Μνημόνιο διαρκείας, που θα κρατά την Ελλάδα αποκλεισμένη από τις αγορές ομολόγων για μία 15ετία ακόμα, αλλά θα καλύψει τις χρηματοδοτικές της ανάγκες με άλλα 100 δισ. ευρώ σε δάνεια διάσωσης, είναι η πιο συνετή λύση στην αδύνατη εξίσωση του ελληνικού χρέους, σύμφωνα με το έγκυρο think tank Peterson Institute for International Economics. Οι οικονομολόγοι του ινστιτούτου κατέληξαν σε αυτή την αιρετική πρόταση στο πλαίσιο μιας διεξοδικής μελέτης 54 σελίδων, με την οποία αναλύεται η βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους και επιχειρείται ένα κρας τεστ των προτάσεων του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, των Ευρωπαίων πιστωτών και του σχεδίου για τα μεσοπρόθεσμα μέτρα ελάφρυνσης, αναφέρει το ependisinews.
Η ανάλυση του αμερικανικού think tank ξεκινά απορρίπτοντας τον ισχυρισμό -ή, καλύτερα, το «δόγμα Σόιμπλε»- ότι το ελληνικό χρέος μπορεί να καταστεί βιώσιμο μέσω της εφαρμογής του προγράμματος και της τήρησης των στόχων για το πρωτογενές πλεόνασμα και τις μεταρρυθμίσεις. Η ιστορική εμπειρία δείχνει ότι υπάρχουν μεν κάποια παραδείγματα χωρών που πέτυχαν μια τέτοια προσαρμογή, όμως αυτά είναι σπάνια. Και, σίγουρα, οι προσδοκίες είναι πολύ χαμηλότερες από μια χώρα που έχει ήδη χάσει το ένα τέταρτο του ΑΕΠ της, εμφανίζει ανεργία πάνω από 20% και έχει βελτιώσει το πρωτογενές ισοζύγιό της κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες. Συνεπώς, οι δημοσιονομικές επιδόσεις τις οποίες μπορεί ρεαλιστικά η Ελλάδα να επιτύχει δεν αρκούν για να φέρουν το χρέος σε μία βιώσιμη τροχιά, τονίζουν οι αναλυτές.
Κάποια μορφή περαιτέρω ελάφρυνσης του ελληνικού χρέους, επομένως, είναι αναγκαία. Και σε αυτό το σημείο, η ανάλυση διαπιστώνει ότι τα μέτρα που συμφωνήθηκαν το Μάιο του 2016 μπορούν να επιτύχουν το στόχο της βιωσιμότητας του χρέους, αρκεί να εφαρμοστούν σε μια ακραία μορφή τους, η οποία, ωστόσο, πατά σε κόκκινες γραμμές, τόσο πολιτικά όσο και νομικά. Συγκεκριμένα, για να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα του χρέους στο πλαίσιο των μέτρων που έχουν συμφωνηθεί, θα πρέπει οι Ευρωπαίοι πιστωτές να αποδεχθούν μια πολύ μεγάλη επιμήκυνση της περιόδου ωρίμανσης των δανείων του EFSF (πέραν του 2080), αλλά και τη σημαντική αναβολή στις αποπληρωμές των τόκων.
Αυτό σημαίνει ότι η Ελλάδα θα βρεθεί να χρωστά στον EFSF για πολλά χρόνια, και μάλιστα ποσά που όλο και θα αυξάνονται. Το Peterson Institute υπολόγισε ότι το χρέος της Ελλάδας στον EFSF θα υπερδιπλασιαστεί από τα σημερινά επίπεδα των 131 δισ. ευρώ στα 278 δισ. ευρώ το 2050. Τότε θα αρχίσει μεν να μειώνεται, αλλά θα παραμείνει πάνω από τα σημερινά επίπεδα έως και το 2080. Ετσι, οι συντάκτες της ανάλυσης συμπεραίνουν πως, παρότι η αναβολή αποπληρωμής τοκοχρεολυσίων περιλαμβάνεται στα μέτρα που ενέκρινε το Eurogroup, στην πράξη αυτή ισοδυναμεί με νέο, μεγάλης κλίμακας δανεισμό από τον EFSF και, επομένως, είναι πολιτικά αδύνατη.
Μια λύση για να ξεπεραστεί αυτός ο σκόπελος θα ήταν είτε μια σημαντική μείωση των επιτοκίων του EFSF ή η επέκταση της αναδιάρθρωσης, ώστε να περιλαμβάνει και τα διμερή δάνεια που δόθηκαν στο πλαίσιο του πρώτου πακέτου διάσωσης, το 2010. Τέτοιες κινήσεις, ωστόσο, θα ήταν πολιτικά και τεχνικά δύσκολες, σύμφωνα με το Peterson Institute. Και έτσι, οι ερευνητές του think tank αντιπροτείνουν τη λύση του μνημονίου διαρκείας.
«Η ανάγκη για πρόσθετη ελάφρυνση του χρέους, πρόσθετη λιτότητα ή για έναν συνδυασμό των δύο θα μπορούσε να μειωθεί εάν η επιστροφή της Ελλάδας στις αγορές ομολόγων καθυστερήσει έως ότου τα spreads να έχουν μειωθεί σημαντικά», αναφέρει η μελέτη. Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι ο εθνικός στόχος της εξόδου στις αγορές και της απεξάρτησης από τα δάνεια διάσωσης είναι μάλλον επιζήμιος για την οικονομία.
Η καλύτερη λύση και για τις δύο πλευρές
Η λύση την οποία προτείνει το PIIE προβλέπει να καθυστερήσει η επιστροφή της Ελλάδας στις αγορές για άλλα 14 χρόνια (έως το 2032) και να δοθούν πρόσθετα δάνεια διάσωσης περίπου 100 δισ. ευρώ από τον ESM. Για να προλάβει όσους θα σπεύσουν να απαντήσουν ότι ένα τέτοιο πακέτο πολύ δύσκολα θα περνούσε από τα ευρωπαϊκά Κοινοβούλια, η ανάλυση του Peterson Institute εξηγεί ότι η λύση αυτή είναι στην πραγματικότητα φθηνότερη για τους Ευρωπαίους. Ενώ στο σενάριο που αναλύθηκε προηγουμένως τα χρέη της Ελλάδας προς τον EFSF μόνο φτάνουν έως και στα 278 δισ. ευρώ, με αυτό το σχέδιο, ο δανεισμός της χώρας από τον EFSF και τον ESM κορυφώνει στα 272 δισ. ευρώ και μειώνεται συντομότερα.
Οι οικονομολόγοι του Peterson Institute θεωρούν μεν ότι η λύση αυτή είναι η πιο συνετή, όμως αναγνωρίζουν ότι η ιδέα τους θα γινόταν κόκκινο πανί, τόσο στην Ελλάδα όσο και στις χώρες των Ευρωπαίων πιστωτών. Για να γίνει πολιτικά ανεκτή, η ιδέα του μνημονίου διαρκείας θα πρέπει να παρουσιαστεί ως η λιγότερο δαπανηρή λύση στους Ευρωπαίους και ως προϋπόθεση για την ελάφρυνση του χρέους στους Ελληνες, καταλήγουν.
Ουτοπία το πλεόνασμα άνω του 2,5 % σε βάθος χρόνου
Το Peterson Institute διαπιστώνει ότι η επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος στο 3,5% του ΑΕΠ από μια χώρα υψηλού χρέους, όπως είναι η Ελλάδα, δεν είναι αδύνατη, αλλά απαιτεί περισσότερα χρόνια από ό,τι υποθέτει το ελληνικό πρόγραμμα. Από εκεί και πέρα, όμως, το πλεόνασμα του 3,5% μπορεί να διατηρηθεί το πολύ για τέσσερα χρόνια και σε κάθε περίπτωση δεν είναι ρεαλιστικό να περιμένει κανείς από την Ελλάδα να εμφανίζει πλεόνασμα πάνω από 2,5% για περισσότερα από 10 έως 15 χρόνια.