Όλα τα σενάρια...
Η επιδημία που ξεκίνησε στα βάθη της επαρχίας Χουμπέι της Κίνας και εξαπλώνεται γρήγορα σε όλο τον κόσμο θα μπορούσε να έχει σημαντικές συνέπειες στην παγκόσμια οικονομία.
Πλέον καταγράφονται σημαντικές εστίες του ιού από τη Νότια Κορέα, την Ιταλία και το Ιράν, ενώ οι πρώτοι θάνατοι έχουν ήδη αναφερθεί και στην Αμερική.
Η εξάπλωση της επιδημίας θα μπορούσε να προκαλέσει οικονομική επιβράδυνση στις ΗΠΑ, την Ευρωζώνη και την Ιαπωνία, την χαμηλότερη ανάπτυξη ιστορικά στην Κίνα και τη συνολική απώλεια 2,7 τρισ. δολαρίων από το ακαθάριστο προϊόν του πλανήτη, ποσό που ισοδυναμεί με το συνολικό ΑΕΠ του Ηνωμένου Βασιλείου.
Αυτό είναι το πιο ακραίο από τα τέσσερα σενάρια που ανέπτυξε το Bloomberg, βασιζόμενο στην εμπειρία στην Κίνα, τη διασπορά των κρουσμάτων σε άλλες χώρες, τις εκτιμήσεις των κινδύνων για τις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού και ένα μοντέλο μεγάλης κλίμακας της παγκόσμιας οικονομίας.
Οι προβλέψεις των αναλυτών δεν μπορεί να είναι απόλυτα ακριβείς καθώς ακόμα είναι αρκετοί οι άγνωστοι παράγοντες στην εξίσωση της επιδημίας του κορωνοϊού – μεταξύ αυτών και η ανταπόκριση των κυβερνήσεων και των επιχειρήσεων. Ωστόσο, αυτά τα τέσσερα σενάρια μας δίνουν μια εικόνα για τις πιθανές επιπτώσεις που θα πρέπει να περιμένουμε καθώς και για το μέγεθος αυτών.
Η επιχειρηματική δραστηριότητα της Κίνας δείχνει δραματική πτώση της ανάπτυξης
Το σημείο εκκίνησης της ανάλυσης είναι η κατάσταση στην Κίνα, όπου οι πωλήσεις αυτοκινήτων έχουν πέσει κατά 80%, η επιβατική κίνηση έχει μειωθεί κατά 85% και οι έρευνες των επιχειρήσεων αγγίζουν ιστορικά χαμηλά.
Η οικονομία, με άλλα λόγια, έχει ουσιαστικά σταματήσει.
Η αύξηση του κινεζικού ΑΕΠ κατά το πρώτο τρίμηνο του 2020 έχει επιβραδυνθεί στο 1,2% σε ετήσια βάση – που είναι η χειρότερη επίδοση που έχει καταγραφεί. Ακόμα όμως και αυτή η επίδοση θα μπορούσε να αποδειχθεί αισιόδοξη εάν η Κίνα δεν ανακάμψει γρήγορα μέσα στον Μάρτιο.
Σενάριο 1: Ισχυρό πλήγμα για την Κίνα και εξάπλωση στον υπόλοιπο κόσμο
Στον υπόλοιπο κόσμο η Κίνα θεωρείται ως πηγή της ζήτησης, πηγή του εφοδιασμού και το επίκεντρο της ανησυχίας για τις χρηματοοικονομικές αγορές:
► Το 2019, οι εισαγωγές της Κίνας ανήλθαν σε 2,1 τρισ. δολάρια. Οι πωλήσεις στην Κίνα αντιπροσωπεύουν ένα πολύ σημαντικό ποσοστό για τις πολυεθνικές. Και το γεγονός ότι οι Κινέζοι τουρίστες αναγκάζονται να παραμείνουν σπίτια τους έχει επιπτώσεις παντού: από τα θέρετρα της Νοτιοανατολικής Ασίας έως τις μπουτίκ του Παρισιού.
► Η Κίνα είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός βιομηχανικών εξαρτημάτων παγκοσμίως. Το κλείσιμο των κινεζικών εργοστασίων σημαίνει ότι όλα αυτά τα εξαρτήματα, απαραίτητα σε μια ευρεία γκάμα προϊόντων από τα iPhones της Apple μέχρι τα μεγάλα μηχανήματα, δεν βρίσκονται εύκολα.
► Ο αντίκτυπος μπορεί να επηρεάσει και τις μικρές επιχειρήσεις: Στο Χονγκ Κονγκ, ένας σχεδιαστής κοσμημάτων διαπίστωσε ότι οι Κινέζοι προμηθευτές για τους δακτύλιους που χρησιμοποιεί είχαν κλείσει λόγω κορωνοϊού. Οι προμηθευτές του παρήγαγαν εργοστασιακά 1.000 δακτυλίους την ημέρα. Οι εργαζόμενοι του σχεδιαστή κατάφεραν να κατασκευάσουν έναν δακτύλιο χειρωνακτικά σε διάστημα μιας εβδομάδας. «Γύρισα πίσω στην προϊστορική κατασκευή κοσμημάτων», είπε.
► Κραδασμοί από την Κίνα έχουν χτυπήσει και άλλοτε τις παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές αγορές, μεταξύ αυτών και η υποτίμηση του κινεζικού γιουάν το 2015. Με τον κορωνοϊό το μοτίβο επαναλαμβάνεται αλλά σε μεγαλύτερη κλίμακα, καθώς οι μετοχές βυθίζονται σε όλο τον κόσμο και προκαλούν πλήγματα τόσο στον πλούτο των νοικοκυριών όσο και την επιχειρηματική εμπιστοσύνη.
Αν η Κίνα μπορέσει να ελέγξει γρήγορα την επιδημία και η χώρα – το εργοστάσιο του πλανήτη – επαναλειτουργήσει κανονικά στο δεύτερο τρίμηνο του έτους, τότε ο αντίκτυπος στην παγκόσμια οικονομία θα μπορούσε να περιοριστεί.
Αυτή είναι μια σοβαρή πιθανότητα. Έρευνα της Made-in-China.com – μιας από τις βασικές πλατφόρμες που συνδέουν τους Κινέζους προμηθευτές με τους παγκόσμιους αγοραστές – διαπίστωσε ότι μέχρι το τέλος Φεβρουαρίου, το 80% των μεταποιητικών επιχειρήσεων επαναλειτουργούσε. Σύμφωνα με τον διευθυντή της πλατφόρμας Λέι Λι, μέχρι τα τέλη Απριλίου η παραγωγή θα πρέπει να έχει επανέλθει στο φυσιολογικό.
Εφόσον συμβεί αυτό, θα ακολουθήσει ανάκαμψη στο δεύτερο εξάμηνο μετά το σοβαρό σοκ του πρώτου. Σε παγκόσμιο επίπεδο και για τις μεγάλες οικονομίες όπως οι ΗΠΑ, ο αντίκτυπος θα είναι περιορισμένος στα ετήσια στοιχεία του ΑΕΠ.
Πριν από ένα μήνα, το βασικό σενάριο εργασίας περιλάμβανε μια επιδημία που περιοριζόταν κατά κύριο λόγο στην Κίνα, ενώ οι άλλες οικονομίες κατέγραφαν μεν πλήγματα αλλά όχι τις δικές τους εστίες κρουσμάτων. Στις αρχές Μαρτίου, αυτό το σενάριο δείχνει πλέον πολύ αισιόδοξο καθώς ο αριθμός των κρουσμάτων ξεπερνά τις 6.000 στη Νότια Κορέα, τις 4.000 στην Ιταλία, ανέρχεται σε εκατοντάδες στην Ιαπωνία, τη Γερμανία και τη Γαλλία, και αυξάνεται γρήγορα στις ΗΠΑ.
Είναι γεγονός ότι καμία άλλη χώρα δεν έχει πλησιάσει τα 80.000 καταγεγραμμένα κρούσματα της Κίνας αλλά είναι μάλλον απίθανο κάποια χώρα να επιβάλει τα μέτρα περιορισμού που έλαβε η Κίνα, βάζοντας σε καραντίνα μια ολόκληρη επαρχία 60 εκατομμυρίων κατοίκων.
Και ενώ μια προσέγγιση με λιγότερο δρακόντεια μέτρα θα μπορούσε ενδεχομένως να αυξήσει το τελικό κόστος για τη δημόσια υγεία, παράλληλα θα μπορούσε επίσης να οδηγήσει στον περιορισμό του βραχυπρόθεσμου αντίκτυπου στην οικονομία.
Επιπλέον το πρόβλημα αποκτά μία νέα παράμετρο, όπως δείχνει η περίπτωση μιας εταιρείας φωτισμού στην επαρχία Zhejiang της Κίνας: Η επιχείρηση έχει σχεδόν ξεπεράσει το εγχώριο σοκ καθώς όλοι οι εργαζόμενοι έχουν επιστρέψει στο εργοστάσιο αλλά πλέον βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα νέο πρόβλημα, την μείωση των παραγγελιών από το εξωτερικό.
Σενάριο 2: Οι εστίες επιδημίας προκαλούν διαταραχές σε τοπικό επίπεδο
Τι θα συμβεί εάν το πρόβλημα χειροτερέψει; Στο δεύτερο σενάριο, υποθέτουμε ότι η Κίνα θα χρειαστεί περισσότερο χρόνο για να επιστρέψει στην κανονικότητα – μια ανάκαμψη σχήματος «U» έναντι εκείνης σχήματος «V» (απότομη μείωση- απότομη ανάκαμψη) .
«Ακόμα και όταν τα εργοστάσια επαναλειτουργήσουν, δεν σημαίνει ότι λύθηκαν όλα τα προβλήματα» δήλωσε ο κ. Λι, της Made-in-China.com. «Πολλά εργοστάσια δεν έχουν αρκετά αποθέματα … η εφοδιαστική αλυσίδα εφοδιασμού παρουσιάζει κενά εμποδίζοντας την παραγωγή.»
Στο σενάριο αυτό υποθέτουμε επίσης ότι η Νότια Κορέα, η Ιταλία, η Ιαπωνία, η Γαλλία και η Γερμανία – οι μεγαλύτερες οικονομίες εκτός της Κίνας που έχουν καταγράψει τα περισσότερα κρούσματα κορωνοϊού – υφίστανται πλήγμα. Σε αυτή την περίπτωση υπολογίζουμε ότι ο παγκόσμιος ρυθμός ανάπτυξης για το 2020 περιορίζεται στο 2,3% – χαμηλότερα από το 3,1% που προβλέπονταν ευρέως πριν την εμφάνιση του ιού.
Σενάριο 3: Ευρεία επέκταση του ιού
Χειρότερα από αυτό;
Στο τρίτο σενάριο, υποθέτουμε ότι η Νότια Κορέα, η Ιταλία, η Ιαπωνία, η Γαλλία και η Γερμανία υφίστανται ισχυρό πλήγμα, ενώ οι υπόλοιπες χώρες που έχουν αναφέρει την ύπαρξη κρουσμάτων από τις αρχές Μαρτίου υφίστανται μικρότερο πλήγμα. Σε αυτές περιλαμβάνονται οι ΗΠΑ, η Ινδία, το Ηνωμένο Βασίλειο, ο Καναδάς και η Βραζιλία. Αυτό σημαίνει ότι και οι 10 μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου καταγράφουν επιβράδυνση, καθώς αγωνίζονται για τον περιορισμό της εξάπλωσης του ιού στις επικράτειες τους.
Σε αυτό το σενάριο, η παγκόσμια ανάπτυξη για το 2020 μειώνεται στο 1,2%. Η Ευρωζώνη και η Ιαπωνία εισέρχονται σε ύφεση και η ανάπτυξη των ΗΠΑ μειώνεται στο 0,5% -γεγονός που σημαίνει ότι σε μια εκλογική χρονιά όπως είναι το 2020 το ποσοστό της ανεργίας που βρίσκεται σε χαμηλά 50 χρόνων θα αυξηθεί.
Σενάριο 4: Παγκόσμια πανδημία
Ακόμη χειρότερα;
Για να καταγράψουμε τις οικονομικές επιπτώσεις μιας παγκόσμιας πανδημίας, σε αυτό το σενάριο υποθέτουμε ότι όλες οι χώρες του μοντέλου μας αντιμετωπίζουν ένα ισχυρό σοκ – ισοδύναμο με την πτώση της Κινεζικής ανάπτυξης του πρώτου τριμήνου.
Αν συμβεί κάτι τέτοιο, η παγκόσμια ανάπτυξη για το έτος πέφτει στο μηδέν. Εκτός από την Ευρωζώνη και την Ιαπωνία και οι ΗΠΑ εισέρχονται σε ύφεση – ενδεχόμενο που θα αλλάξει και τη δυναμική των προεδρικών εκλογών. Η οικονομία της Κίνας αναπτύσσεται μόλις κατά 3,5% – ο μικρότερος ρυθμός ανάπτυξης από το 1980, όταν ξεκινούσαν οι μεταρρυθμίσεις του Ντενγκ Σιαοπίνγκ . Σε παγκόσμιο επίπεδο, η απώλεια παραγωγής ανέρχεται στα 2,7 τρισ. δολάρια.
Επιπλέον προβλέψεις που προκαλούν συναγερμό
Ο ΟΟΣΑ μείωσε τις προβλέψεις του για την παγκόσμια ανάπτυξη σε 2,4% από 2,9% και προειδοποίησε για περαιτέρω μείωση στο μόλις 1,5%.
Η Goldman Sachs αναμένει παγκόσμια συρρίκνωση στο πρώτο εξάμηνο του έτους. Οι πιο πρόσφατες εκτιμήσεις για την αύξηση του ΑΕΠ στην Κίνα το πρώτο τρίμηνο κυμαίνονται σε ένα εύρος από 5,8% μέχρι -0,5%, αντανακλώντας την υψηλή αβεβαιότητα.
Έρευνες που προηγήθηκαν της επιδημίας του κορωνοϊού υποδηλώνουν ότι οι κίνδυνοι είναι υπαρκτοί ακόμη και για τις πιο απαισιόδοξες από αυτές τις προβλέψεις. Έγγραφο της Παγκόσμιας Τράπεζας του 2006 εκτιμούσε το πιθανό κόστος μιας πανδημίας γρίπης στο 4,8% του παγκόσμιου ΑΕΠ – μια ραγδαία πτώση που θα ανταγωνιζόταν εκείνη του 2009 μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση.
Οι προοπτικές για την Fed
Η υπαινισσόμενη αύξηση των επιτοκίων δεν ακούγεται πλέον, μετά την έναρξη της επιδημίας, το αντίθετο μάλλον.
Όλα αυτά δημιουργούν την πεποίθηση για επείγουσα μείωση των επιτοκίων και αύξηση των δημόσιων δαπανών ή και των δύο.
Σε μια έκτακτη συνεδρίαση στις 3 Μαρτίου, η Fed μείωσε τα επιτόκια κατά 50 μονάδες βάσης και οι αγορές αναμένουν να ακολουθήσουν και άλλες μειώσεις. Είχε προηγηθεί η συνδιάσκεψη των G-7, στην οποία οι επικεφαλής των μεγάλων προηγμένων οικονομιών δεσμεύθηκαν στη «χρήση όλων των κατάλληλων εργαλείων πολιτικής για να επιτύχουν ισχυρή, βιώσιμη ανάπτυξη και στην προστασία της από τους κινδύνους που την απειλούν».
Στο επίκεντρο της κρίσης, η Κεντρική Τράπεζα της Κίνας ήταν πιο μετρημένη, μειώνοντας τα επιτόκια μόνο κατά 10 μονάδες βάσης και συστήνοντας στις τράπεζες να διευκολύνουν τις επιχειρήσεις που δοκιμάζονται χωρίς να σπεύδουν να χαρακτηρίσουν τα δάνειά τους επισφαλή.
Στη γειτονική Κορέα, η Κεντρική Τράπεζα ήταν εξίσου επιφυλακτική, συγκαλώντας έκτακτη συνεδρίαση χωρίς όμως να καταλήξει στην μείωση των επιτοκίων που ανέμεναν οι αγορές. Ο διοικητής της Λι Τζου-γιολ στις δηλώσεις του αναγνώρισε τα όρια στο τι μπορεί να κάνει η νομισματική πολιτική για την αντιμετώπιση του ιού.
Μπορεί η άποψη του κεντρικού τραπεζίτη να μην τον κάνει ιδιαίτερα δημοφιλή στους επενδυτές, όμως εδράζεται σταθερά στα οικονομικά εγχειρίδια.
Εν μέρει η επιδημία του ιού είναι ένα εφοδιαστικό σοκ: Κλείσιμο των εργοστασίων και περιορισμός των εργαζομένων στα σπίτια τους. Οι κεντρικοί τραπεζίτες δεν μπορούν να κάνουν πολλά για αυτό. Οι μειώσεις των επιτοκίων και η αύξηση των δαπανών θα βοηθήσουν τις εύθραυστες οικονομικές αγορές και θα αναζωογονήσουν τη ζήτηση όταν ξεπεραστεί η κρίση. Στην κορύφωση της επιδημίας, τα κίνητρα αυτά ενέχουν τον κίνδυνο να επηρεάσουν τον πληθωρισμό χωρίς να επιταχύνουν την ανάπτυξη, καθιστώντας το πρόβλημα χειρότερο.
Εάν προσθέσουμε στα παραπάνω τα ιστορικά χαμηλά επίπεδα των επιτοκίων και το υψηλό επίπεδο χρέους – που περιορίζουν το περιθώριο ελιγμών – καταλαβαίνουμε γιατί οι κεντρικοί τραπεζίτες, όπως και όλοι στον κόσμο, ελπίζουν ότι η επιδημία θα μπορέσει να τεθεί γρήγορα υπό έλεγχο:
Δεν διαθέτουν τα απαραίτητα εργαλεία για να την αντιμετωπίσουν.