Tην εμφάνισή τους και στη χώρα μας έκαναν οι «ντετέκτιβ» τραπεζών που εξειδικεύονται στην αναζήτηση περιουσιακών στοιχείων οφειλετών προκειμένου να τα θέσουν σε γνώση των πιστωτών τους.
Σύμφωνα με πληροφορίες του «business stories», οι ελληνικές τράπεζες προσλαμβάνουν η μία μετά την άλλη «εντοπιστές περιουσιακών στοιχείων» για να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικότερα τους δανειολήπτες (επιχειρηματίες κυρίως) που ενώ διαθέτουν μεγάλη περιουσία, την αποκρύπτουν προκειμένου να γλιτώσουν διώξεις και κατασχέσεις, καθώς και για να κουρέψουν τα χρέη τους εντάσσοντάς τα στη ρύθμιση του εξωδικαστικού συμβιβασμού.
Το «παρών» μάλιστα δίνουν ορισμένα από τα διεθνώς μεγαλύτερα γραφεία ερευνών περιουσίας οφειλετών, τα οποία μυρίστηκαν χρήμα και έσπευσαν να παράσχουν τεχνογνωσία.
Στην τραπεζική πιάτσα εξάλλου όλοι μιλούν πια για τους «Athens Tracers», καθώς οι εταιρείες αυτές αυτοπροσδιορίζονται διεθνώς ως «asset tracers» (δηλαδή εντοπιστές κρυμμένων περιουσιακών στοιχείων οφειλετών).
Κυνηγοί του κρυμμένου θησαυρού
Με στόχο να ξετρυπώσουν τα περιουσιακά στοιχεία που αποκρύπτουν οι επιχειρηματίες, κυρίως, οι οποίοι είτε προσωπικά είτε μέσω της επιχείρησής τους έχουν συνάψει υπέρογκα κόκκινα δάνεια, οι «Athens Tracers» αναζητούν στοιχεία, βρίσκουν φωτογραφίες από πάρτυ σε περιοδικά και social media, κάνουν έρευνες για σκάφη υπό ξένη σημαία, φτάνοντας να αναζητούν πληροφορίες στην Ελβετία για θυρίδες και λογαριασμούς στα Νησιά Κέιμαν.
Η αφρόκρεμα των διεθνών ερευνητών έρχεται για να βάλει χέρι κυρίως τους μεγαλόσχημους, οι οποίοι χρησιμοποιούν… επιστημονικές μεθόδους, όπως εταιρείες-βιτρίνες, offshore, trusts και άλλα «εργαλεία», για να κρατήσουν μακριά από τους πιστωτές τα περιουσιακά τους στοιχεία. Η πρόσληψή τους θεωρείται ακριβό σπορ, καθώς προσλαμβάνονται επιλεκτικά για τα μεγάλα «κανόνια», από την περιουσία των οποίων θα εισπράξουν υψηλά ποσοστά όταν την αποκαλύψουν.
Με κάθε αποκάλυψη, όμως, οι τράπεζες θα αποκτούν την τεχνογνωσία ώστε να ξέρουν τι να υποψιάζονται και πού να ψάχνουν στο μέλλον και για οποιονδήποτε οφειλέτη. Για παράδειγμα, όπως πρώτο αποκάλυψε το «b.s.», ο έλεγχος της προσωπικής ζωής των οφειλετών στο Facebook γίνεται πλέον καθεστώς – και αυτό θεωρείται πλέον «πρώτου βαθμού» tracing για το πού κρύβουν και πώς ξοδεύουν τα λεφτά τους.
Ανάμεσα στους πληροφοριοδότες, άλλωστε, που προσλαμβάνουν οι τράπεζες συγκαταλέγονται και εξειδικευμένες ελληνικές εταιρείες (ελεγκτικές ή συμβουλευτικές) που γνωρίζουν τα κόλπα, ενώ διαθέτουν και ευρύ δίκτυο συνεργατών (νομικά γραφεία κ.ά.) για να κάνουν έρευνες όπου χρειάζεται στο εξωτερικό (Βαλκάνια, Ευρώπη, Αμερική, Ασία).
Πώς δουλεύουν
Οι εντοπιστές περιουσιακών στοιχείων αποτελούν καθεστώς στο εξωτερικό. Οι ξένες τράπεζες τους προσλαμβάνουν ακόμη και προληπτικά για να ελέγξουν την περιουσιακή κατάσταση των πελατών τους πριν καν ζητήσουν να πάρουν δάνειο.
Αξιοποιώντας την πείρα δεκαετιών, έχουν αναπτύξει και εξελίξει ειδικές μεθόδους ανάλυσης δεδομένων, πέρα από τις κλασικές ερευνητικές, για να βοηθήσουν τους πελάτες τους να καταπολεμήσουν τα φαινόμενα απάτης.
Συχνά, μάλιστα, οι έρευνές τους έχουν ως αποτέλεσμα να ανακτούν οι τράπεζες το σύνολο των απαιτήσεών τους ακόμα και από οφειλέτες που δηλώνουν φτωχοί. Στην Ελλάδα, μεγάλη τράπεζα συνεργάζεται ήδη με εξειδικευμένη ξένη εταιρεία με εντυπωσιακά αποτελέσματα, καθώς έχουν έρθει στο φως κρυφά ακίνητα μεγαλοοφειλετών σε Λονδίνο, Παρίσι, Μαϊάμι ή και σε εξωτικούς προορισμούς. Κατά σύμπτωση, τα ίδια ακίνητα αναζητούσε και το Ελληνικό Δημόσιο για να εισπράξει οφειλές από φόρους, χωρίς κανένα αποτέλεσμα όμως.
Οι 5 εντολές
Στόχος των τραπεζών που προσλαμβάνουν τέτοια γραφεία ερευνών είναι να μπλοκάρουν τους στρατηγικούς κακοπληρωτές ώστε να μη μετάσχουν σε προνομιακούς διακανονισμούς με κουρέματα και ποινική ασυλία.
Αρμόδιοι παράγοντες υποστηρίζουν ότι «στη χώρα μας αργήσαμε πολύ να ακολουθήσουν τέτοιες μεθόδους». Παραβιάζουν έτσι την πρώτη, και βασικότερη ίσως, από τις 5 εντολές που δίνουν οι asset tracers στους πελάτες τους-πιστωτές. Και αυτές είναι:
1η: Κινηθείτε άμεσα. Μη δώσετε στους υπόπτους χρόνο να καλύψουν τα ίχνη τους. Διασφαλίστε όλα τα ηλεκτρονικά δεδομένα με εγκληματολογικά ορθό τρόπο και ξεκινήστε πλήρη έρευνα.
2η: Σκεφτείτε διαφορετικά. Στις μέρες μας το μεγάλο όπλο σε μια έρευνα κατά της απάτης μπορεί να μην είναι η αφαίρεση ενός σκληρού δίσκου από έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή, αλλά ένα σύνολο ηλεκτρονικών δεδομένων που κρύβονται -αλλά θα μπορούσαν να βρεθούν εξίσου εύκολα- στα social media, σε ένα iPod, στο smartphone ή στο Cloud.
3η: Ζητήστε βοήθεια από τους επαγγελματίες. Καθώς διακυβεύονται δισεκατομμύρια, οι επιτήδειοι χρησιμοποιούν συχνά τα πιο εξελιγμένα μέσα για να καλύψουν τις διαδρομές του χρήματος. Οι έμπειροι ερευνητές με αποδεδειγμένα αποτελεσματικές μεθόδους έχουν καλύτερες πιθανότητες να εντοπίσουν τους απατεώνες και τα περιουσιακά τους στοιχεία. Μάλιστα σε ορισμένες περιπτώσεις μπορούν να συνεργαστούν με τις διεθνείς διωκτικές αρχές ίσως καλύτερα απ’ ό,τι οι εθνικές.
4η: Δημιουργία βάσης δεδομένων. Οι επαγγελματίες του χώρου ξέρουν ότι τα μοτίβα της απάτης είναι επαναλαμβανόμενα. Εξιχνιάζοντας μια υπόθεση, κρατάνε στοιχεία που θα ζήλευαν ακόμα και τα κράτη. Με κάθε νέα υπόθεση εξελίσσουν τις μεθόδους έρευνας και ανάλυσης, που βελτιώνονται με την πάροδο του χρόνου, παρακολουθώντας τις σύγχρονες μεθόδους απάτης.
5η: Βγείτε από τα σύνορα. Μεγάλες υποθέσεις απάτης συνήθως περιλαμβάνουν μεταφορές χρημάτων και αγορές περιουσιακών στοιχείων από χώρες όπως η Ελβετία προς τα Νησιά Κέιμαν ή την Απω ανατολή. Για να ακολουθήσουν τα ίχνη και να ανακτήσουν περιουσιακά στοιχεία μεγάλης αξίας απαιτείται η συνεργασία με διεθνείς ομάδες ερευνητών που έχουν επί τόπου επαφές σε κάθε χώρα και είναι σε θέση να συνεργαστούν με ελεγκτικές αρχές ή και δικαστήρια για να «παγώσουν» ή να διεκδικήσουν κινητά ή ακίνητα περιουσιακά στοιχεία, όπου αυτά βρεθούν.