Οι συνέπειες του κορωνοϊού (θα) είναι τέτοιες που μεγάλα τμήματα του παγκόσμιου πληθυσμού, πρέπει να αρχίσουν να επεξεργάζονται νέα πλάνα και νέα σενάρια ζωής για να αντιμετωπίσουν δυσκολίες που ήταν... εκτός προγράμματος.
του Λουκά Γεωργιάδη
Πάρα πολλοί "μεσαιομικροταξίτες" ανά τον κόσμο, που επένδυαν ή εργάζονταν σε κλάδους-βιτρίνες του τριτογενούς τομέα, θα αναγκαστούν για λόγους... ανωτέρας βίας, να προσαρμοστούν σε νέα δεδομένα. Χιλιάδες επιχειρήσεις δεν θα ανοίξουν ποτέ και εκατομμύρια θέσεις εργασίας θα χαθούν οριστικά. Τα "ρουχάδικα", ο καφές, το... πιώμα, η ψυχαγωγία, η διασκέδαση, οι... ασωτείες, θα δεχθούν σοβαρό πλήγμα τουλάχιστον για τα επόμενα δύο χρόνια και μέχρι η ανθρωπότητα να εμπεδώσει ότι ο εφιάλτης του κορωνοϊού, ανήκει οριστικά στην Ιστορία και θα τον διηγούμαστε σαν μια θλιβερή εμπειρία.
Στην Ελλάδα, οι συνέπειες του κορωνοϊού, θα σηματοδοτήσουν τον ουσιαστικό προσανατολισμό του παραγωγικού και αναπτυξιακού μοντέλου προς άλλες κατευθύνσεις. Ο πρωτογενής, ο δευτερογενής και το επενδυτικό σκέλος του τριτογενούς τομέα, εκ των πραγμάτων θα βρεθούν σε πρώτο πλάνο. Είναι σίγουρο ότι τα επόμενα χρόνια με τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης, του ΕΣΠΑ και των εθνικών πόρων, το χρήμα θα ρέει για παραγωγικές επενδύσεις και επενδύσεις υψηλής προστιθέμενης αξίας με έντονο και το στοιχείο του περιβαλλοντικού αποτυπώματος.
Ωστόσο, η δημιουργία θέσεων εργασίας θα είναι βραδεία, ενώ το εργατικό δυναμικό που θα απαιτηθεί, αποτελεί ένα πολύ σοβαρό ζητούμενο στην άσκηση. Μέχρι σήμερα με την "επιχειρηματικότητα ανάγκης" και την "ευκαιριακή απασχόληση", η οικονομία στηριζόταν σε καφέ, κλαμπ, μπαρ, μπουζούκια, θέατρα, κομμωτήρια, μαγαζιά με ρούχα και... μπιχλιμπίδια. Ήταν η εύκολη λύση. Ένα μικρό κεφάλαιο μπορούσε να βάλει έναν, κυρίως ανειδίκευτο, στην αγορά του καφέ και του πρόχειρου φαγητού. Σε τέτοιες δουλειές, απασχολούνταν για
παράδειγμα και πολλοί φοιτητές, για να βγάλουν το χαρτζηλίκι τους. Και η ζωή συνεχιζόταν, κουτσά στραβά...
Όσα βιώνουμε σήμερα, αλλά και αυτά που θα έρθουν το 2021, παρά τα χαρμόσυνα νέα για το εμβόλιο, θα αναγκάσουν πολλούς να... προσγειωθούν. Και μάλλον... ανώμαλα. Η εστίαση και η διασκέδαση θα θέσουν εκτός οικονομικής δραστηριότητας χιλιάδες ανθρώπινες μονάδες. Εμμέσως και οι παραγωγικές δυνατότητες του δευτερογενούς και πρωτογενούς τομέα, θα υποστεί πλήγμα. Νεες συνήθειες και νέες επιλογές βρίσκονται στον ορίζοντα, δουλειές θα εξαφανιστούν ή και θα συρρικνωθούν. Και αν μπορούμε να αναπληρώσουμε τις απώλειες με περισσότερες εξαγωγές αγροτικών και βιομηχανικών προϊόντων, εντούτοις, δεν θα είναι εύκολο να βασιστούμε σε πολύ υψηλές εισροές χρημάτων μέσω του τουρισμού. Ουσιαστικά το 2021, θα είναι άλλη μια χαμένη χρονιά, ενώ το 2022 θα είναι μια προπαρασκευαστική χρονιά, καθώς πρέπει να επιλυθεί με κάποιον τρόπο ο εμβολιασμός του πληθυσμού για να επιτευχθεί η "ανοσία της αγέλης".
Τα έτη 2021-2022 ίσως προκαλέσουν τεκτονικές αλλαγές, μεγαλύτερες ακόμη και από τις συνέπειες των μνημονιακών ετών. Για χιλιάδες στον τομέα των επιχειρήσεων και για πολλαπλάσιους στην απασχόληση στον ιδιωτικό τομέα, όταν λήξουν τα υποστηρικτικά μέτρα, θα αρχίσει να διαμορφώνεται μια νέα οδυνηρή πραγματικότητα. Όλοι πρέπει να οπλιστούν με υπομονή και να έχουν έτοιμα ανά πάσα στιγμή νέα σενάρια ζωής. Γιατί η... λύση της μετανάστευσης που ακολούθησαν πολλοί στη χώρα μας κατά τα μνημονιακά χρόνια, μάλλον δεν μπορεί να ευδοκιμήσει στις σημερινές συνθήκες. Το πρόβλημα είναι παγκόσμιο και ο καταναλωτισμός που παρήγαγε ο τριτογενής τομέας θα δοκιμαστεί παγκοσμίως. Και φυσικά, όταν ένας πυλώνας περνάει κρίση, τότε η κρίση αυτή είναι μεταδοτική και στους άλλους. Όπως ο... ιός!
Τα πράγματα είναι δεδομένο προς ποια κατεύθυνση θα κινηθούν. Σε υγειονομικό επίπεδο, η κατάσταση θα αντιμετωπιστεί, αλλά σε οικονομικό επίπεδο θα υπάρξουν ριζικές αλλαγές στο οικονομικό μοντέλο και στα καταναλωτικά πρότυπα. Η πανδημία ήρθε για να μπει στο DNA μας σε επίπεδο συνειδησιακό, αλλά και πραγματικό. Ο φόβος θα υπάρχει. Και ο φόβος πάντα φυλάει τα... έρμα. Και όταν τα... έρμα φοβούνται, περιορίζουν τις μετακινήσεις τους. Σε μια μελλοντική προβολή της καθημερινότητας μας, μπορεί να μην ζούμε με lockdown, αλλά σίγουρα θα αλλάξουν πολλά γιατί θα έχουμε αλλάξει σε κάποιο βαθμό όλοι
μας. Οι αυτοπεριορισμοί θα υφίστανται και οι δειλές κινήσεις ανάκτησης της προηγούμενης καθημερινότητας απαιτούν χρόνο.
Τα νέα καταναλωτικά πρότυπα, ο νέος επαγγελματικός προανατολισμός στη ζωή μας, θα είναι χαρακτηριστικά παγκοσμίου ενδιαφέροντος. Ας ελπίσουμε ότι τη στιγμή που θα βγαίνουμε με φόρα από την υγειονομική κρίση, δεν θα εισέλθουμε σε ένα τούνελ λόγω μιας παγκόσμιας οικονομικής δοκιμασίας. Η αλλαγή συνηθειών, ο περιορισμός της οικονομικής δραστηριότητας, η περιορισμένη απασχόληση και ο φόβος, θα προκαλέσουν οικονομικές απώλειες σε όλα τα επίπεδα. Όλα αφορούν όλους, στον πλανήτη. Και όταν αυξηθεί η αδυναμία ανταπόκρισης στις οικονομικές υποχρεώσεις, τότε θα αρχίσουν εκ νέου τριγμοί σε προϋπολογισμούς και τραπεζικά συστήματα. Και αυτό θα είναι παγκόσμιο. Όπως στις συνθήκες πολιικού ψύχους αντέχουν όσοι είναι καλύτερα ενδεδυμένοι, έτσι και στην περίπτωση της μετα-κορωνοϊού εποχής, θα αντέξουν όσοι είναι καλύτερα θωρακισμένοι. Από κάθε άποψη. Υγειονομική και οικονομική.
Η επόμενη διετία, θα δείξει εάν έχουν διαμορφωθεί οι προϋποθέσεις για να ξεπεράσουμε τα δύσκολα με τις ελάχιστες δυνατές απώλειες ή αν θα εισέλθουμε σε μια περίοδο οικονομικής διαταραχής που μπορεί να σηματοδοτήσει και κοινωνική αναταραχή. Και αυτό δεν είναι κάτι που αφορά μόνο την Ελλάδα, αλλά αποτελεί σενάριο σχεδόν για ολόκληρο τον πλανήτη. Μπορεί να μην βρισκόμαστε στην επόμενη της ισπανικής γρίπης του 1918 που αποτέλεσε στην ουσία τον προπομπό του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά, ξέρουμε ότι οι υγειονομικές κρίσεις οδηγούν σε οικονομικές. Και οι οικονομικές κρίσεις οδηγούν σε γεωπολιτικές.
Σε κάθε περίπτωση, ας ειμαστε όλοι προετοιμασμένοι για τα ατομικά πλάνα ζωής. Ας έρθει το καλύτερο και ας μείνουν στη θεωρία τα κακά σενάρια. Ωστόσο, πρέπει να είμαστε πάντα έτοιμοι στη ζωή για να διαχειριστούμε το κακό σενάριο. Όποιοι πιάνονται στον ύπνο... καταποντίζονται και όσοι έχουν πλάνο επιβιώνουν. Αυτό διδάσκει η ζωή. Δεν μπορεί κανένας να σε σώσει, αν δεν θέλεις και δεν προσπαθείς να σωθείς ο ίδιος. Και σε αυτόν τον τομέα, πάσχουμε σοβαρά γιατί έχουμε στο μυαλό μας πράγματα που δεν γίνονται, Και επειδή δεν γίνονται, κατά καιρούς πιστεύουμε διάφορους τυχοδιώκτες που έχουν αναγάγει σε... τέχνη την εκμετάλλευση αδαών και ευκολόπιστων...