Ενίσχυση των πληθωριστικών προσδοκιών στην ελληνική οικονομία λόγω της τάσης διολίσθησης του ευρώ έναντι του δολαρίου και της αναμενόμενης συρρίκνωσης του παραγωγικού κενού "βλέπει" η Alpha Bank.
Στην ανάλυση της στο Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων, η τράπεζα τοποθετεί τον εναρμονισμένο Δείκτη Τιμών Καταναλωτή πάνω από το 1,0% τόσο το 2017 όσο και το 2018.
Όπως αναφέρει η τράπεζα, "ο εναρμονισμένος πληθωρισμός ακολουθεί τους τελευταίους μήνες ανοδική πορεία φθάνοντας στο 1,5% τον Ιανουάριο του 2017, έναντι 0,3% τον Δεκέμβριο του 2016. Τούτο αντανακλά:
πρώτον, την ανάκαμψη της διεθνούς τιμής του πετρελαίου από τα ιδιαιτέρως χαμηλά επίπεδα των τελευταίων δύο ετών,
δεύτερον, την ισχυρή επίπτωση του αυξημένου ειδικού φόρου κατανάλωσης από τον Ιανουάριο του 2017 σε προϊόντα όπως τα τσιγάρα, τα καύσιμα, ο καφές, η συνδρομητική τηλεόραση και η σταθερή τηλεφωνία,
και τρίτον, τα αποτελέσματα βάσης από την περυσινή αύξηση του συντελεστή του φόρου προστιθέμενης αξίας σε μία σειρά προϊόντων.
Η επίδραση των τιμών ενέργειας, ωστόσο, προβλέπεται να ατονήσει σταδιακά καθώς η τιμή του πετρελαίου αναμένεται να σταθεροποιηθεί από το δεύτερο εξάμηνο του 2017 και μετά. Παράλληλα, όμως, η τάση διολίσθησης του ευρώ έναντι του δολαρίου σε συνδυασμό με τη αναμενόμενη συρρίκνωση του παραγωγικού κενού στην επόμενη διετία θα ενισχύσουν εκ νέου τις πληθωριστικές προσδοκίες.
Τιμές Ενέργειας και Ισοτιμία Ευρώ Δολαρίου – συμβολή της πλευράς του κόστους
Η αύξηση της τιμής του πετρελαίου (από €28,7/βαρέλι τον Ιανουάριο του 2016, μέσο επίπεδο, σε €51,8/βαρέλι τον Ιανουάριο του 2017) επηρέασαν αναπόφευκτα τον Εναρμονισμένο Δείκτη Τιμών Καταναλωτή στην κατηγορία "Ενέργεια" (Γράφημα 1) οδηγώντας σε αύξηση κατά 13% τον Ιανουάριο του 2017, από 5,3% τον Δεκέμβριο του 2016.
Το 2017, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις χειμερινές προβλέψεις εκτιμά την αύξηση της μέσης τιμής του πετρελαίου στα $56,4/βαρέλι το οποίο θα οδηγήσει σε αύξηση του Εν.ΔΤΚ "Ενέργεια" στην Ευρωζώνη στο 6,3% το 2017, από -5,1% το 2016.
Επιπλέον, η υποτίμηση του ευρώ έναντι του δολαρίου το 2017 καθιστά τα εισαγόμενα προϊόντα ακριβότερα, μεταξύ αυτών κυρίως το πετρέλαιο, ενισχύοντας τις πληθωριστικές πιέσεις.
Η αυξητική αυτή τάση αναμένεται να επικρατήσει και στον εγχώριο πληθωρισμό, με ισχυρότερη μάλιστα συγκριτικά επίπτωση καθώς η κατηγορία "Ενέργεια" επηρεάζεται στην Ελλάδα εκτός από την αύξηση της τιμής του πετρελαίου και από τις αυξήσεις στον ειδικό φόρο κατανάλωσης στα καύσιμα.
Παραγωγικό Κενό – συμβολή της πλευράς της ζήτησης
Παρά το γεγονός ότι η αύξηση του κόστους της ενέργειας αναμένεται να περιορίσει ελαφρά την αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών, η αναμενόμενη ανάκαμψη της οικονομίας θα οδηγήσει σταδιακά σε συρρίκνωση του παραγωγικού κενού, δηλαδή της διαφοράς μεταξύ του πραγματικού από το δυνητικό ΑΕΠ . Η εξέλιξη αυτή αναμένεται να αναζωπυρώσει σταδιακά τις πληθωριστικές πιέσεις στην οικονομία.
Παράλληλα, η αναμενόμενη σταδιακή πτώση της ανεργίας και η ανάκαμψη της οικονομίας αναμένεται να οδηγήσουν σε αύξηση της ζήτησης ορισμένων δεξιοτήτων που ενδεχομένως βρίσκονται σε στενότητα μετά την εκροή ανθρώπινου δυναμικού των τελευταίων ετών (brain drain). Επιπλέον, σύμφωνα με τις χειμερινές προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής η βαθμιαία αύξηση του μέσου μισθολογικού κόστους αναμένεται να συνεχίσει να υπερβαίνει την μέση παραγωγικότητα, με αποτέλεσμα την αύξηση του κόστους εργασίας ανά μονάδα προϊόντος (κατά 0,4% και 1,1% το 2017 και 2018 αντιστοίχως, Γράφημα 2).
Η αυξητική αυτή επίπτωση επί των τιμών μπορεί να αντισταθμισθεί από την επίδραση των σχεδιασμένων διαρθρωτικών παρεμβάσεων για την απελευθέρωση των αγορών προϊόντων, σύμφωνα με το πρόγραμμα προσαρμογής. Από την ανωτέρω ανάλυση προκύπτει ότι ο γενικός Εν. ΔΚΤ προβλέπεται να διαμορφωθεί άνω του 1,0% τόσο το 2017 όσο και το 2018.
Τιμές Πετρελαίου και Εξωτερικές Συναλλαγές: Ισοζύγιο Καυσίμων το 2017
Η πτώση της τιμής του πετρελαίου τους τελευταίους μήνες του 2016 συνέβαλε στην βελτίωση του ελλείμματος στο ισοζύγιο καυσίμων (από €-4,2 δισ. το 2015 σε €-2,8 δισ. το 2016), δεδομένου ότι οι εισαγωγές καυσίμων μειώθηκαν περισσότερο από τις εξαγωγές καυσίμων (-17,7% έναντι -8,3%).
Σε αυτό το σημείο είναι σκόπιμο να δώσουμε μερικά στοιχεία που αφορούν το ενεργειακό προφίλ της χώρας, προκειμένου να σκιαγραφήσουμε την επίδραση της μεταβολής της τιμής του πετρελαίου στις εισαγωγές και εξαγωγές καυσίμων. Ειδικότερα, η Ελλάδα είναι καθαρός εισαγωγέας καυσίμων και συνεπώς ευνοήθηκε από την πτώση της τιμής των καυσίμων το 2016. Ο βαθμός κάλυψης των εισαγωγών αργού και προϊόντων πετρελαίου από τις εξαγωγές βρίσκεται κάτω του 100% αν και έχει αυξηθεί από 17% το 2005 σε 68% το 2016. Οι εισαγωγές καυσίμων συνίστανται σε εισαγωγές αργού πετρελαίου κατά 71% ενώ οι εξαγωγές αφορούν σε προϊόντα διύλισης πετρελαίου κατά 99%.
Ο βαθμός ενεργειακής εξάρτησης (energy dependence rate) που ορίζεται ως το ποσοστό των καθαρών εισαγωγών στην ακαθάριστη κατανάλωση ενέργειας ανέρχεται στην Ελλάδα σε 65,3% και σημαντικά υψηλότερα από τον Ευρωπαϊκό μέσο (53,8%). Τούτο σημαίνει ότι κατά μέσο όρο οι μεταβολές στις τιμές του πετρελαίου επηρεάζουν τη χώρα μας περισσότερο από ότι άλλες χώρες στην Ευρώπη. Τέλος το μεγαλύτερο ποσοστό (51%) της κατανάλωσης ενέργειας ανά είδος καυσίμου, στην Ελλάδα, αφορά στο πετρέλαιο και στα υποπροϊόντα του.
Συνεπώς, το 2017, η αύξηση της τιμής πετρελαίου, κατά 28% που προβλέπει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ή κατά 20% που προβλέπει το ΔΝΤ αναμένεται να επιβαρύνει το ισοζύγιο καυσίμων στην Ελλάδα. Ειδικότερα, υιοθετώντας την ακραία υπόθεση της πλήρους ανελαστικής ζήτησης δηλαδή ότι σε όρους ποσοτήτων οι εισαγωγές και οι εξαγωγές καυσίμων παραμένουν σταθερές, η αύξηση στο έλλειμμα του ισοζυγίου καυσίμων από την παραπάνω αύξηση εκτιμάται σε €1,0 δισ. ή €700 εκατ. αντίστοιχα.