Η πικρή εμπειρία των δύο παγκοσμίων πολέμων, με τις αναρίθμητες και σε διάρκεια ετών εκατόμβες των νεκρών, όπως και η εφαρμογή του δόγματος της αμοιβαίας αποτροπής, στη διάρκεια του ψυχρού πολέμου, διαμόρφωσαν ένα διττό δίδαγμα, ως προς τον σύγχρονο σχεδιασμό της αμυντικής πολιτικής και της στόχευσης για την κατανίκηση του αντιπάλου.
Του Πολύκαρπου Αδαμίδη*
Από τη μια η εκτεταμένη χρήση συμβατικών όπλων με τις απώλειες σε ανθρώπινο δυναμικό και την καταστροφή, σε πλείστες όσες περιπτώσεις ολοσχερή, υποδομών, το μέγιστο που μπορεί να αποδώσει είναι μια ‘πύρρειο’ νίκη.
Κατ’ επέκταση μάλιστα συνεπάγεται και πρόσθετες δαπάνες τόσο για την ανόρθωση της οικονομίας του ‘νικητή’, όσο και για τη στοιχειώδη συντήρηση και διάσωση του ηττημένου. Σε αντίθετη περίπτωση οι συνθήκες απόλυτης δυστυχίας, οδηγούν αναπόδραστα στην αναζωπύρωση της σύγκρουσης.
Σε συνθήκες ολοκληρωτικής αναμέτρησης με απελπισμένους. Είναι χαρακτηριστικό ότι η Ευρώπη αντιμετώπισε συνθήκες σιτοδείας με τη λήξη του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου και την καθολική αδυναμία παραγωγικής δράσης για την κάλυψη των επισιτιστικών αναγκών.
Αλλά και με την αμοιβαία αποτροπή, δημιουργείται εκ των πραγμάτων αδυναμία ανάληψης οποιασδήποτε πρωτοβουλίας εναντίον του αντιπάλου. Είναι κοινός τόπος ότι η αναμέτρηση θα οδηγήσει σε πλήρη καταστροφή και συνολική εξόντωση των αντιμαχομένων.
Στο πλαίσιο αυτό έχει τα τελευταία χρόνια αναπτυχθεί και σε διάφορες εκφάνσεις του εφαρμόζεται, το δόγμα του υβριδικού πολέμου.
Της εξουδετέρωσης δηλαδή του αντιπάλου μέσα από την αποδόμησή του, την απαξίωσή του, τον κλονισμό της κοινωνικής συνοχής του, την κατασυκοφάντηση του συστήματος αξιών και των ταγών του, τον κλονισμό της πίστης του στους συμμάχους του και την ουδετεροποίηση και καταστροφή των καίριων υποδομών του, εις ότι ιδίως αυτές αφορούν τις επικοινωνίες του, τις συγκοινωνίες, τις ψηφιακές εφαρμογές του και το δίκτυό του παραγωγής και διανομής ενέργειας.
Η πρακτική δεν είναι καινούργια. Αποτελεί εν μέρει μετεξέλιξη των μεθόδων του λεγομένου ψυχολογικού πολέμου και της προπαγάνδας, που απαντώνται ήδη στα χρόνια του Κινέζου θεωρητικού του πολέμου, του Σουν Τζου και ‘χτίζει’ πάνω στις δυνατότητες που οι νέες τεχνολογίες προσφέρουν και τις ‘κεκρόπορτες’ που δημιουργούν.
Οι ισλαμιστές φονταμενταλιστές έχουν εφαρμόσει κατά κόρο τακτικές υβριδικού πολέμου στον τομέα ιδίως της κατατρομοκράτησης των αντιπάλων φατριών μέσω του διαδικτύου και της στρατολόγησης αγγελιαφόρων του θανάτου, ενώ έχουν εστιάσει στον σαρκασμό και εκμηδένιση του Δυτικού ‘έκλυτου’ τρόπου ζωής.
Δεν είναι τυχαία η διαδικτυακή ιστορία που κατά κόρον διαδόθηκε τα τελευταία χρόνια και αναφέρονταν στη ζωή μιας ‘ώριμης’ πλέον κυρίας, που κατά τα λεγόμενά της και εφόσον είναι υπαρκτό πρόσωπο, είχε υποστεί ως παιδί στο Βέλγιο κάθε είδους διαστροφή από την ελίτ των Βρυξελλών. Μια καραμπινάτη περίπτωση αποκήρυξης και δαιμονοποίησης των εκπροσώπων της Ενωμένης Ευρώπης και όσων αυτή συμβολίζει.
Αλλά και η Ρωσία έχει επιδοθεί σε ‘ασκήσεις’ υβριδικού πολέμου. Μια πρώτη εφαρμογή είδαμε κατά την εισβολή της στη Γεωργία το 2008 και την εξουδετέρωση όλων των υποδομών ενέργειας της χώρας, ενώ συνέχεια υπήρξε με την Κριμαία και την αντιπαράθεση στην Ανατολική Ουκρανία, με τους κατά τα άλλα αγνώστου προελεύσεως στρατιώτες. Δεν πρέπει στο πλαίσιο αυτό να παραγνωρίζονται και τα σενάρια δήθεν αποσταθεροποίησης νόμιμων κυβερνήσεων, με αντιπροσωπευτική περίπτωση τη λεγόμενη επιχείρηση Πυθία στην Ελλάδα και το υλικό που μέχρι σήμερα έχει δει το φως της δημοσιότητας.
Χαρακτηριστική επιχείρηση υβριδικού πολέμου αποτελεί και η αμφισβήτηση της ηθικής ακεραιότητας του αντιπάλου και η συλλήβδην απόρριψη του πολιτικού κόσμου.
Η αντιπολίτευση στη Βενεζουέλα αντιμετωπίζει σε συνέχεια χρόνου τέτοιου είδους προκλήσεις τόσο σε σχέση με τον προηγούμενο ηγέτη της, όσο και με τον νυν, ευρέως αναγνωρισμένο ως νόμιμο εκπρόσωπο της χώρας, επικεφαλής της.
Το εύρος των επιχειρήσεων του υβριδικού πολέμου είναι απότοκος της δυναμικής που αναπτύσσει. Χρειάζεται ενημέρωση και εγρήγορση για τη διαχείρισή του σε επίπεδο κοινωνίας αλλά και ατομικά.
Στο τέλος της ημέρας επηρεάζει και κατευθύνει τις επιλογές σε συλλογικό επίπεδο. Την πορεία δηλαδή της χώρας. Μας αφορά όλους.
* Δικηγόρος, αν. Καθηγητής Κοινοτικού Δικαίου και Διεθνών Σχέσεων στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων