Μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας, ομότιμος καθηγητής στη φημισμένη Γαλλική Πολυτεχνική Σχολή, καθηγητής στο Μπέρκλεϋ των ΗΠΑ, συγγραφέας, φιλόσοφος και μονίμως υβριζόμενος από τις γαλλικές φαιοκόκκινες παρατάξεις, ο Αλαίν Φιλκιενρώτ, 72 ετών, είναι μια από τις σημαντικότερες πνευματικές προσωπικότητες της εποχής μας.
Γράφει ο Αθανάσιος Παπανδρόπουλος
Με αφορμή λοιπόν τα Συνέδρια της ΝΔ και του ΚΙΝΑΛ που πραγματοποιούνται αυτή την εβδομάδα και τα οποία ενδεχομένως θα έχουν ειδικό βάρος στα πολιτικά δρώμενα της χώρας, μεταφέρουμε τις απόψεις του Γάλλου φιλόσοφου για τη σοσιαλδημοκρατία και την έννοια της προόδου στον μεταβαλλόμενο 21ο αιώνα.
Αναφερόμενος έτσι στην πορεία της σοσιαλδημοκρατίας, ο Αλαίν Φιλκιενκρώτ τονίζει ότι η όποια προσπάθεια ενδυνάμωσής της σε χώρες όπως η Γαλλία και η Ελλάδα προϋποθέτει την απομάκρυνσή της από τον λαϊκισμό και τον αριστερισμό της βίας και της χυδαιότητας.
«Η δημοκρατική πολιτική τάξη, τονίζει, δεν είναι θέμα τσιτάτων, αλλά αποτέλεσμα μιας ιστορικής πορείας με αφετηρία τους Έλληνες τραγικούς που συνέβαλαν στη γένεση της ελληνικής πόλης – κράτους. Σε αυτήν την τελευταία γεννήθηκαν η πολιτική φιλοσοφία και τα μεγάλα ζητήματα της δικαιοσύνης, της εξουσίας και του συντάγματος που συζητήθηκαν από τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη. Τα κράτη δικαίου δε επιβάλλονται αλλά προκύπτουν μέσα από συναινετικές διαδικασίες μεταξύ των πολιτών και των κυβερνώντων. Οι φαιοκόκκινες παρατάξεις όμως, δεν θέλουν απέναντί τους πολίτες αλλά υπηκόους. Και αυτή η αντίληψή τους είναι μια καλοστημένη παγίδα»
«...Στο σημερινό κόσμο», συνεχίζει ο Αλαιν Φιλκιενκρωτ, «...η πρόοδος είναι συνυφασμένη με τη γνώση. Προοδευτική πολιτική είναι αυτή που σπρώχνει τους πολίτες στο να θέλουν να μαθαίνουν αλλά και στο να μάθουν ποιος είναι ο ρόλος της μάθησης. Αυτή τελευταία συνιστά μαζί με το σχολείο το ισχυρότερο εργαλείο της προόδου...».
«...Οι χώρες που με μεγάλη επιτυχία απέδρασαν πρώτες από τη φτώχεια και που σήμερα βρίσκονται ψηλά στην παγκόσμια ιεραρχία, είναι αυτές που εκπαιδεύουν τα παιδιά τους πιο εντατικά. Ο πόλεμος κατά των ανισοτήτων αρχίζει από το σχολείο όπου και αναπτύσσεται η προσωπικότητα....», τονίζει ο Γάλλος συγγραφέας.
Από την άποψη αυτή, μας υπενθυμίζει, όπως αναφέρει και ο Στήβεν Πίνκερ «Στο Διαφωτισμός Τώρα» (Εκδόσεις Διόπτρα), ότι «.....κάποιες φορές στην ιστορία οι άνθρωποι εφευρίσκουν τεχνολογίες, όπως π.χ. τη γραφή, την τυπογραφία και τα ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης, που πολλαπλασιάζουν, συχνά μάλιστα με εκθετικό ρυθμό, την αύξηση της γνώσης. Η καλλιέργεια της γνώσης επαναπροσδιορίζει διαρκώς τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος. Η κατανόησή μας για το ποιοι είμαστε, από πού ερχόμαστε, πώς λειτουργεί ο κόσμος και τι έχει σημασία στη ζωή εξαρτάται από τη συμμετοχή μας στο τεράστιο και συνεχώς διευρυνόμενο απόθεμα γνώσεων. Αν και οι αγράμματοι κυνηγοί, βοσκοί και αγρότες είναι άνθρωποι όπως όλοι μας, οι ανθρωπολόγοι επισημαίνουν συχνά τον προσανατολισμό τους στο παρόν, στα τοπικά, στον φυσικό κόσμο. Να γνωρίζουμε για τον τόπο μας και την ιστορία του, την ποικιλομορφία των εθίμων και των πεποιθήσεων σε ολόκληρο τον κόσμο και μέσα από τους αιώνες, τα λάθη και τους θριάμβους των προηγούμενων πολιτισμών, μας ανυψώνουν πραγματικά σε ένα ανώτερο επίπεδο συνείδησης. Είναι δώρο να ανήκεις σε ένα ευφυές είδος με μακρά ιστορία.
Έχει περάσει πολύς καιρός από τότε που το απόθεμα γνώσεων του πολιτισμού μας μπορούσε να μεταβιβαστεί στην επόμενη γενιά με την αφήγηση μύθων και τη μαθητεία στον μάστορα. Από την αρχή της πρώτης χιλιετίας, τα σχολεία έγιναν ιμάντας ανάπτυξης και ευζωίας.
Το σχολείο, που ήταν μια μικρή υπηρεσία στις περισσότερες κοινωνίες του παρελθόντος και επηρέαζε άμεσα τη ζωή μόνο ενός μικρού μέρους του πληθυσμού, επεκτάθηκε οριζόντια και κατακόρυφα μέχρι να πάρει τη σημερινή θέση του ως ένας από τους ισχυρότερους θεσμούς της κοινωνίας. Σήμερα η εκπαίδευση είναι υποχρεωτική στις περισσότερες χώρες και αναγνωρίζεται ως θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα από τα 170 μέλη των Ηνωμένων Εθνών που υπέγραψαν (το 1966) το Διεθνές Σύμφωνο για τα οικονομικά, κοινωνικά και μορφωτικά δικαιώματα.
Οι επιπτώσεις της εκπαίδευσης στην αλλαγή της νοοτροπίας επεκτείνονται σε κάθε σφαίρα της ζωής, με τρόπους που κυμαίνονται από το προφανές ως το ανατριχιαστικό.
Και εδώ είναι που υπεισέρχεται ο ρόλος της πολιτικής. Όχι αυτής που θέλει να μετατρέψει τους ανθρώπους σε άβουλα ζώα, σε χύδην όχλο, σε τάγματα ψεκασμένων δολοφόνων, αλλά αυτής που φιλοδοξεί να αναδεικνύει ανθρώπους με όλη τη σημασία της λέξης...».
Κατά τον Αλαιν Φιλκιενκρωτ, «...στο πιο πνευματικό άκρο του φάσματος, η εκπαίδευση φέρνει δώρα που ξεπερνούν την πρακτική τεχνογνωσία και την οικονομική ανάπτυξη: η καλύτερη εκπαίδευση σήμερα κάνει μια χώρα πιο δημοκρατική και πιο ειρηνική αύριο. Τα ευρύτατα σε εμβέλεια αποτελέσματα της εκπαίδευσης μας δυσκολεύουν να ξεχωρίσουμε τους ενδιάμεσους κρίκους στην αιτιολογική αλυσίδα από την τυπική σχολική εκπαίδευση ως την κοινωνική αρμονία. Μερικοί από τους κρίκους μπορεί απλώς να είναι δημογραφικοί και οικονομικοί....».
Οι δυνάμεις της προόδου πρέπει να συνεργαστούν για την αναβάθμιση των κοινωνιών μας και όχι για τη μετατροπή τους σε ενεργούμενα ενός παρανοϊκού φαιοκόκκινου ολοκληρωτισμού που απεχθάνεται τη δημοκρατία και επιβιώνει μόνον ανακαλύπτοντας εχθρούς.