Η αγορά πετρελαίου αποτελεί, πια, ένα πραγματικό «τρενάκι του τρόμου». Το τελευταίο δίμηνο, οι τιμές πλησίασαν τα $100/βαρέλι, πριν διορθωθούν στα $70. Μέσα σε μία μόλις ημέρα τον Οκτώβριο, οι τιμές διακυμάνθηκαν κατά 6%. Τα futures έχουν διακυμανθεί πάνω από $2/βαρέλι ημερησίως, 161 φορές μέσα στο τρέχον έτος.
Aυτό το οποίο συμβαίνει δεν μπορεί να εξηγηθεί εξ ολοκλήρου από τις μηχανορραφίες του ΟΠΕΚ ή τον πόλεμο στη Μέση Ανατολή. Αν και τα θεμελιώδη μεγέθη της προσφοράς και της ζήτησης εξακολουθούν να υπαγορεύουν τις τιμές των εμπορευμάτων, η καθημερινή πορεία του αργού κυριαρχείται όλο και περισσότερο από κερδοσκοπικές δυνάμεις, τροφοδοτώντας τη μεταβλητότητα και οδηγώντας σε αποσύνδεση μεταξύ των αγορών.
Οι επενδυτές, εκτός από τους κερδοσκόπους, δακτυλοδεικτούν και μία σχετικά άγνωστη ομάδα διαχειριστών κεφαλαίων οι οποίο βασίζονται στους αλγόριθμους, γνωστοί και ως commodity trading advisors (CTA).
Οι CTA αυτοί αποτελούν πια μία ισχυρή δύναμη της αγοράς πετρελαίου. Αν και αποτελούν μόνο το 1/5 των επενδυτών στην αμερικανική αγορά πετρελαίου, οι CTAs αποτέλεσαν σχεδόν το 60% του καθαρού όγκου συναλλαγών φέτος, σύμφωνα με το Bridgeton Research Group.
Aν και είναι δύσκολο να ποσοτικοποιηθεί το ποσοστό του συνολικού όγκου συναλλαγών το οποίο ελέγχεται από τους CTAs, οι αλγόριθμοι ευθύνονται για το 70% των συναλλαγών στην αγορά αργού κάθε ημέρα, σύμφωνα με δεδομένα των TD Bank και JPMorgan.
«Θα σας εξέπληττε το μέγεθος των επενδύσεών τους», ανέφερε το πρώην στέλεχος της Pentathlon Investments και νυν καθηγητής του New York University, Ίλια Μπουτσούεφ, προσθέτοντας πως «ξεπερνούν το σύνολο των συναλλαγών των BP, Shell και Koch».
Η φετινή αστάθεια εντείνεται από αυτά τα bots, σύμφωνα με πολλαπλούς αναλυτές και επενδυτές. Οι αλγόριθμοι έχουν προκαλέσει αναστάτωση σε πολλές αγορές εμπορευμάτων, προκαλώντας την αντίδραση του ΟΠΕΚ και το ενδιαφέρον του Λευκού Οίκου.
Τα CTAs χαρακτηρίζονται ως ένα άτομο ή ένας οργανισμός ο οποίος παρέχει συμβουλές για τη διαπραγμάτευση futures, options ή swaps. Οι περισσότερες υπηρεσίες αυτές, όμως, καθορίζονται από τις εκτιμήσεις των υπολογιστών με σχετικά περιορισμένο χρονικό ορίζοντα.
Αυτό το οποίο κάνει τους αλγοριθμικούς CTAs τόσο αποσταθεροποιητικούς είναι πως συνήθως ακολουθούν προϋπάρχουσες τάσεις αλλά και τις κάνουν να υπερβάλλουν. Όταν οι τιμές πέφτουν, προχωρούν σε πωλήσεις, επιδεινώνοντας την κατάσταση, ενώ σε περιόδους ανόδου συνεχίζουν τις υπερβολικές τοποθετήσεις.
Oρισμένοι αναλυτές υποστηρίζουν πως οι CTAs συνέβαλαν στην υπερτίμηση του πετρελαίου κατά $7/βαρέλι κατά τη διάρκεια πρόσφατου ράλι. Οι αξιωματικοί του Λευκού Οίκου πιστεύουν πως έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην άνοδο των τιμών κατά τη διάρκεια του 2023, σύμφωνα με πληροφορίες του Bloomberg.
Ακόμα και η αύξηση της τιμής του πετρελαίου κατά $1 ή $2 μεταφέρει το υψηλότερο κόστος των καυσίμων στους καταναλωτές, τη στιγμή που o πληθωρισμός αποτελεί παγκόσμια πρόβλημα. Τον περασμένο Αύγουστο, για παράδειγμα, το υψηλό κόστος της βενζίνης αντιπροσώπευε το ήμισυ της πληθωριστικής αύξησης στις ΗΠΑ.
«Η Fed θα πρέπει να έχει πλήρη επίγνωση των CTAs και της επίδρασής τους στις αγορές», δήλωσε η Ρεμπέκα Μπάμπιν, της CIBC Private Wealth, προσθέτοντας πως «οι CTAs μπορούν εύκολα να δημιουργήσουν ρήγματα στην οικονομία και χρονικές περιόδους κατά τις οποίες οι συναλλαγές μας δεν ακολουθούν τις θεμελιώδεις αρχές της αγοράς. Αν και αυτές οι περίοδοι είναι βραχύβιες, οι επακόλουθες διακυμάνσεις των τιμών επηρεάζουν την ευρύτερη οικονομία μέσω πολλαπλών διόδων».
Αν και οι CTAs προσθέτουν ρευστότητα στην αγορά, οι στρατηγικές τους ενισχύουν τις καθημερινές τους διακυμάνσεις σε ακραία βαθμό. Το 2022, όταν ο όγκος συναλλαγών των CTAs επεκτάθηκε ραγδαία, τα futures πετρελαίου στη Νέα Υόρκη κατέγραψαν ημερήσια μεταβολή των $2 συνολικά 242 φορές. Αυτό είναι 150% υψηλότερο από τον ιστορικό μέσο όρο από τις αρχές του αιώνα, σύμφωνα με εκτιμήσεις του Bloomberg.
Αυτό το οποίο, όμως, προκαλεί έκπληξη όσον αφορά τη μεταβλητότητα το 2023, είναι το γεγονός πως δεν έχει δημιουργήσει το μεγάλο σοκ το οποίο δημιούργησε η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Αν και ο πόλεμος στο Ισραήλ έχει δημιουργήσει εντάσεις στην αγορά, δεν έχει ακόμα τον αντίστοιχο αντίκτυπο στις αγορές πετρελαίου. Παράλληλα, τα ράλι που προκλήθηκαν από τις μειώσεις της παραγωγής του ΟΠΕΚ+ έχουν υπονομευτεί από την δραστηριότητα των CTAs.
Σε αντίθεση με τους πραγματικούς επενδυτές, οι CTAs έχουν γνωρίσει άνθηση τα τελευταία χρόνια, σημειώνοντας τρία συνεχόμενα χρόνια κερδοφορίας.
Πολλές από τις εταιρείες αυτές επεκτείνονται. Η Capital Fund Management αναφέρει πως τα υπό διαχείριση περιουσιακά στοιχεία των CTA της αυξήθηκαν στα $3,8 δισ. τον φετινό Ιούλιο σε σχέση με τα $2,4 δισ. τον Δεκέμβριο του 2021. Οι Amapa Capital Advisors LLC και Skylar Capital Management είναι μεταξύ των CTAs οι οποίες έχουν διπλασιάσει ή τριπλασιάσει τα υπό διαχείριση περιουσιακά τους στοιχεία σε λιγότερο από δύο χρόνια, όπως τονίζει η συμβουλευτική CTA IASG. Οι μεγαλύτερες εν ενεργείας CTAs είναι οι Man AHL, Gresham, Lynx και AlphaSimplex, σύμφωνα με την BarclayHedge.
H ομορφιά των αλγοριθμικών CTAs, σύμφωνα με τα στελέχη των συγκεκριμένων επιχειρήσεων, είναι πως δεν επηρεάζονται από τις προκαταλήψεις και την παρορμητικότητα, αφού βασίζονται κυρίως στα μαθηματικά. Αυτή η προσέγγιση, βέβαια, αποτελεί «ανάθεμα» για πολλούς στον τομέα των εμπορευμάτων, όπου η κυριαρχία του ανθρώπου επί της φύσης και των αγορών είναι θεμελιώδης αρχή.
«Κάθε επενδυτής πιστεύει πως είναι ο καλύτερος. Πως έχει το πλεονέκτημα», ανέφερε ο Μπρεντ Μπελότε, ο οποίος επέλεξε να φύγει από την JPMorgan Chase & Cο για να ιδρύσει το δικό του CTA το 2016.
Η τυφλή εμπιστοσύνη σε έναν υπολογιστή δεν ήταν κάτι το εύκολο για τον Μπελότε. Αν και έχει συνθέσει έξι αλγόριθμους, αρχικά έκανε κι αυτός επενδυτικές κινήσεις.
Όταν η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία στις αρχές του 2022 και τα futures του πετρελαίου Brent κατέγραψαν άνοδο της τάξης του 35% πάνω από τα $120/βαρέλι, ο Μπελότε άφησε τους αλγόριθμους του να κάνουν αυτό για το οποίο δημιουργήθηκαν, χωρίς να παρέμβει.
Μετά από την εισβολή, η εταιρεία του, Cayler Capital είχε καταγράψει αποδόσεις 25% για τους επενδυτές, ανήκοντας στο υψηλότερο 1% του Bloomberg Hedge Fund Index.
Ο τρόπος με τον οποίο τα CTAs έγιναν τόσο κυρίαρχα βρίσκεται στα άδυτα της πανδημίας.
Καθώς τα lockdowns επηρέασαν ολόκληρο τον πλανήτη το 2020, η κατανάλωση καυσίμων κατέρρευσε κατά πάνω από 25%. Το χάος ακολούθησε στην αγορά αργού.
Οι τάσεις αυτές οδήγησαν πολλά παραδοσιακά funds στην απόσυρση από την αγορά, κάτι το οποίο άφησε χώρο για την άνοδο των CTAs, όπως τονίζει ο αναλυτής της TD Securities, Ντάνιελ Γκάλι.
Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία έδωσε στα CTAs άλλο ένα «πάτημα». Η μεταβλητότητα στην αγορά των futures οδήγησε πολλούς παραδοσιακούς επενδυτές σε έξοδο από αυτήν και το ενδιαφέρον μειώθηκε σε χαμηλό εξαετίας.
Η άνοδος των CTAs, όπως όλα δείχνουν, μόλις ξεκινά. Είναι πολύ πιθανό πως οι CTAs θα συνεχίσουν να καλύπτουν το κενό το οποίο αφήνουν οι παραδοσιακοί παίκτες της αγοράς. Όσο για τον καθηγητή Μπουτσούεφ, τονίζει πως «οι φοιτητές μου θεωρούν πως η εργασία σε ένα CTA είναι κάτι το ιδανικό. Οι CTAs αποτελούν παράδειγμα του τρόπου με τον οποίο η τεχνολογία έχει αρχίσει να κυριαρχεί και στις δύο πλευρές των αγορών».