής οικογένειας Πανάγου, που αρχικά εγκαταστάθηκε στο Διακοφτό και από το 1878 στο Αίγιο.
• Ο Ιωάννης Φεϊζόπουλος διακρίθηκε ως υπασπιστής του Λόντου, κι ακολούθως του Σωτήρη Χαραλάμπη.
• Ο Γεώργιος Ροδόπουλος γέννημα της επανάστασης, κατάγεται από το χωριό Μυρόβρυση.
• Γενάρχης των Χρυσανθόπουλων ήταν ο Πανάγος, που γεννήθηκε στη Βερσοβά το 1790 και έμαθε γράμματα στο Μέγα Σπήλαιο.
• Της οικογένειας Θεοδώρου , γενάρχης ήταν ο Αναγνώστης, που ξενιτεύτηκε στη Βλαχία κι επιστρέφοντας έφερε τεράστια χρηματική περιουσία.
• Οι Δεσποτόπουλοι με γενάρχη τον Παναγιώτη ξεκίνησαν από το Διακοφτό.
• Ο Αναγνώστης Κουνινιώτης, ήταν έμπιστος φίλος της οικογένειας Λόντου και το αρχικό του επώνυμο ήταν Χριστοδουλόπουλος. Στην επανάσταση εγκαταστάθηκε στην Αράχωβα κι έγινε ο Γεναρχης πολυμελούς οικογένειας.
• Η οικογένεια Ιγγλέση είχε γενάρχη τον Αλέξιο, που ήρθε από την Κεφαλονιά κι εγκαταστάθηκε στο Αίγιο, πριν από την επανάσταση.
• Ιδρυτής της πλούσιας οικογένειας Μπόγδανου, ήταν ο πρόκριτος Ευστάθιος που καταγόταν από τη Ρούμελη κι εγκαταστάθηκε στο Αίγιο, το 1810 μαζί με τον αδελφότου Σπυρίδωνα.
• Η μεγάλη κι ένδοξη οικογένεια των Παναγιωτοπουλέων καταγόταν από τη Δημητσάνα. Ο γενάρχης Σωτηράκης ήταν γιος του Παναγιώτη Χρυσικού (επώνυμο που πήρε από το επάγγελμα του Χρυσικού) απόγονος της οικογένειας Λαμπαρδόπουλου ή Φιλοσόφου που χρημάτισε και πρωθυπουργός του αυτοκράτορα Νικηφόρου Φωκά.

ΤΑ ΕΠΙΒΛΗΤΙΚΑ ΑΡΧΟΝΤΙΚΑ
Στη «χρυσή» εικοσαετία 1860-1880 που είχαμε τη μεγάλη οικονομική άνθηση της τοπικής κοινωνίας, λόγω των υψηλών τιμών της σταφίδας στην Αγγλία, οι τοπικοί προύχοντες χτίσανε τα λαμπρότερα κτίρια, τα επιβλητικά  αρχοντικά τους. Εκτός από τις παλιές αρχοντικές κατοικίες των Κώστα Παναγιώτου ή Άρχοντα, του Γεωργ. Κανάτα, του Ανδρέα Λόντου, του Σωτήρη Ιωάννου, του Δεσποτόπουλου, του Λέοντα Μεσσηνέζη, του χιλίαρχου Ορεινού κ.α., στη μεγάλη άνθηση της σταφίδας έγιναν και τ’ αρχοντικά:

• Η οικία του προύχοντα Αγγελή Μιχαλόπουλου που αργότερα έγινε κατοικία του δημάρχου Αναστάσιου Λόντου και στις μέρες μας στέγασε το 4^ο Δημοτικό Σχολείο και σήμερα το Λαογραφικό Μουσείο.
• Το λαμπρό μαρμάρινο μέγαρο Παναγιωτόπουλων .
• Η οικία Μιλτιάδη Μεσσηνέζη και κατόπιν Στρουμπούλη.
• Η οικία Κωνσταντίνου Σταυρόπουλου, τέρμα Ερμού.
• Η οικία Αριστείδη Γεωργίου, σήμερα κτίριο «Γάτειου».
• Το αρχοντικό του Διομήδη Πολυχρονιάδη στην πλατεία Αγ. Λαύρας, που σώζεται μέχρι σήμερα.
• Το κτίριο Σταυρουλόπουλου, παλαιό Γυμνάσιο και σήμερα Δημοτική βιβλιοθήκη.
• Το αρχοντικό Νικολαϊδη έναντι «Ανάπλασης» κ.α.

ΙΤΑΛΟΣ ΓΙΑΤΡΟΣ ΕΓΙΝΕ ΔΗΜΑΡΧΟΣ
Η Αιγιώτικη κοινωνία πάντοτε ανοιχτή στα ρεύματα των καιρών, με ευρείς ορίζοντες σκέψης, μόλις στα μέσα του 19^ου αιώνα δέχτηκε στους κόλπους της , εκτίμησε και αγάπησε ένα  Ιταλό γιατρό. Όχι μόνο αυτό,   αλλά τον ανέδειξε με την έκφραση της εμπιστοσύνης,  σε πρώτο πολίτη, σε δήμαρχο Αιγίου. Πρόκειται για  τη φωτεινή μορφή του Ινοκέντιου Ρωμανιόλη.

Από την ιατρική Ακαδημία της Βολωνίας που είχε φίλο και συμφοιτητή τον Αναστάσιο, αδελφό του Ανδρέα Λόντου, βρέθηκε στο Αίγιο που το αγάπησε με πάθος και συνδέθηκε με βαθύ συναισθηματικό δεσμό.

Η Αιγιώτικη κοινωνία το 1854, μόλις εικοσιπέντε χρόνια μετά την ανακήρυξη  της Ελλάδας ως ελεύθερου κράτους, τον ανέβασε στο δημαρχιακό αξίωμα.

Ο λαός της πόλης μας, προοδευτικός χωρίς σωβινισμούς, αντάμειψε γενναιόδωρα τον Ιταλό γιατρό που είχε δείξει ανθρωπισμό κι έμπρακτη στοργή για τους κατοίκους της πατρίδας του.

ΟΙ ΚΑΛΑΒΡΥΤΙΝΟΙ ΕΠΟΙΚΟΙ
Το πολυπληθέστερο σώμα ξένων κατοίκων, των γύρω περιοχών, που ήρθαν κι εγκαταστάθηκαν στο Αίγιο, είναι οι Καλαβρυτινοί. Από τα πρώτα μετεπαναστατικά  χρόνια οι φτωχοί Καλαβρυτινοί κατηφόριζαν στον κάμπο του Αιγίου, κυρίως το χειμώνα κι έπιαναν δουλειά στις σταφιδοφυτείες για το σκαλοσκάψιμο. Απ’ αυτούς κάθε χρόνο , μια μικρή μειονότητα δεν γύριζε στα χωριά της. Ρίζωναν σ΄ αυτά  τα ευλογημένα γόνιμα χώματα του κάμπου,  κυρίως οι νεότεροι και οι ανύπαντροι έβρισκαν  κάποια φτωχιά κοπέλα, παντρεύονταν, άνοιγαν σπιτικό και το βιό τους και γίνονταν… Αιγιώτες.

Το ίδιο συνέβαινε και με τους Γκραβαρίτες που περίμεναν να μπει το καλοκαίρι κι ο τρύγος για να έρθουν στην περιοχή μας. Κατέβαιναν ομαδικά από την ορεινή περιοχή της Ναυπακτίας (Έπαχτο το έλεγαν τότε) και μερικοί απ’ αυτούς κάθε χρόνο «ξέμεναν» στα μέρη μας, όπως συνέβαινε και με τους Καλαβρυτινούς . Αντίθετα, οι Μαγουλιανίτες ήρθαν ομαδικά κι έμειναν οριστικά στο Αίγιο.

ΟΙ ΜΑΓΟΥΛΙΑΝΙΤΕΣ
Οι Μαγουλιανίτες, κατέβηκαν με τα μουλάρια τους από την άγονη, ορεινή γη τους κι εγκαταστάθηκαν στο Αίγιο, ιδρύοντας μια νέα μικρή πόλη στα περιβόλια που βρίσκονταν τότε, πάνω από τη Φανερωμένη και το παλιό Δημαρχείο.

Άποικοι ορεινών χωριών της Γορτυνίας, από τα Μαγούλιανα , του Ντάρα και τη Βυτίνα μετέφεραν στο Αίγιο όχι μόνο τα… μουλάρια τους αλλά και τα ήθη και τα έθιμά, τα φερσίματα και τις συνήθειες της ζωής τους. Ο Αιγιώτης συγγραφέας Πλάτων Αναστασόπουλος στο Αφήγημά του ο «Αγωγιάτης» γράφει:

• «Οι Μαγουλιανίτες που ανέλαβαν τις… συγκοινωνίες του τόπου, με τα μουλάρια τους, ρίζωσαν για καλά σε τούτα τα χρώματα κι ήσαν αληθινή ευλογία Θεού. Γιατί σκόρπισαν την αγάπη για τη δουλειά, σ’ όλους τους ντόπιους που άρχισαν κι αυτοί να ξυπνάνε κοντά στους δουλευταράδες τους Μαγουλιανίτες. Βγήκανε στους κάμπους και στα ορεινά κι άρχισαν την καλλιέργεια της ασύγκριτης σταφίδας τύπου «Βοστίτσα».

ΟΙ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΤΟΥ 1897

Στον άτυχο πόλεμο του 1897, όταν οι Τούρκοι πέρασαν τα σύνορα και μπήκαν στη Θεσσαλία, για να φτάσουν ως το Δομοκό οι πρόσφυγες από το μεγάλο κάμπο, ξεχύθηκαν στην Πελοπόννησο. Τέτοιοι Θεσσαλοί πρόσφυγες ήρθαν τότε κι εγκαταστάθηκαν στο Αίγιο. Τους λέγανε «χαλκοσκούφηκες» γιατί φορούσαν το τοπικό σταχτί φεσάκι στο κεφάλι τους.

Ανάμεσα σε εκείνους τους Θεσσαλούς πρόσφυγες που ήρθαν στο Αίγιο ήσαν και δύο εκπαιδευτικοί , που  υπηρέτησαν στο Αιγιώτικο Γυμνάσιο : Ο Γυμνασιάρχης, Ελευθέριος Κούσης κι ο καθηγητής γαλλικής γλώσσας Σαπουντζάκης .

Ο Κούσης ήταν ένας αγαθός και συμπαθητικός άνθρωπος, κοντός με γκρίζα γενειάδα που οι ρίζες του ήταν από τον Πόντο, κι αγάπησε το Αίγιο σαν δεύτερη πατρίδα του. Κοντά σ’ αυτούς, είχαμε και πρόσφυγες από την Ήπειρο κι από την Κρήτη, φυσικά σε μικρότερο ποσοστό.

ΠΟΙΚΙΛΙΑ ΚΑΤΟΙΚΩΝ
Το Αίγιο και η κοινωνία του από τα μέσα του 19^ου αιώνα, από την άποψη καταγωγής των κατοίκων της είχε μια ζηλευτή ποικιλία. Από την εποχή της Ενετοκρατίας είχαμε την άφιξη και κι εγκατάσταση κατοίκων από τα Επτάνησα, κυρίως Κεφαλονίτες και Ζακυνθινούς . Αργότερα και πριν το 1912, που απελευθερώθηκε η Ήπειρος και τα Γιάννενα, είχαμε την εγκατάσταση σοβαρού αριθμού Ηπειρωτών.

Όμως ο «μαγνήτης» που προσέλκυσε ώστε να έρθουν και να εγκατασταθούν στο Αίγιο αρκετοί Μαγουλιανίτες, Καλαβρυτινοί , Γορτύνιοι και Γκραβαρίτες (ορεινή Ναυπακτία), ήταν η σταφίδα και οι καλλιέργειες της. Γιατί η καλλιέργεια και η εμπορία της σταφίδας έδωσαν τη δυνατότητα σε πολλούς ξενόφερτους να ριζώσουν στη δική μας γη, να εξασφαλίσουν ένα καλό μεροκάματο και να φτιάξουν οικογένεια.

ΟΙ ΑΡΧΟΝΤΙΚΕΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ
Η Αιγιώτικη κοινωνία στα τέλη του 19^ου και στις αρχές του 20^ου αιώνα βρίσκονταν στην πρωτοπορία των επαρχιακών πόλεων. Γιατί η οικονομική ευρωστία δημιούργησε μια ζηλευτή πνευματική και πολιτιστική καλλιέργεια. Ο Μιχάλης Ροδάς στο αυτοβιογραφικό του χρονικό «Τα πρώτα μου χρόνια στη Βοστίτσα», μεταξύ άλλων γράφει:

«Η κοινωνία του Αιγίου είχε μια θέση διακριτή ανάμεσα στις Ελληνικές επαρχίες. Κοινωνία πραγματικά αριστοκρατική με τους αγώνες της στην πατρίδα, στην πολιτική, στην κοινωνική πρόοδο, στο μεγάλο εμπόριο της σταφίδας με δεσμούς εμπορικούς στην Αγγλία και τη Γερμανία. Η εύφορη Αιγιάλεια ανέβαζε και το κοινωνικό επίπεδο.

Οι Λόντοι και οι Μεσσηνέζηδες, ιστορικές οικογένειες κρατούσαν από τα χρόνια του 1821 και τ’ αρχοντικά τους διατηρούσαν την αίγλη των. Η οικογένεια Πολυχρονιάδη ήταν αντίμαχη στην πολιτική των Παναγιωτόπουλων.

Ο Διομήδης Πολυχρονιάδης ήταν κάποτε Δήμαρχος, ο αδελφό ς του Σπήλιος πήγαινε για το βουλευτηλίκι. Τους διεδέχθη ο Μπέμπης Πολυχρονιάδης, ένας από τους νεώτερους βουλευτές της εποχής του Γιώργη Θεοτόκη και μετέπειτα του Ελευθερίου  Βενιζέλου.

Ο Σπήλιος Πολυχρονιάδης ήταν γέρος μα επέμενε πάντα να είναι υποψήφιος. Τα παιδιά του Διομήδη Πολυχρονιάδη αποτελούσαν το άνθος της κοινωνίας του Αιγίου, δύο κορίτσια και τέσσερα αγόρια. Σπάνια συναναστρέφονταν το λαό.  Το καλοκαίρι έμεναν μερικούς μήνες στο Αίγιο και τον χειμώνα στην Αθήνα. Έβγαιναν τις απογευματινές ώρες για τον περίπατο των από το σπίτι ως τα ψηλά Αλώνια .

Μπροστά πήγαιναν τα κορίτσια , η Μαίρη και η Νίτσα με τα μαύρα φορέματά των, αδύνατα και κομψά, κυπαρισσάκια κινούμενα στο μεγάλο κεντρικό δρόμο του Αιγίου. Ακολουθούσαν τ’ αγόρια ντυμένα με την ανάλογη κομψότητα, ο Μπέμπης   πολιτικός, ο Σπύρος διπλωμάτης,  ο Κώστας  νομικός, ο Αντρέας στρατιωτικός. Το περπάτημα όλων κοριτσιών και αγοριών, είχε  κάτι το μαθηματικά υπολογισμένο, οι κινήσεις και οι χαιρετισμοί των κάτι το μηχανικά ρυθμισμένο. Τίποτα το εύθυμο, το νεανικό, το χαρούμενο . Περνούσε η μεγάλη μας κοινωνία, η αριστοκρατία μας. Και ξαναγύριζε τα βραδινά η πομπή με τον ίδιο ρυθμό.

Τις νυχτερινές καλοκαιρινές ώρες, όσοι την εποχή εκείνη φρόντισαν να μάθουν και να γνωρίσουν 3-4 άνθρωποι κάτι για Βάγκνερ, Μπετόβεν, Μπάχ , Σοπέν ανάμεσα σε θεία σιγαλιά άκουγαν στο πιάνο, εκεί στο πατρογονικό σπίτι των Πολυχρονιάδηδων, που είναι στην κεντρική πλατεία,  κι έμοιαζαν σαν ναυάγια τραγικά ανάμεσα στην άγνοια των άλλων, μουσικούς ήχους συναρπαστικούς , αναλαμπές στην πολιτειούλα του Αιγίου, από τους ουράνιους φωσφορισμούς που έβγαιναν από τα μεγάλα πράματα, από τους κατακτητές της ανθρώπινης ψυχής και σκόρπιζαν χαρά και ευτυχία».

Η «ΜΠΕΛ ΕΠΟΚ»
Στα χρόνια της «Μπέλ Επόκ» η Αιγιώτικη κοινωνία γνώρισε μια ξεχωριστή εποχή λαμπρής εξέλιξης, πολιτιστικής ανάπτυξης  και πολιτικής κυριαρχίας. Έζησε το Αίγιο σε υψηλό βαθμό μια πολύ ωραία εποχή.

Οι προϋποθέσεις που δημιούργησαν αυτή την εποχή ήταν τα μεγάλα πολιτικά και οικονομικά «τζάκια» που κυριαρχούσαν πανελληνίως. Η έντονη εμπορική κίνηση της σταφίδας, η μετάβαση πολλών Αιγιωτών στο εξωτερικό και η πληθώρα νεαρών της πόλης που σπούδαζαν σ’ ευρωπαϊκά πανεπιστήμια. Όλα αυτά είχαν δημιουργήσει ένα πολιτισμένο ήθος και ύφος που κυριαρχούσε, κυρίως στο αριστοκρατικό τμήμα της τοπικής κοινωνίας. Παράλληλα αυτά τα γνωρίσματα που έδιναν μια ξεχωριστή φυσιογνωμία στην τοπική κοινωνία, ήσαν ισχυρά κι ανθεκτικά, ώστε να μπορούν να αφομοιώνουν όλα τ’ άλλα ξένα στοιχεία που έφερναν μαζί τους οι εποικιστικοί πληθυσμοί.

ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΤΟΥ 20^ου ΑΙΩΝΑ
Στη διάρκεια του 20^ου αιώνα διαδραματίστηκαν μερικά σημαντικά, εθνικής εμβέλειας γεγονότα τα οποία συνέβαλαν καθοριστικά στη μετάλλαξη της μορφής της τοπικής κοινωνίας. Αυτές οι ριζικές κοινωνικές ανακατατάξεις προήλθαν από:

• Το πρώτο μεταναστευτικό κύμα προς την Αμερική, κατά την πρώτη 20 ετία του αιώνα μας.
• Η ένταξη μεγάλου αριθμού προσφύγων, στην τοπική κοινωνία που τους αφομοίωσε κατά το 1922.
• Η σοβαρή βιομηχανική ανάπτυξη του Αιγίου στη 15ετία 1925-1940, γεγονός που οδήγησε την εισροή στην πόλη μας ατόμων από γειτονικές περιοχές.
• Η κατοχή και οι δύο εμφύλιοι πόλεμοι που ανάγκασαν πληθυσμιακές μάζες να μετακινηθούν από το Αίγιο προς την Αθήνα και από την ύπαιθρο προς την πόλη μας.
• Το δεύτερο μεταναστευτικό ρεύμα αμέσως μετά από τον πόλεμο, με τη μαζική φυγή νέων ατόμων προς τη μακρινή Αυστραλία.
• Η «επιδημία» της αστυφιλίας που κορυφώθηκε στις δύο μεταπολεμικές δεκαετίες, με την μόνιμη εγκατάσταση στο Αίγιο μεγάλου αριθμού αγροτών από την ορεινή και ημιορεινή ενδοχώρα. Έτσι δημιουργήθηκε η νέα αστικοαγροτική κοινωνική τάξη, που κυριαρχεί μέχρι σήμερα στην πόλη μας.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Οι πληθυσμιακές μειονότητες που στέριωσαν κι αναπτύχθηκαν στο Αίγιο, στη διάρκεια  διακοσίων περίπου χρόνων , συνέβαλαν σημαντικά στη διαμόρφωση της κοινωνικής, οικονομικής και ηθικής φυσιογνωμίας του Αιγίου. Οι Γαλαξιδιώτες μπόλιασαν το αυτόχθον κοινωνικό σώμα με τη ναυτική δεξιοσύνη και την αγάπη προς τις θαλασσινές ενασχολήσεις. Οι Καλαβρυτινοί και οι Μαγουλιανίτες μετέδωσαν την άοκνη εργατικότητα και το πνεύμα της αποταμιευτικής αρετής, γιατί εκτελούσαν με προθυμία και αυτοθυσία κάθε δύσκολη και βαριά εργασία, γύρω από την εξοντωτική καλλιέργεια των κτημάτων και κυρίως της σταφίδας. Οι πρόσφυγες της Μικράς Ασίας, καλοσυνάτοι, πρόθυμοι, κοινωνικοί, ανθρώπινοι, επέτυχαν ταχύτατα την αρμονική και παραγωγική κοινωνική συμβίωση. Τούτο επετεύχθη γιατί οι πρόσφυγες  απεδείχθησαν εύστροφοι, ανοιχτόκαρδοι , με ανοιχτά μυαλά και κέρδισαν την πρωτοπορία των αγώνων για κοινωνική δικαιοσύνη και δίκαιες λαϊκές κατακτήσεις.

* Ο Φάνης Ζουρόπουλος είναι εκτελεστικός Πρόεδρος της Ένωσης Ευρωπαίων Δημοσιογράφων και Τ. Πρόεδρος της Ένωσης Επαρχιακού Τύπου.