Οι εθνικιστικές τάσεις, που όλο και περισσότερο διευρύνονται στον αναπτυγμένο κόσμο, στην ουσία αποτελούν σοβαρή αιτία οικονομικής επιβράδυνσης.
Για τις αναπτυγμένες οικονομίες του πλανήτη μας, η πρόκληση του ρυθμού ανάπτυξής τους είναι σοβαρή και ζωτική για το αύριό τους.
Του Τζέϊσον Φέρμαν*
Από την άποψη αυτή, η επιβράδυνση που παρατηρείται τα δέκα τελευταία χρόνια είναι ένα σοβαρό θέμα. Ο μέσος όρος, από 3,1% που ήταν πριν 25 χρόνια, τώρα έχει πέσει στο 1,2% και ίσως πάει και παρακάτω.
Στο πλαίσιο της εξέλιξης αυτής, η ιστορία μάς δείχνει ότι η επιβραδυμένη ανάπτυξη κάνει τις κοινωνίες λιγότερο γενναιόδωρες, λιγότερο ανεκτικές και λιγότερο ανοιχτές. Είναι συνεπώς λογικό η αργή ανάπτυξη της τελευταίας δεκαετίας να συμβαδίζει με την εμφάνιση ενός λαϊκιστικού εθνικισμού, ο οποίος έχει απήχηση σε όλο και περισσότερες χώρες.
Σήμερα ο εθνικισμός εκφράζεται με έντονη αντίθεση στην μετανάστευση και, σε μικρότερο βαθμό, στο ελεύθερο εμπόριο. Σαν να μην έφτανε αυτό, ο σημερινός τοξικός εθνικισμός θα επιβραδύνει και άλλο τους αργούς ρυθμούς ανάπτυξης. Για να αντιστρέψουμε αυτόν τον φαύλο κύκλο –δηλαδή, να κάνουμε την δεκτικότητα να επιταχύνει την ανάπτυξη– θα πρέπει να γίνει η μετανάστευση πιο συμβατή με τις πιο δεκτικές μορφές του εθνικισμού.
Στο επίπεδο αυτό η ιστορία είναι σύμμαχός μας. Μάς δείχνει ξεκάθαρα ότι η μετανάστευση συμβάλλει σημαντικά στην οικονομική ανάπτυξη. Επιπλέον, η μετανάστευση είναι πιο απαραίτητη από ποτέ γιατί στις αναπτυγμένες χώρες ο γηράσκων πληθυσμός και η υπογεννητικότητα σημαίνουν ότι οι συνταξιούχοι αυξάνονται χωρίς να υπάρχουν νέοι εργάτες για να αντισταθμιστεί η ισορροπία. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση οι μετανάστες αποτελούσαν το 70% της ανάπτυξης του εργατικού δυναμικού από το 2000 μέχρι το 2010.
Στις μέρες μας η σχέση αυτή έχει ανατραπεί επί τα χείρω. Υπάρχει έτσι σοβαρό πρόβλημα ποιοι και πόσοι θα εργάζονται για να συντηρούν ανθρώπους που ζουν περισσότερο. Είναι συνεπώς προφανές ότι η ταχύτερη ανάπτυξη είναι ευνοϊκή ακόμα και αν πρέπει να στηρίξει έναν μεγαλύτερο πληθυσμό, επειδή οι εργαζόμενοι μετανάστες πληρώνουν φόρους που στηρίζουν τους συνταξιούχους. Γενικά, είναι καλύτερο για μία αναπτυσσόμενη χώρα να αυξάνεται παράλληλα και ο πληθυσμός της.
Πέρα από την ενίσχυση που παρέχουν στο εργατικό δυναμικό, οι μετανάστες ανεβάζουν το κατά κεφαλήν Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν αυξάνοντας την παραγωγικότητα –δηλαδή, το ποσό που παράγει κάθε εργάτης. Αυτό συμβαίνει επειδή οι μετανάστες τείνουν να έχουν επιχειρηματικό πνεύμα και ανοίγουν νέες επιχειρήσεις. Με άλλα λόγια, είναι δυναμικοί.
Όλες οι χώρες πρέπει να κάνουν μία επιλογή όσον αφορά την μετανάστευση. Μπορούν να πληρώσουν το τίμημα και να ακολουθήσουν μία πορεία μη-ανεκτικότητας, ή μπορούν να επωμισθούν τα κέρδη της δεκτικότητας.
*Πρόεδρος της Επιτροπής Οικονομικών Συμβούλων του τέως προέδρου των ΗΠΑ Μπάρακ Ομπάμα