Ακόμη περισσότερο αυτόματο θέλει τον «κόφτη» των δαπανών η ΕΕ, προκειμένου να πειστεί να τον δεχτεί το ΔΝΤ και να αποφευχθεί το ενδεχόμενο να χρειαστεί να μπει σε χρονοβόρες διαδικασίες αν χρειαστεί να ενεργοποιηθεί ο νέος μηχανισμός.
Ο μηχανισμός αυτόματης διόρθωσης, όπως τον προτείνει το υπουργείο Οικονομικών, θα λειτουργεί με μια οριζόντια μείωση των πρωτογενών δαπανών, με στόχο να εξοικονομηθεί ποσό ίσο με την απόκλιση από το δημοσιονομικό στόχο κάθε επόμενης χρονιάς.
Ειδικότερα, κλείνοντας το 2016, η ΕΛΣΤΑΤ θα στέλνει την πρώτη Απριλίου κάθε έτους τα στοιχεία με το κλείσιμο του προϋπολογισμού για το τρέχον έτος.
Στα μέσα Απριλίου η Eurostαt θα επικυρώνει τα στοιχεία. Αν προκύψει απόκλιση από το στόχο που έχει τεθεί φέτος για πρωτογενές πλεόνασμα 0,5%, ο υπουργός Οικονομικών θα πρέπει να κάνει την 1η Μαΐου του 2017 μια έκθεση, στην οποία να αναλύει την απόκλιση και να προαναγγέλλει την περικοπή των δαπανών για την κάλυψή της.
Στη συνέχεια, θα εκδίδεται ένα προεδρικό διάταγμα, το οποίο θα ορίζει οριζόντιες περικοπές από τις πρωτογενείς δαπάνες, ανάλογη με το ύψος της απόκλισης ως εξής:
– Αν υπάρχει απόκλιση μικρότερη ή ίση με το 0,25% του ΑΕΠ, τότε δεν θα λαμβάνονται περαιτέρω μέτρα.
– Αν η απόκλιση είναι από 0,26%-0,75%, τότε θα χρειαστούν μέτρα 0,5% του ΑΕΠ.
– Αν η απόκλιση είναι από 0,76%-1,25% τότε θα χρειαστούν μέτρα 1% του ΑΕΠ.
– Αν η απόκλιση είναι 1,26%-1,75% του ΑΕΠ, τότε θα χρειαστούν μέτρα 1,5% του ΑΕΠ, ενώ αν η απόκλιση είναι 1,76%-2,25% του ΑΕΠ τα μέτρα θα είναι 2% του ΑΕΠ.
Ως εδώ δεν υπάρχουν σοβαρές αντιρρήσεις από τους Ευρωπαίους. Τα προβλήματα αρχίζουν από το γεγονός ότι υπάρχει, με βάση την ελληνική πρόταση, οριζόντια διόρθωση ανάλογα με το ποσοστό της απόκλισης, χωρίς όμως περαιτέρω διευκρινήσεις.
Είναι σαφές ότι η δεξαμενή των κωδικών που θα περικόπτονται, θα αφορά κυρίως τις πρωτογενείς δαπάνες του προϋπολογισμού, οι οποίες φτάνουν για το 2016 τα 42 δις ευρώ.
Από αυτά, τα 18 δις ευρώ, είναι οι μισθοί και οι συντάξεις του δημοσίου και 14,5 δις ευρώ στην κρατική χρηματοδότηση προς τα ασφαλιστικά ταμεία, ενώ ως αμορτισέρ θα λειτουργήσει έστω και σιωπηρά το πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων των 6,75 δις ευρώ.
Εδώ οι Ευρωπαίοι επιμένουν σε περισσότερες διευκρινήσεις. Ο λόγος είναι ότι η έννοια της οριζόντιας περικοπής δεν είναι αρκετά σαφής, με δεδομένο ότι τα μέτρα που θα λαμβάνονται μετά την ενεργοποίησή τους θα είναι μόνιμου χαρακτήρα και κάτι τέτοιο είναι εξαιρετικά χρονοβόρο για την ελληνική δημόσια διοίκηση.
Οι μισθοί και οι συντάξεις μπορούν μεν να περικοπών, αλλά αυτό δεν μπορεί να γίνει από την μια ημέρα στην άλλη, αφού ακόμη και το προεδρικό διάταγμα για την περικοπή τους θα πρέπει να συνοδευτεί από μια σειρά εφαρμοστικές αποφάσεις και εγκυκλίους που θα είναι έτοιμες την κατάλληλη στιγμή.
Για το λόγο αυτό οι Ευρωπαίοι ζητούν περισσότερες διευκρινήσεις για τα μέτρα της πρώτης γραμμής που θα επιστρατευτούν για να κλείσουν τρύπες.
Ζητούν επίσης να τεθούν αυστηρές προϋποθέσεις στη συνθήκη, ότι μετά το 2016 ο υπουργός Οικονομικών θα μπορεί να προτείνει σε αντικατάσταση, της περικοπής κάποιας δαπάνης, την αύξηση κάποιου άμεσου ή έμμεσου φόρου.
Ένα δεύτερο σημείο στο οποίο υπάρχει απόσταση, είναι να υπάρχει άμεσα η πιστοποίηση αν μια απόκλιση από στους στόχους αφορά διαρθρωτική ή συγκυριακή αστοχία. Αν για παράδειγμα η απόκλιση οφείλεται στο ότι κάποια μέτρα δεν έχουν αποδώσει το αναμενόμενο ή να υπάρχουν εξωγενείς παράγοντες (π.χ. επιβράδυνση της Ευρωζώνης) ή ακόμη και απροσδόκητα αυξημένες δαπάνες για την μεταφορά και φιλοξενία προσφύγων.
Στο θέμα αυτό η Ελλάδα ζητά ειδική πρόβλεψη, ώστε οι δαπάνες για το προσφυγικό να μην υπολογίζονται στις συνολικές δαπάνες και εξ αυτού να προκύπτει αυτή η απόκλιση. Με την απουσία ειδικών οδηγιών οι Ευρωπαίοι αποφεύγουν να τοποθετηθούν στο θέμα μιλώντας για, εκ των υστέρων, εξέταση τέτοιων εξελίξεων.
Όλα αυτά θα πρέπει να λυθούν μέσα στο Σαββατοκύριακο, ώστε και ο αυτόματος μηχανισμός διόρθωσης να ενταχθεί στο πολυνομοσχέδιο που θα περιλαμβάνει επίσης τους έμμεσους φόρους, τη συμφωνία για τα δάνεια και πλαίσιο για το νέο υπερταμείο αποκρατικοποιήσεων.