Όλα άρχισαν να τελειώνουν τη στιγμή του ο ΣΥΡΙΖΑ αναδείχθηκε στη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης.
Έξη και κάτι δεκαετίες μετά την ήττα του Εμφυλίου, η αριστερά μύρισε εξουσία. Και, τούτη τη φορά, ως καλός μαθητής της ιστορίας, άφησε κατά μέρος τα φληναφήματα περί επανάστασης.
Του Αντώνη Κεφαλά
Κατά μία έννοια αποφάσισε να υιοθετήσει την στρατηγική θέση των (μετέπειτα) σοσιαλδημοκρατών της Β΄ Διεθνούς: η άλωση εκ των έσω– με την εκμετάλλευση του συστήματος και με αιχμές τα ΜΜΕ, τη δικαιοσύνη και την παιδεία. Και προφασίστηκε τον δήθεν συστημικό παίκτη.. Οι διπλές εκλογές του 2015 –και ιδιαίτερα αυτές του Σεπτεμβρίου – έφεραν την ομάδα Τσίπρα στην κυβέρνηση.
Το κρίσιμο ρήμα στο πρώτο στάδιο διακυβέρνησης είναι «προφασίζομαι». Ο κρίσιμος χαρακτηρισμός είναι το «δήθεν». Διότι, όπως απέδειξε το πρώτο εξάμηνο του 2015 ο ΣΗΡΙΖΑ δεν είχε εγκαταλείψει την επαναστατική ιδεολογία του.
Πέρα από τις όποιες μομφές μπορεί κανείς να εξαπολύσει κατά του Γιάνη Βαρουφάκη, το βιβλίο του «Adultsintheroom” υποστηρίζει ξεκάθαρα ότι η κυβέρνηση Τσίπρα ήταν έτοιμη να φύγει από τη ζώνη του ευρώ αν οι απαιτήσεις της δεν γίνονταν δεκτές.
Αυτή ήταν η συμφωνία για να αναλάβει ο Βαρουφάκης το υπουργείο οικονομικών κι αυτή ήταν η βασική υπόθεση στην οποία στηρίχτηκε όλη η διαπραγματευτική τακτική της κυβέρνησης εκείνο το εξάμηνο. Κανείς, μα κανείς, δεν έχει τολμήσει να διαψεύσει αυτά που γράφει ο Βαρουφάκης.
Άλλο η θεωρία όμως και άλλο η πράξη. Η αριστερή ιδεολογία «έλεγε» ότι η Ευρώπη δεν άντεχε την αποχώρηση της Ελλάδος – οπότε η ομάδα Τσίπρα θεώρησε ότι μπορούσε να παίξει εκ του ασφαλούς και να εκβιάσει. Για έναν γνώστη της realpolitikκαι του συσχετισμού δυνάμεων στην Ε.Ε., όμως, αυτή η θέση έπασχε από φοβερή έλλειψη ρεαλισμού. Έτσι, στην κρίσιμη στιγμή,η ομάδα Τσίπρα δεν άντεξε.
Η άτεγκτη στάση των δανειστών, έτοιμοι να σπρώξουν την Ελλάδα εκτός του ευρώ και της Ε.Ε., την έφερε μπροστά σε προοπτική που δεν είχε τη δυνατότητα να αντιμετωπίσει. Και προκειμένου να μείνει στην εξουσία διέσπασε το κόμμα και έδωσε γη και ύδωρ.
Μετά την άνευ όρων συνθηκολόγηση με την τρόικα το καλοκαίρι του 2015, η επιλογή στρατηγικής για τον ΣΥΡΙΖΑ ήταν ουσιαστικά μονόδρομος σε πέντε άξονες:
(α) κάνε, με καθυστερήσεις, διαμαρτυρίες, ακόμη και με …κλάματα, αλλά τελικά κάνε αυτά που επιβάλλουν οι δανειστές,
(β) αντιστάθμισε τις αρνητικές επιπτώσεις αυτού του μεταρρυθμιστικού καταναγκασμούστις ομάδες συμφερόντων, πουλώντας τσαμπουκά στο θέμα της διαφάνειας και αναδεικνύοντας με κάθε ευκαιρία τις πομπές της συγκυβέρνησης ΝΔ-ΠΑΣΟΚ,
(γ) δώσε «όπιο» στους οπαδούς σου—π.χ. ανοχή στους μπαχαλάκηδες, επεμβάσεις στην παιδεία, επιθέσεις κατά των ΜΜΕ, σύγκρουση με τη δικαιοσύνη,
(δ) κάνε το άσπρο-μαύρο, χωρίς αισχύνη, χωρίς περιορισμό – τα μαθήματατουGoebelβρήκαν εύφορο έδαφος στον ΣΥΡΙΖΑ. Παραφράζοντας την κλασσική ρήση του Churchill«ποτέ τόσοι λίγοι δεν έχουν πει τόσα πολλά ψέματα σε τόσους πολλούς».
Οι κινήσεις του ΣΥΡΙΖΑ πάνω στον πέμπτο άξονα της στρατηγικής είναι όμως, αυτές που καθορίζουν τόσο τις άμεσες όσο και τις μεσοπρόθεσμες προοπτικές του. Έχοντας υποχρεωτικά «ασπαστεί» τον μεταρρυθμιστικό φιλελευθερισμό και διατηρώντας μόνο την επίφαση της αριστερής ιδεολογίας του, ο ΣΥΡΙΖΑ του Αλέξη Τσίπρα σταδιακά μετατρέπεται πλέον σε συστημικό κόμμα καθώς προσπαθεί με κάθε μέσο να κτίσει τη δική του πελατειακή βάση.
Όχι πως πρωτοτυπεί. Ο Ανδρέας Παπανδρέου ήταν ο πρώτος διδάξας και πολύ μπροστά από πλευράς αποτελεσματικότητας και κομματικής συνοχής. Στα αχνάρια του ο ΣΥΡΙΖΑ επιχειρεί να προσεταιριστεί τον ευρύ δημόσιο τομέα και την αμαρτωλή τοπική αυτοδιοίκηση – ακριβώς εκείνες στις μεγάλες εστίες ελλειμμάτων και διαφθοράς που έχουν απομείνει, δηλαδή, το άλλοτε Βαθύ ΠΑΣΟΚ.
Το πρόβλημα είναι πως ο Ανδρέας Παπανδρέου έκτισε το ΠΑΣΟΚ πάνω στα λεφτά της Ε.Ε. και στα δανεικά. Τα κατάφερε διότι είχε χρήματα. Με άφρονα τρόπο επιχείρησε να τον αντιγράψει η ΝΔ του Κωνσταντίνου Καραμανλή, για να βρεθεί προ των πυλών της χρεοκοπίας. Έφυγε πριν σκάσει το κανόνιστα χέρια της.
Με μυαλά άλλης εποχήςο Γιώργος Παπανδρέου ήταν αυτός που τράβηξε τον «μουντζούρη» για να μπει κι αυτός στο πάνθεον της της ιστορικής για την Ελλάδα ρετσινιάς του «δυστυχώς πτωχεύσαμε». Ο Αλέξης Τσίπρας δεν έχει χρήματα, όμως.
Επιχειρεί, λοιπόν, ακολουθώντας την πάγια τακτική της αριστεράς: φορολογώντας μέχρι θανάτου την ευρύτερη αστική τάξη – η οποία, στην Ελλάδα του 21ου αιώνα, περιλαμβάνει, ελέω ΠΑΣΟΚ, και τους πρώην μη προνομιούχους που εξελίχθηκαν σε αστούς μικρομεσαίους(οι μεγάλοι έφυγαν). Τι κι αν τους καταστρέψει; Συνεπής με την ιδεολογία του θα είναι εξάλλου.
Αυτό που μετρά για τον ΣΥΡΙΖΑ του Αλέξη Τσίπρα είναι να παραμείνει στην εξουσία όσο μπορεί περισσότερο. Αν στη διάβα του αφήσει καμένη γη, δεν πειράζει. Σημασία έχει η «πρώτη φορά αριστερά».
Ως ένας άλλος RamsayMacDonald, ο Αλέξης Τσίπρας θυσίασε την ιδεολογία του στον βωμό της εξουσίας. Εξελέγη ως αντί-συστηματικός αλλά, με δέλεαρ τηνεξουσία υιοθέτησε ακριβώς εκείνη τη πολιτική μορφή και οργάνωση που η κοινωνία είχε απορρίψει.
Η προσπάθεια να αποκτήσει πελατειακή βάση μπορεί ίσως να αποδώσει άμεσα –ιδιαίτερα με την συνεχιζόμενη δυσπιστία που επιδεικνύει μεγάλο μέρος της κοινωνίας απέναντι στα παραδοσιακά κόμματα.
Μεσοπρόθεσμα, όμως, είναι καταδικασμένος να αποτύχει: δεν εκπροσωπεί τίποτα το νέο και δυναμικό, τίποτα το σύγχρονο και πρωτοποριακό. Λόγω καταβολής είχε, ίσως, τη δυνατότητα πολιτικά να κινηθεί ως ένα «αντί-συστημικό» κόμμα και να οδηγήσει τη χώρα μία για πάντα έξω από την παγίδα των πελατειακών σχέσεων.
Αυτή θα ήταν η κληρονομιά της αριστεράς, η δικαίωση των αγώνων της, η πραγματική ανατροπή της ιστορικής της ήττας.
Τώρα, έγινε άλλο ένα μέρος του συστήματος το οποίο αποκηρύσσει αλλά και από το οποίο πλέον εξαρτάται.—γι’ αυτό και επιχειρεί να το θέσει σε αμφίδρομο έλεγχο.Είναι ηγέτης ενός κόμματος στο οποίο δεν ανήκει πια και έχει την ευθύνη να υλοποιήσει πολιτικές που δεν ελέγχει.
Έχασε το χρόνο και τώρα ο χρόνος θα τον καταστρέψει. Δυστυχώς ο Αλέξης Τσίπρας (και ο ΣΥΡΙΖΑ) είναι θύμα της φιλοδοξίας του—η αντανάκλαση μίας μορφής σε αίθουσα καθρεφτών.
Κι αυτή η φιλοδοξία του (τους) θα αποδειχθεί η κατάρα της αριστεράς.