Από την κατασκευή μιας νέας γραμμής του μετρό μέχρι τα πολυσύχναστα καφέ και τις ταβέρνες και τους τουρίστες στις πλατείες όπου κάποτε συγκρούονταν ταραξίες με την αστυνομία, είναι αδύνατο να μη γίνει αντιληπτή στην Αθήνα η επιστροφή της Ελλάδας από το τέλμα της οικονομικής της κρίσης αναφέρει ενόψει των εκλογών της Κυριακής το Bloomberg σε άρθρο του με την υπογραφή των Σωτήρη Νίκα και Paul Tugwell.
Η πρόκληση για τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, καθώς οδεύει προς μια δύσκολη εκλογική αναμέτρηση αυτό το Σαββατοκύριακο, είναι να πείσει αρκετούς Έλληνες ότι δεν μένουν πίσω σε αυτό το ταξίδι που ο ίδιος αποκαλεί από την «παλιά» στη «νέα Ελλάδα».
Η ανάκαμψη της οικονομίας έχει θέσει τη χώρα σε τροχιά ανάκτησης της επενδυτικής βαθμίδας μετά από 13 χρόνια. Το ΑΕΠ βρίσκεται ακριβώς εκεί που βρισκόταν όταν η Ελλάδα αθέτησε το χρέος της το 2010 και βυθίστηκε κατά περισσότερο από το ένα πέμπτο. Η ανεργία έχει μειωθεί περισσότερο από το μισό από την κορύφωσή της στο 28%. Οι έλεγχοι κεφαλαίων για να σταματήσουν οι εκροές καταργήθηκαν πριν από περισσότερα από τρία χρόνια. Οι ελληνικές μετοχές και τα ομόλογα έχουν εκτοξευθεί. Αλλά το βάρος αυτής της ανάκαμψης εξακολουθεί να βαραίνει ένα εκλογικό σώμα που αγωνίζεται όπως και oι άλλοι ευρωπαίοι. Η κληρονομιά της πανδημίας του κορωνοϊού και η κρίση του κόστους διαβίωσης που οφείλεται στο υψηλό κόστος τροφίμων και ενέργειας έχει τεράστιο αντίκτυπο στα νοικοκυριά των οποίων το εισόδημα είχε ήδη συμπιεστεί από τα χρόνια λιτότητας που πέρασαν και που σχεδιάστηκαν για να επανέλθει η Ελλάδα σε τροχιά.
Οι δημοσκοπήσεις τοποθετούν τον Μητσοτάκη και το κόμμα του, τη Νέα Δημοκρατία, μπροστά από τον αντίπαλο πρώην πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα, ο οποίος κατά τη διάρκεια της θητείας του αντιστάθηκε στα μέτρα που υπέδειξαν οι πιστωτές της Ελλάδας, μέχρι που υποχώρησε και εξασφάλισε ένα ακόμη πακέτο διάσωσης. Μια αλλαγή στο εκλογικό σύστημα, ωστόσο, καθιστά τις δεύτερες κάλπες πιθανές. Ανάμεσα σε κρίσιμες ψηφοφορίες στην γειτονική Τουρκία, οι ελληνικές εκλογές μπορεί να μην συγκεντρώσουν την ίδια προσοχή σε διεθνές επίπεδο. Ωστόσο, το διακύβευμα είναι αν η Ελλάδα μπορεί να αποφύγει μια ακόμη περίοδο πολιτικού δράματος και να διατηρήσει μια πορεία που δείχνει ότι έχει βελτιώσει τη διεθνή της θέση και έχει κάνει τη χώρα ένα μέρος όπου οι επενδυτές θέλουν να δραστηριοποιηθούν ξανά. «Το κυριότερο από τη σκοπιά ενός ξένου θα ήταν ότι η Ελλάδα δεν θα ξαναγίνει σημείο κρίσης», λέει στο Bloomberg ο γενικός διευθυντής του ΙΟΒΕ Νίκος Βέττας. «Με άλλα λόγια, ότι θα καταφέρει να κάνει δύο πράγματα: να εξυπηρετήσει κανονικά το εξωτερικό της χρέος και να διατηρήσει εύρωστους ρυθμούς ανάπτυξης».
Ο Μητσοτάκης -του οποίου ο πατέρας διετέλεσε πρωθυπουργός στις αρχές της δεκαετίας του 1990 και η αδελφή του ήταν υπουργός Εξωτερικών τη δεκαετία του 2000- έχει επιβλέψει το επόμενο στάδιο του μετασχηματισμού της Ελλάδας μια προσπάθεια που επισκιάστηκε από ένα φρικτό σιδηροδρομικό δυστύχημα νωρίτερα φέτος και ένα σκάνδαλο παρακολουθήσεων που ενέπλεξε την κυβέρνησή του.
Το 2022, η Ελλάδα κατάφερε να μειώσει το χρέος της ταχύτερα από οποιαδήποτε άλλη ευρωπαϊκή χώρα. Το ασφάλιστρο κινδύνου των ελληνικών κρατικών ομολόγων σε σύγκριση με εκείνο της Γερμανίας έχει μειωθεί κατά περίπου το ένα τρίτο το τελευταίο έτος. Διαπραγματεύονται με παρόμοια απόδοση με τα ιταλικά ομόλογα, τα οποία κατέχουν επενδυτική βαθμίδα. Ο δείκτης χρέους της Ελλάδας, ωστόσο, εξακολουθεί να παραμένει ο υψηλότερος από κάθε άλλη χώρα στην περιοχή του ευρώ, ενώ έχει πολύ δρόμο να διανύσει για να καλύψει τη χαμένη εποχή της κρίσης χρέους.
Η οικονομία αναμένεται να φτάσει φέτος τα 223 δισ. ευρώ , όσο περίπου ήταν το 2010, σύμφωνα με εκτιμήσεις της Eurostat. Ωστόσο, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ των 21.200 ευρώ είναι περίπου 29% χαμηλότερο από ό,τι στην Τσεχική Δημοκρατία, μια χώρα με παρόμοιο μέγεθος πληθυσμού στο λιγότερο εύπορο πρώην ανατολικό μπλοκ της Ευρώπης. Πριν από την κρίση, το ΑΕΠ της Ελλάδας ήταν περίπου 37% υψηλότερο από αυτό των Τσέχων.
Η περιφέρεια της Αττικής, η οποία περιλαμβάνει την πρωτεύουσα που φιλοξενεί περισσότερο από το ένα τρίτο των 10,6 εκατομμυρίων κατοίκων της χώρας, θα αποφασίσει τελικά ποιος θα κυβερνήσει την Ελλάδα. Στην περιοχή του πάρκου Βεΐκου στο βόρειο τμήμα της πόλης, ένα στάδιο που χτίστηκε για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004 -το υψηλότερο σημείο αναφοράς της Ελλάδας- ήταν μεταξύ εκείνων που αναπτύχθηκαν για να στεγάσουν αιτούντες άσυλο το 2015, καθώς η χώρα αντιμετώπιζε την προσφυγική κρίση και την οικονομική της κατάρρευση. Τώρα βρίσκονται σε εξέλιξη εργασίες για μια γραμμή του μετρό αξίας πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ που θα συνδέσει την περιοχή με την καρδιά της ελληνικής πρωτεύουσας.
Για την Ιωάννα Κατρακούλη, η οποία εργάζεται ως καθαρίστρια στο πάρκο, δεν υπήρξε επιστροφή. “Δεν μπορείς να δουλεύεις τόσα χρόνια και να παίρνεις μόνο ψίχουλα”, δήλωσε η Κατρακούλη, 57 ετών. Ο Τσίπρας και ο Συνασπισμός Ριζοσπαστικής Αριστεράς του, ή ΣΥΡΙΖΑ, είναι οι πλέον κατάλληλοι για να κάνουν τις απαραίτητες διορθώσεις που χρειάζεται τώρα η Ελλάδα, είπε. “Πρέπει να κοιτάξουν τους ανθρώπους, τον άνθρωπο, τον μέσο Έλληνα που αγωνίζεται από το πρωί μέχρι το βράδυ”, είπε.
Ο Γιώργος Βαφειάδης, 26χρονος γυμναστής στην περιοχή της Αττικής, θυμάται καλά τις κακές μέρες του πρόσφατου παρελθόντος και δεν περιμένει “θαύματα” από οποιαδήποτε νέα κυβέρνηση. “Όσο ήμουν έφηβος, θυμάμαι τα capital controls και τον Τσίπρα να αγνοεί το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος που έστησε για τους όρους διάσωσης, οπότε σίγουρα δεν θα τον ψηφίσω”, λέει. Στον κύκλο των συνομηλίκων του, η οικονομία είναι το κύριο ζήτημα. Υπολογίζει ότι όσοι κερδίζουν περίπου 800 ευρώ το μήνα, μόλις οριακά πάνω από τον κατώτατο μισθό, σχεδιάζουν να ψηφίσουν τον ΣΥΡΙΖΑ ή ένα μικρότερο κόμμα. Όσοι έχουν υψηλότερο μηνιαίο μισθό σκοπεύουν να ψηφίσουν τη Νέα Δημοκρατία, λέει ο ίδιος.
Άλλοι επιθυμούν διακαώς να επανεκλεγεί ο Μητσοτάκης για να συνεχίσει τις βελτιώσεις στην κρατική μηχανή, η δυσκίνητη λειτουργία της οποίας καθόρισε την Ελλάδα για δεκαετίες.
Η 43 χρονη κτηνίατρος Ναυσικά Καστανά λέει ότι της αρέσει το πώς η ψηφιοποίηση των κρατικών υπηρεσιών έχει διευκολύνει την αλληλεπίδραση μεταξύ των πολιτών και του κράτους,. “Έχει διαχειριστεί καλά την οικονομία, είναι ισχυρός στην ασφάλεια και έχει βελτιώσει την εικόνα της Ελλάδας στο εξωτερικό”, λέει η ίδια.
Όπως πάντα, οι κύριοι πολιτικοί αρχηγοί προσπαθούν να πείσουν τους ψηφοφόρους ότι ο καθένας τους έχει το καλύτερο σχέδιο για να μεταφέρει την Ελλάδα στο μέλλον και να αποβάλει την κληρονομιά της. Το σιδηροδρομικό δυστύχημα που στοίχισε τη ζωή σε 57 ανθρώπους τον Φεβρουάριο αποδόθηκε τελικά στις πελατειακές σχέσεις και στη χρόνια υποεπένδυση στο σιδηροδρομικό σύστημα από τις διαδοχικές διοικήσεις.
Τόσο ο Μητσοτάκης όσο και ο Τσίπρας έχουν επικεντρωθεί στα εισοδήματα. Ο εν ενεργεία πρωθυπουργός έχει υποσχεθεί να αυξήσει τον κατώτατο μισθό στα 950 ευρώ τον μήνα από 780 ευρώ κατά τη διάρκεια της επόμενης τετραετίας, ενώ ο αντίπαλός του έχει υποσχεθεί 880 ευρώ στις πρώτες 50 ημέρες της εξουσίας του. Το 2010, πριν από την κρίση, ήταν 740 ευρώ.
«Οι πολίτες καλούνται να αποφασίσουν αν θα προχωρήσουμε μπροστά ή θα επιστρέψουμε σε ένα παρελθόν που νομίζω ότι θέλουμε να ξεχάσουμε», δήλωσε ο 55χρονος Μητσοτάκης κατά τη διάρκεια του debate μεταξύ όλων των αρχηγών των κοινοβουλευτικών κομμάτων στις 10 Μαΐου.
Ο 48χρονος Τσίπρας, εν τω μεταξύ, δήλωσε ότι οι ανισότητες σημαίνουν ότι ολόκληρα στρώματα της κοινωνίας αποψιλώνονται. «Αν δεν αποφασίσουμε να κάνουμε μεγάλες αλλαγές, σε τέσσερα χρόνια από τώρα δεν θα υπάρχει μεσαία τάξη», απάντησε. Αλλά με δεδομένo το νέο εκλογικό σύστημα – ο νικητής δεν παίρνει πλέον 50 μπόνους έδρες στο κοινοβούλιο των 300 εδρών για να διευκολύνει την είσοδό του στην εξουσία – πολλοί Έλληνες αναμένεται να αποστασιοποιηθούν από τα δύο μεγάλα κόμματα σε ένδειξη διαμαρτυρίας. Σε περίπτωση δεύτερου εκλογικού γύρου, που αναμένεται τον Ιούλιο, οι κανόνες θα αλλάξουν για να βοηθήσουν στην εξαγωγή ενός σαφέστερου αποτελέσματος. Αυτό που αναζητούν οι ψηφοφόροι είναι μια πορεία προς ένα βιοτικό επίπεδο που να ανταποκρίνεται τουλάχιστον στο μέσο όρο της ευρωζώνης, δήλωσε ο Βέττας. Οι πολιτικοί των μεγάλων κομμάτων «είναι αυτοί που μας έβαλαν στα πακέτα διάσωσης και ακόμη και τώρα εξακολουθούν να μας κουνάνε το δάχτυλο, λέγοντάς μας τι να κάνουμε» λέει ο 65χρονος συνταξιούχος Γιώργος Κραμποκούκης και προσθέτει:«Η Ελλάδα δεν έχει μέλλον μαζί τους».