H Morningstar DBRS επισημαίνει ότι η συνεχιζόμενη πρόοδος στον ελληνικό τραπεζικό τομέα ενισχύει την ανθεκτικότητά του και αποτέλεσε σημαντικό παράγοντα για την αλλαγή των προοπτικών από σταθερές σε θετικές για την αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας της Ελλάδας (BBB low).
«Ένας πιο ανθεκτικός τραπεζικός τομέας επιτρέπει στις τράπεζες να παρέχουν περαιτέρω πιστώσεις στην οικονομία. Ο τραπεζικός τομέας έχει μειώσει τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια (NPLs) και έχει βελτιώσει την ποιότητα των κεφαλαίων του, χάρη στην αύξηση της κερδοφορίας. Αναμένουμε ότι η πρόοδος αυτή θα συνεχιστεί και στο μέλλον. Επιπλέον, η κυβέρνηση, μέσω του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ), πιθανότατα θα συνεχίσει τις προσπάθειές της για τη διάθεση των εναπομεινάντων συμμετοχών της στις ελληνικές τράπεζες, οδηγώντας σε μια πιο διαφοροποιημένη μετοχική δομή που μειώνει τις διασυνδέσεις του χρηματοπιστωτικού τομέα με το ελληνικό δημόσιο», υπογραμμίζει ο οίκος.
«Ωστόσο, παραμένουν τα παλαιά τρωτά σημεία που σχετίζονται με τις διασυνδέσεις, συμπεριλαμβανομένου του υψηλού ποσού των εγχώριων κρατικών ομολόγων στα βιβλία των τραπεζών, καθώς και των μεγάλων κρατικών εγγυήσεων. Η πώληση των κρατικών συμμετοχών μειώνει τις διασυνδέσεις των τραπεζών με το ελληνικό δημόσιο Η εκποίηση των συμμετοχών του ΤΧΣ, που ανακοινώθηκε ήδη στα τέλη του 2023, ήταν μια θετική εξέλιξη στον τομέα, καθώς οδήγησε σε πιο διαφοροποιημένες δομές ιδιοκτησίας, προσέλκυσε ξένους επενδυτές και μείωσε τις διασυνδέσεις με το ελληνικό δημόσιο. Το ΤΧΣ εκχώρησε πλήρως τις μετοχές του στη Eurobank, την Τράπεζα Πειραιώς, την Alpha Bank και εν μέρει στην Εθνική Τράπεζα, επιστρέφοντας στο κράτος περίπου 3 δισ. ευρώ. Τώρα το ΤΧΣ, το οποίο είχε μεγάλες συμμετοχές σε μεγάλες ελληνικές τράπεζες, διατηρεί μερίδιο περίπου 18% στην ΕΤΕ και συμμετοχή περίπου 72,5% στην Attica Bank», σημειώνει ο οίκος αξιολόγησης.
Η ισχυρότερη κερδοφορία θα βελτιώσει την ποιότητα του κεφαλαίου και θα μειώσει τις κρατικές ενδεχόμενες υποχρεώσεις
Οι μεγάλες ελληνικές τράπεζες έχουν επιστρέψει στην κερδοφορία και έχουν επίσης αρχίσει να διανέμουν μερίσματα, ένα ακόμη σημάδι αποκατάστασης της κανονικότητας για το ελληνικό τραπεζικό σύστημα. Η ισχυρότερη κερδοφορία επέτρεψε στις τράπεζες να μειώσουν το μερίδιο των αναβαλλόμενων φορολογικών πιστώσεων (DTCs) στα κεφάλαιά τους, το οποίο μειώθηκε στο 44% των ιδίων εποπτικών κεφαλαίων στο τέλος του 2023, μειωμένο κατά 8 ποσοστιαίες μονάδες σε σύγκριση με το 2022.
Τα DTCs αντιπροσωπεύουν ένα κεφάλαιο χαμηλότερης ποιότητας, το οποίο δεν παρέχει ικανότητα απορρόφησης ζημιών και προσθέτει μια ενδεχόμενη υποχρέωση για το κράτος. Αν οι τράπεζες συνεχίσουν να διατηρούν υγιή κερδοφορία, υπό την αίρεση της μερισματικής πολιτικής, τα DTC αναμένεται να μειωθούν σταδιακά. Αυτό θα μειώσει περαιτέρω τις διασυνδέσεις με το κράτος. Ωστόσο, παρά τις βελτιώσεις στον τραπεζικό τομέα, παραμένουν τα υφιστάμενα τρωτά σημεία, συμπεριλαμβανομένου του μεγάλου ποσού των εγχώριων κρατικών ομολόγων και των κρατικών εγγυήσεων.
Οι εξελίξεις στον εγχώριο τραπεζικό τομέα
Μετά την πρόσφατη συγχώνευση μεταξύ της Attica Bank και της Παγκρήτιας, το μερίδιο του Δημοσίου είναι πιθανό να μειωθεί σε περίπου 35% και πιθανότατα θα βοηθήσει στην περαιτέρω μείωση του δείκτη μη εξυπηρετούμενων δανείων του τραπεζικού συστήματος. Με κινητήρια δύναμη κυρίως τις πωλήσεις και τις τιτλοποιήσεις δανείων στο πλαίσιο του προγράμματος προστασίας περιουσιακών στοιχείων Ηρακλής (HAPS), το οποίο έχει επωφεληθεί από δημόσια εγγύηση, ο δείκτης μη εξυπηρετούμενων δανείων έχει μειωθεί στο 7% τον Μάρτιο του 2024 από το ανώτατο επίπεδο του 49,2% τον Ιούνιο του 2017 και με τον δείκτη μη εξυπηρετούμενων δανείων των συστημικών τραπεζών να προσεγγίζει αυτόν των αντίστοιχων τραπεζών της Νότιας Ευρώπης.
Ωστόσο, ο δείκτης μη εξυπηρετούμενων δανείων των μη συστημικά σημαντικών τραπεζών παραμένει αυξημένος. Με τον δείκτη μη εξυπηρετούμενων δανείων του τραπεζικού τομέα να προσεγγίζει αυτόν του μέσου όρου της ζώνης του ευρώ, οι τράπεζες θα επωφεληθούν πιθανώς από τη μείωση του κόστους χρηματοδότησης, βελτιώνοντας την ικανότητά τους τόσο να παράγουν κέρδη όσο και να παρέχουν πιστώσεις στην οικονομία.
Η ουσιαστική μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων από τους ισολογισμούς των τραπεζών και οι εκποιήσεις στον τραπεζικό τομέα σηματοδοτούν την επιστροφή του ελληνικού χρηματοπιστωτικού τομέα στην κανονικότητα και αναμένεται να διευκολύνουν την αυξημένη πρόσβαση των ελληνικών νοικοκυριών και επιχειρήσεων σε πιστώσεις. Αυτό έχει τη δυνατότητα να στηρίξει την πραγματική οικονομία μέσω επενδύσεων, βελτιώνοντας έτσι τις αναπτυξιακές προοπτικές της Ελλάδας.
Η αύξηση των πιστώσεων προς τις μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις αυξήθηκε σε 9,7% σε ετήσια βάση τον Ιούλιο του 2024 σε σύγκριση με 3,1% σε ετήσια βάση τον Ιούλιο του 2023. Αυτό είναι καθοριστικής σημασίας υπό το πρίσμα της επιτυχούς κατανομής των κονδυλίων του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Μέχρι στιγμής, το τραπεζικό σύστημα έχει διοχετεύσει μόνο 2,2 δισ. ευρώ από τα 17,7 δισ. ευρώ, αλλά αναμένουμε επιτάχυνση στο μέλλον. Η παροχή πιστώσεων στις ελληνικές επιχειρήσεις θα βοηθήσει την Ελλάδα να μειώσει το επενδυτικό της χάσμα με τους Ευρωπαίους ομολόγους της.