Δέκα συστάσεις προς την ελληνική κυβέρνηση για τη φορολογία, την αγορά εργασίας, τις τράπεζες, τις επενδύσεις και το επιχειρηματικό περιβάλλον περιλάμβανε η πρώτη μεταμνημονιακή έκθεση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) για τη χώρα μας, η οποία προκάλεσε αίσθηση για τα ηχηρά «καμπανάκια» της.
Σε ευθεία αντίθεση με τη δεύτερη έκθεση ενισχυμένης μεταμνημονιακής εποπτείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το ΔΝΤ δεν αφιέρωσε το μεγαλύτερο μέρος της ανάλυσής του στην πρόοδο που έχει σημειωθεί στην εφαρμογή μεταρρυθμίσεων, αλλά στις «σημαντικές αδυναμίες που εξακολουθούν να υπάρχουν» και πρέπει να αντιμετωπιστούν. «Η οικονομική ανάκαμψη της Ελλάδας συνεχίζεται, αλλά η μεταρρυθμιστική δυναμική επιβραδύνει και οι καθοδικοί κίνδυνοι αυξάνονται», ανέφερε χαρακτηριστικά το Ταμείο. Ανέδειξε ως βασική πηγή ανησυχίας και αβεβαιότητας τις δικαστικές αποφάσεις για τα αναδρομικά σε συνταξιούχους και δημοσίους υπαλλήλους, εκτιμώντας ότι το συνολικό κόστος τους μπορεί να φθάσει τα 9,4 δισ. ευρώ, χωρίς να συνυπολογίζεται η πρόσθετη ετήσια δημοσιονομική επιβάρυνση ύψους 1,5 δισ. ευρώ, αναφέρει το protothema.
Ο διεθνής οργανισμός έφθασε μάλιστα στο σημείο να συμπεριλάβει στην έκθεση «σενάριο καταστροφής», στο οποίο ο δημοσιονομικός αντίκτυπος των δικαστικών αποφάσεων, οι προεκλογικές υποσχέσεις για μειώσεις ΦΠΑ και η κατάπτωση εγγυήσεων οδηγούν σε χρηματοδοτικό κενό από το 2021. Στο σενάριο αυτό, που θεωρείται μεν απίθανο αλλά αναπτύσσεται εκτενώς σε ειδική ενότητα της έκθεσης, το ΔΝΤ παρατηρεί ότι θα απαιτηθεί ισχυρή αντίδραση δημοσιονομικής πολιτικής, αναδιάρθρωση χρέους ή νέα χρηματοδοτική συμφωνία, δηλαδή νέο Μνημόνιο.
Στην έκθεσή του το Ταμείο επανέλαβε τη θέση του υπέρ της μείωσης του αφορολογήτου ορίου από το 2020, ώστε να εξοικονομηθεί δημοσιονομικός χώρος για μειώσεις φόρων, κάλεσε την κυβέρνηση να ενισχύσει την ευελιξία στην αγορά εργασίας και να αυξήσει τις δημόσιες επενδύσεις, ενώ αποδοκίμασε τη μεγάλη αύξηση του κατώτατου μισθού και χαρακτήρισε ευάλωτη την κατάσταση του τραπεζικού συστήματος. Παράλληλα, εξέφρασε ανησυχίες για προεκλογικές υποσχέσεις, όπως η περαιτέρω μείωση του ΕΝΦΙΑ και των συντελεστών ΦΠΑ από το 2021 και οι επιπλέον προσλήψεις στο Δημόσιο.
Πιο αναλυτικά, οι 10 βασικές συστάσεις της έκθεσης του ΔΝΤ προς την ελληνική κυβέρνηση είναι οι εξής:
1. Μειώστε το αφορολόγητο, για να μειώσετε άμεσους φόρους: Σύμφωνα με το ΔΝΤ, «οι προτεραιότητες της κυβέρνησης θα πρέπει να περιλαμβάνουν μειώσεις φορολογικών συντελεστών στην εργασία και τα κέρδη, με πόρους από τη σχεδιασθείσα για το 2020 διεύρυνση της φορολογικής βάσης», δηλαδή από τη μείωση του αφορολογήτου ορίου. Το κεντρικό μήνυμα του Ταμείου προς τις ελληνικές αρχές είναι: «Εξισορροπήστε εκ νέου το μείγμα φορολογικής πολιτικής, τηρώντας τους μεσοπρόθεσμους δημοσιονομικούς στόχους που έχουν συμφωνηθεί με τους Ευρωπαίους. Υιοθετήστε πιο φιλικό προς την ανάπτυξη και κοινωνικά συνεκτικό μείγμα φορολογικής πολιτικής».
Όπως αναφέρεται στην έκθεση, «οι Εκτελεστικοί Διευθυντές του ΔΝΤ υποστήριξαν τις σχεδιαζόμενες μειώσεις φόρων το 2020, δίνοντας προτεραιότητα σε χαμηλότερους συντελεστές άμεσων φόρων, παράλληλα με τη διεύρυνση της βάσης του φόρου εισοδήματος φυσικών προσώπων». Επίσης τόνισαν την ανάγκη για «καλύτερα στοχευμένες κοινωνικές δαπάνες». Για την υποστήριξη αυτών των στόχων, οι Διευθυντές ζήτησαν επιτάχυνση των μεταρρυθμίσεων στη διαχείριση των δημόσιων οικονομικών και των προσπαθειών φορολογικής συμμόρφωσης και αντιμετώπιση των δομικών αιτίων των ληξιπρόθεσμων οφειλών.
2. Καταρτίστε προληπτικό σχέδιο αντιμετώπισης των δημοσιονομικών κινδύνων: Το ΔΝΤ εκφράζει εντονότατη ανησυχία για τις δικαστικές αποφάσεις μετά το κύμα προσφυγών κατά των περικοπών συντάξεων του 2012 και κατά της κατάργησης των Δώρων στο Δημόσιο. Στην έκθεση υπολογίζεται ότι οι εν λόγω αποφάσεις μπορεί να προκαλέσουν δημοσιονομικό κόστος 9,4 δισ. ευρώ για τα αναδρομικά και πρόσθετη ετήσια επιβάρυνση ύψους 1,5 δισ. ευρώ. Υπ’ αυτό το πρίσμα, τονίζεται ότι θα πρέπει να καταρτιστεί ένα προληπτικό σχέδιο κατά των δημοσιονομικών κινδύνων που πηγάζουν ιδίως από τις δικαστικές αποφάσεις.
3. Αυξήστε τις δημόσιες επενδύσεις: Οι Διευθυντές του Ταμείου συνέστησαν να δοθεί περισσότερος δημοσιονομικός χώρος για τις δημόσιες επενδύσεις.
4. Επισπεύστε τη μείωση των «κόκκινων» δανείων: Επίσπευση των προσπαθειών για εκκαθάριση των τραπεζικών ισολογισμών, αποκατάσταση των πιστώσεων και βελτίωση της αδύναμης κουλτούρας πληρωμών της Ελλάδας είναι το τρίπτυχο αναγκαίων δράσεων στον τραπεζικό τομέα, σύμφωνα με την έκθεση, που συμβουλεύει τις ελληνικές αρχές τα ακόλουθα: «Ενισχύστε τους ισολογισμούς των τραπεζών, ώστε να στηρίξουν τη βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη. Να εξετάσετε πιο διεξοδικά και με καλό συντονισμό το θέμα της ενίσχυσης των τραπεζικών ισολογισμών και της αναβίωσης του δανεισμού προς όφελος της ανάπτυξης. Τα μέτρα που θα ληφθούν για τα κόκκινα δάνεια να βασιστούν σε αποτιμήσεις του κόστους και της αποτελεσματικότητάς τους και να ληφθούν υπόψη οι δημοσιονομικές επιπτώσεις τους».
5. Αξιοποιήστε περισσότερο τους ηλεκτρονικούς πλειστηριασμούς και τον εξωδικαστικό μηχανισμό: Στην έκθεση επισημαίνεται ότι οι τεχνοκράτες του ΔΝΤ συμβούλευσαν τις ελληνικές αρχές να αντιμετωπίσουν τα εμπόδια στην αποτελεσματική λειτουργία των ηλεκτρονικών πλειστηριασμών και του εξωδικαστικού. Εξάλλου, «οι Διευθυντές του Ταμείου ενθάρρυναν την περαιτέρω ενίσχυση του νομικού οπλοστασίου για τη διευκόλυνση της βασισμένης στον ιδιωτικό τομέα μείωσης των μη εξυπηρετούμενων δανείων, προτού εξεταστεί η κρατική στήριξη και συνέστησαν να αποφευχθούν μέτρα που θα επιδείνωναν τη συνέπεια στις πληρωμές και να βελτιωθεί η εσωτερική διακυβέρνηση των τραπεζών».
6. Θωρακίστε την οικονομία: Η μεσοπρόθεσμη ικανότητα αποπληρωμής του δημοσίου χρέους παραμένει επαρκής, «αλλά αυξανόμενοι καθοδικοί κίνδυνοι απαιτούν περαιτέρω ενέργειες ενίσχυσης της οικονομίας», υπογραμμίζουν οι αναλυτές του διεθνούς οργανισμού.
7. Αυξήστε την ευελιξία στην αγορά εργασίας: Η βελτίωση της ευελιξίας στην αγορά εργασίας και αύξηση της παραγωγικότητας και της ανταγωνιστικότητας αποτελούν κομβικής σημασίας προτεραιότητες, σύμφωνα με το ΔΝΤ. «Η Ελλάδα πρέπει να επανεξετάσει τις πρόσφατες αλλαγές στις συλλογικές διαπραγματεύσεις και να επιταχύνει την ανολοκλήρωτη ατζέντα μεταρρυθμίσεών της. Αυτό θα βοηθούσε να περιοριστούν αρνητικές επιπτώσεις στην ανταγωνιστικότητα και την απασχόληση από την αύξηση των μισθολογικών πιέσεων», σχολιάζει η έκθεση και καλεί την ελληνική πλευρά να καταβάλει περισσότερες προσπάθειες για να διασφαλίσει τα κέρδη σε ανταγωνιστικότητα και να βελτιώσει την παραγωγικότητα.
Στην έκθεση τονίζεται πως οι Διευθυντές του ΔΝΤ «εξέφρασαν ανησυχία για τους κινδύνους που προκαλεί στην απασχόληση και την ανταγωνιστικότητα ο συνδυασμός της πρόσφατης ακύρωσης της μεταρρύθμισης των συλλογικών διαπραγματεύσεων, η οποία είχε γίνει το 2012, και της αύξησης του κατώτατου μισθού, που ήταν αισθητά μεγαλύτερη από την αύξηση της παραγωγικότητας. Με το βλέμμα στο μέλλον, οι Διευθυντές ενθάρρυναν τις αρχές να επιταχύνουν τις μεταρρυθμίσεις που θα μπορούσαν να μετριάσουν τους καθοδικούς αυτούς κινδύνους και να βοηθήσουν στην αύξηση της παραγωγικότητας και τη μείωση του μη μισθολογικού κόστους».
8. Απελευθερώστε αγορές, βελτιώστε το επιχειρηματικό κλίμα: Το Ταμείο ζητεί «περισσότερα βήματα για τη βελτίωση του επιχειρηματικού κλίματος και τη διευκόλυνση μεγαλύτερων και πιο διαφοροποιημένων επενδύσεων, συμπεριλαμβανομένων μεταρρυθμίσεων στις αγορές προϊόντων οι οποίες χρειάζονταν εδώ και πολύ καιρό και θα έχουν στόχο τη βελτίωση των επιλογών σε προϊόντα, της ποιότητας και του ανταγωνισμού».
9. Προχωρήστε στην πλήρη άρση των capital controls: Να συνεχιστούν τα μέτρα χαλάρωσης των capital controls, με βάση τον σχετικό οδικό χάρτη.
10. Μην κάνετε νέα ρύθμιση 120 δόσεων: Οι τεχνοκράτες του ΔΝΤ εμφανίζονται αντίθετοι στους κυβερνητικούς σχεδιασμούς για νέα ρύθμιση οφειλών προς την εφορία και τα ασφαλιστικά ταμεία σε έως 120 δόσεις: «Τα στελέχη του Ταμείου συνέστησαν στην κυβέρνηση να επανεξετάσει τα σχέδια θέσπισης άλλης μιας ρύθμισης οφειλών για χρέη προς την εφορία και τα ασφαλιστικά ταμεία, καθώς θα δημιουργούσε κίνδυνο περαιτέρω επιδείνωσης της ήδη αδύναμης κουλτούρας πληρωμών».