Ο πόλεμος θα παραμείνει ο πλέον καθοριστικός παράγοντας των συνθηκών στην ελληνική οικονομία και διεθνώς και τους επόμενους μήνες, πρωτίστως μέσω των πληθωριστικών πιέσεων και των διαταραχών στις εφοδιαστικές αλυσίδες. Ωστόσο το εγχώριο οικονομικό περιβάλλον θα επηρεάζεται σημαντικά από τον tουρισμό έως την αρχή του τέταρτου τριμήνου και θα επιδρά επιδρά ανασχετικά στο έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. τα συμπεράσματα αυτά αναφέρονται στη μηναία έκθεση της Attica Bank, «Attica Economic Review Ιουλίου 2022».
Στο μηνιαίο report της τράπεζας που συντάσσεται σε συνεργασία με το ΙΟΒΕ με τίτλο «Αυξημένοι κίνδυνοι για την ανάκαμψη από την ενεργειακή κρίση, συνεχίζεται η σημαντική ώθηση του τουρισμού», επισημαίνεται ότι οι κεντρικές τράπεζες προβαίνουν σε σειρά αυξήσεων επιτοκίων, αποσκοπώντας στην επαναφορά των μεσοπρόθεσμων προσδοκιών κοντά στον στόχο πληθωρισμού. Οι αυξήσεις επιτοκίων συμπαρασύρουν ανοδικά το κόστος νέου δανεισμού δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Η αυξημένη αβεβαιότητα επιβραδύνει τις παραγωγικές επενδύσεις, υποβαθμίζοντας την μεσοπρόθεσμη δυναμική ανάκαμψης και αυξάνοντας τον κίνδυνο εμφάνισης ύφεσης για τις ανεπτυγμένες οικονομίες.
Ειδικά για τις ευρωπαϊκές οικονομίες, το οικονομικό κλίμα επιδεινώθηκε σημαντικά τον Ιούλιο. Πρόδρομοι δείκτες της παγκόσμιας οικονομικής δραστηριότητας υποχωρούν συστηματικά από τις αρχές του έτους. Παρά τις επιδεινούμενες προοπτικές, ο όγκος διεθνούς εμπορίου κατέγραψε περαιτέρω ανάκαμψη τον Μάιο, σε νέο ιστορικό υψηλό επίπεδο.
Οι διεθνείς τιμές ενεργειακών αγαθών παρουσιάζουν έντονη μεταβλητότητα, σε υψηλά επίπεδα. Μεν η τιμή του πετρελαίου σημείωσε μικρή διόρθωση τον Ιούλιο, ωστόσο η τιμή του φυσικού αερίου αυξήθηκε σημαντικά περαιτέρω για δεύτερο συνεχόμενο μήνα. Οι τιμές στα λοιπά εμπορεύματα και το χρυσό κατέγραψαν κάμψη τον Ιούνιο. Το ευρώ σημείωσε σημαντική πτώση έναντι του δολαρίου τον Ιούλιο, σε χαμηλά επίπεδα εικοσαετίας. Οι διεθνείς κεφαλαιαγορές κατέγραψαν μεικτή εικόνα τον Ιούλιο, με μερική ανάκαμψη σε ΗΠΑ και Ευρώπη, σε αντιδιαστολή με ισχυρή πτώση στην Κίνα.
Η πρόκληση του ισχυρού πληθωρισμού
Μεταξύ των προκλήσεων, ξεχωρίζει ο ισχυρός πληθωρισμός, ο οποίος πλέον διαχέεται σε όλους τους κλάδους της οικονομικής δραστηριότητας, είτε σχετίζονται άμεσα είτε μόνο έμμεσα με τα ενεργειακά αγαθά. Ταυτόχρονα, τα επιτόκια νέου ιδιωτικού και κυρίως δημόσιου δανεισμού αυξάνονται ταχύτερα από όσο αρχικά αναμενόταν, με παράλληλη διεύρυνση στη διαφορά στο κόστος δανεισμού (spread) μεταξύ περιφέρειας και πυρήνα της Ευρωζώνης. Σε αυτό το πλαίσιο, ο κίνδυνος ύφεσης της οικονομικής δραστηριότητας καθίσταται πλέον ορατός στις ανεπτυγμένες οικονομίες, όπου και ο δημοσιονομικός χώρος είναι σχετικά περιορισμένος, λόγω του υψηλού επιπέδου δημοσίου χρέους.
Οι επιπτώσεις στην Ελλάδα
Οι σημαντικές επιπτώσεις του πολέμου στην Ουκρανία και της ενεργειακής κρίσης συνεχίστηκαν τον Ιούλιο στη χώρα μας, πρωτίστως στην τάση του πληθωρισμού, αλλά και σε άλλα πεδία. Ο δείκτης Οικονομικού κλίματος υποχώρησε περαιτέρω αυτόν το μήνα, από επιδείνωση των προσδοκιών σε όλους τους τομείς εκτός του Λιανικού Εμπορίου, κυρίως στις Κατασκευές, καθώς και νέα υποχώρηση της Καταναλωτικής Εμπιστοσύνης.
Η επιδείνωση των προσδοκιών στα νοικοκυριά προήλθε από τις χειρότερες προβλέψεις τους για τις γενικές οικονομικές συνθήκες στο επόμενο 12μηνο, αλλά και για τη δική τους οικονομική κατάσταση τη συγκεκριμένη περίοδο. Αυτές οι τάσεις οι οποίες αντανακλούν τόσο τις ήδη συσσωρευμένες, όσο και τις αναμενόμενες επιδράσεις του πολέμου στην οικονομική δραστηριότητα στην Ελλάδα.
Δυναμική στον Τουρισμό
Από την άλλη πλευρά, η δυναμική στον κλάδο του Τουρισμού παραμένει ιδιαίτερα θετική. Η ανοδική τάση στις διεθνείς αφίξεις αεροδρομίων συνεχίζεται, με αποτέλεσμα αυτές να είναι για δεύτερο μήνα τον Ιούνιο υψηλότερες, οριακά, από την ίδια περίοδο του 2019. Η ενίσχυση του τουρισμού επιδρά ανασχετικά στο έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών.
Ο πόλεμος θα παραμείνει ο πλέον καθοριστικός παράγοντας των συνθηκών στην ελληνική οικονομία και διεθνώς και τους επόμενους μήνες, πρωτίστως μέσω των πληθωριστικών πιέσεων και των διαταραχών στις εφοδιαστικές αλυσίδες. Πλέον, αυτές οι εξελίξεις έχουν καταστήσει πιθανό το ενδεχόμενο επισιτιστικής κρίσης, π.χ. σε χώρες της Αφρικής, σε περίπτωση που θα παρουσιαστούν σημαντικές αρρυθμίες στο εμπόριο βασικών αγαθών (π.χ. σκληρό σιτάρι).
Εφόσον δεν σημειωθεί κάποια έντονη μεταβλητότητα ως προς το υγειονομικό ζήτημα, το εγχώριο οικονομικό περιβάλλον θα επηρεάζεται σημαντικά από τον τουρισμό έως την αρχή του τέταρτου τριμήνου.
Στο τραπεζικό σύστημα καταγράφηκε τον Ιούνιο αύξηση του κόστους νέου δανεισμού, σημαντική αύξηση πιστώσεων προς ΜΧΕ και άνοδος των ιδιωτικών καταθέσεων.
Προοπτικές ανάπτυξης και ανάγκες χρηματοδότησης του τομέα των κατασκευών
Μετά από μια δεκαετία συρρίκνωσης και αποεπένδυσης, οι προοπτικές για τις Κατασκευές διαγράφονται θετικές, σύμφωνα με το ειδικό θέμα του Attica Economic Review «Προοπτικές ανάπτυξης και ανάγκες χρηματοδότησης του τομέα των κατασκευών», που βασίζεται σε μελέτη του ΙΟΒΕ, η οποία υλοποιήθηκε με τη στήριξη του Ταμείου Μηχανικών Εργοληπτών Δημοσίων Έργων (ΤΜΕΔΕ).
Το Ταμείο Ανάκαμψης μαζί με τα υπόλοιπα Ευρωπαϊκά Ταμεία και τους Εθνικούς πόρους θα χρηματοδοτήσουν έργα υποδομών που θα τροφοδοτήσουν την ισχυρή ανάπτυξη των Κατασκευών τα επόμενα χρόνια κινητοποιώντας συνολικούς πόρους ύψους €13,3 δισ. Τα κατασκευαστικά έργα που θα στηριχθούν με επιχορηγήσεις από το Ταμείο Ανάκαμψης αφορούν κυρίως τους τομείς Ενέργειας (€4,6 δισ.), Μεταφορών (€4,1 δισ.) και Περιβάλλοντος (€2,9 δισ.).
Η ανάπτυξη των δημόσιων και ιδιωτικών κατασκευαστικών έργων, η συμμετοχή σε δημόσια έργα και ο εκσυγχρονισμός του παραγωγικού δυναμικού του κλάδου θα απαιτήσουν σημαντικά αυξημένους πόρους χρηματοδότησης από το χρηματοπιστωτικό σύστημα, τόσο σε κεφάλαια κίνησης όσο και σε μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα δανειακά κεφάλαια.
Η χρηματοδότηση που λαμβάνουν οι επιχειρήσεις του Κατασκευαστικού κλάδου κατευθύνεται κυρίως σε:
- Κεφάλαιο κίνησης για κάλυψη λειτουργικών αναγκών και χρηματοδότηση συναλλακτικού κυκλώματος
- Αγορά πάγιου εξοπλισμού (π.χ. μηχανήματα, λοιπός εξοπλισμός), υλικών και ακινήτων για επαγγελματική χρήση) – Μακροπρόθεσμα δάνεια
- Έκδοση εγγυητικών επιστολών: Συμμετοχής σε διαγωνισμούς, Καλής εκτέλεσης έργου, Ανάληψης κρατήσεων (αντικατάστασης δεκάτων), Προκαταβολής, Πληρωμής υποχρεώσεων.
Η χρηματοδότηση των τεχνικών επιχειρήσεων και επαγγελματιών παραμένει ωστόσο σημαντικό εμπόδιο για τη λειτουργία τους, ενώ το χρηματοδοτικό κενό στην Ελλάδα είναι σταθερά υψηλότερο έναντι του ευρωπαϊκού μέσου όρου. Οι δυσκολίες αυτές μπορεί να αμβλυνθούν και με τη χρήση διάφορων χρηματοδοτικών εργαλείων (π.χ. εγγυητικά κεφάλαια, επιδότηση επιτοκίου, κ.ά.), ώστε να υλοποιηθούν απρόσκοπτα οι δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις σε κατασκευαστικά έργα τα επόμενα χρόνια.
Με βάση την εκτιμώμενη εξέλιξη της κατασκευαστικής δραστηριότητας, αναμένονται αυξημένες ανάγκες χρηματοδότησης μεσοπρόθεσμα. Οι καθαρές ροές δανείων με διάρκεια έως 1 έτος (κεφάλαια κίνησης) στις Κατασκευές εκτιμάται ότι την περίοδο 2022-2026 θα κυμανθούν από €363-€546 εκατ. Οι καθαρές ροές δανείων με διάρκεια μεγαλύτερη από 1 έτος στις Κατασκευές εκτιμάται ότι την περίοδο 2022-2026 θα κυμανθούν από €1,04 – €1,44 δισ.
Με βάση την προσδοκώμενη εξέλιξη της δραστηριότητας, μεγαλύτερες θα είναι οι ανάγκες χρηματοδότησης Αρχιτεκτόνων και Μηχανικών. Οι καθαρές ροές δανείων με διάρκεια έως 1 έτος στις δραστηριότητες Αρχιτεκτόνων & Μηχανικών εκτιμάται ότι την περίοδο 2022-2026 θα κυμανθούν από €46-€124 εκατ. Οι καθαρές ροές δανείων με διάρκεια μεγαλύτερη από 1 έτος στις δραστηριότητες Αρχιτεκτόνων & Μηχανικών εκτιμάται ότι την περίοδο 2022-2026 θα κυμανθούν από €99 – €212 εκατ.
