Λιτότητα είναι η ιδιότητα του λιτού, δηλ. του έχοντος μόνο τα απαραίτητα, χωρίς πολυτέλεια, του απλού και απέριττου.
Σπατάλη είναι η αντίθετη ιδιότητα, δηλ. του πολυδάπανου και πολυέξοδου, η υπερβολική και χωρίς μέτρο κατανάλωση.
Του Κώστα Χριστίδη*
Ανέκαθεν, από την εποχή του Αριστοτέλη, η λιτότητα εθεωρείτο αρετή και η σπατάλη ελάττωμα, καθόσον η πρώτη οδηγεί σε έναν πιο ισορροπημένο τρόπο ζωής ενώ η δεύτερη σε κακή διαχείριση χρόνου, ενέργειας και χρημάτων, σε διαρκές άγχος και, συχνά, σε οικονομική καταβαράθρωση.
Εάν αυτά ισχύουν σε ατομικό, ιδιωτικό επίπεδο, έχουν πολύ μεγαλύτερη εφαρμογή σε κρατικό, δημόσιο επίπεδο. Το κράτος, για λόγους μόνιμους και παγκόσμιας εφαρμογής, διαχειρίζεται τους όποιους διαθέσιμους πόρους κατά τρόπο λιγότερο αποτελεσματικό από ό,τι συμβαίνει στον ιδιωτικό τομέα.
Στην χώρα μας ο κ. Τσίπρας, πριν γίνει πρωθυπουργός, καταφερόταν λάβρος κατά της λιτότητας και κατά των προκατόχων του, οι οποίοι δημιουργούσαν ‘’ματωμένα πλεονάσματα’’, και υποσχόταν κατάργηση των μνημονίων ‘’με ένα νόμο, ένα άρθρο’’.
Αντ’ αυτών, υπέγραψε ένα τρίτο, αχρείαστο μνημόνιο και ανέλαβε πρόσθετους, επαχθείς όρους που εκτείνονται άλλοι μέχρι το 2060 (πρωτογενή πλεονάσματα) και άλλοι μέχρι το 2099 (λειτουργία Υπερταμείου)!
Νωπές είναι εξ άλλου, οι κατηγορίες του κ. Τσίπρα κατά του κ. Μητσοτάκη ως ‘’εντολοδόχου του ΔΝΤ’’.
Είναι, όμως, η δική του κυβέρνηση που μείωσε το αφορολόγητο όριο, περιέκοψε συντάξεις, κατήργησε το ΕΚΑΣ, αύξησε τον ΦΠΑ, αύξησε την εισφορά αλληλεγγύης, περιόρισε το επίδομα θέρμανσης, τις επιχορηγήσεις στο ΟΓΑ και στον ΟΑΕΔ, αύξησε τον ειδικό φόρο κατανάλωσης στην βενζίνη και στο πετρέλαιο, επέβαλε φόρο στα τσιγάρα, στον καφέ, στην σταθερή τηλεφωνία και, γενικά, πολλαπλασίασε την λιτότητα.
Με την υπέρμετρη φορολογία, την θηριώδη γραφειοκρατία και την αυξημένη κυβερνητική αναξιοπιστία … απώθησε επενδύσεις, καθυστέρησε ανεπίτρεπτα άλλες (όπως του Ελληνικού) ενώ περιόρισε δραστικά και τις δημόσιες επενδύσεις.
Δημιούργησε έτσι πρωτογενή πλεονάσματα πολύ υψηλότερα από αυτά που επέβαλαν ‘’οι συντηρητικοί κύκλοι της Ευρώπης’’, στερώντας πολύτιμη ρευστότητα από την οικονομία. Η ανερμάτιστη αυτή πολιτική οδήγησε σε μονιμοποίηση της κρίσης.
Έχοντας ήδη προσκρούσει βιαίως στις … κάλπες, ο Σύριζα προσπαθεί να ανακτήσει το χαμένο εκλογικό έδαφος εξαγγέλλοντας διάφορα φληναφήματα για ‘’ποιοτικές δουλειές’’, ‘’δικαιότερη φορολογία’’, ‘’κοινωνικό κράτος’’ κ.α. Όμως, ‘’δει δη χρημάτων και άνευ αυτών ουδέν εστί γενέσθαι των δεόντων’’.
Ο Καλός Σαμαρείτης έμεινε στην ιστορία γιατί εκτός από καλές προθέσεις είχε και χρήματα!
Η ανάπτυξη, από την οποία θα επέλθει αύξηση της ευμάρειας των μεσαίων στρωμάτων αλλά και οι πόροι για την εκδήλωση αλληλεγγύης προς τους πλέον ευάλωτους, προϋποθέτει: μείωση φορολογίας, περιστολή γραφειοκρατίας, ενίσχυση επιχειρηματικότητας, επιτάχυνση απονομής δικαιοσύνης, τόνωση του αισθήματος ασφαλείας και, κυρίως, αυξημένη κυβερνητική αξιοπιστία. Όλα τα παραπάνω απαιτούν μία μεγάλη πολιτική αλλαγή. Ευτυχώς αυτή πλησιάζει.
*Νομικός - Οικονομολόγος