Kατά 398.000 άτομα θα μπορούσε να αυξηθεί το εργατικό δυναμικό στην Ελλάδα, αν η συμμετοχή σ’ αυτό, στις ηλικίες 15-74 ετών, ήταν αντίστοιχη με τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Το μέγεθος είναι εντυπωσιακό, ιδίως αν το συγκρίνει κανείς με τους περίπου 200.000 εργαζομένους που εκτιμάται ότι «λείπουν» από την αγορά, κυρίως στον τουρισμό, αλλά και στις υπηρεσίες, την πρωτογενή παραγωγή και τη βιομηχανία. Με άλλα λόγια, αν έπιαναν δουλειά περίπου οι μισοί από αυτούς που θα μπορούσαν, αλλά δεν συμμετέχουν στο εργατικό δυναμικό, θα κάλυπταν τις ελλείψεις.
Σύμφωνα με την Καθημερινή, το πρόβλημα της έλλειψης εργαζομένων είναι από τα οξύτερα της οικονομίας, αποτελεί τροχοπέδη στην ανάπτυξη και θα επιδεινώνεται συνεχώς, λόγω δημογραφικού. Η αύξηση της συμμετοχής στην αγορά εργασίας θα μπορούσε να το απαλύνει, αλλά δεν είναι εύκολη υπόθεση, καθώς συνδέεται με οικονομικά, αλλά και κοινωνικά και πολιτιστικά στοιχεία.
• Να γίνει υποχρεωτική για μεγάλες επιχειρήσεις (πάνω από 250 εργαζομένους) η δημιουργία βρεφονηπιακών σταθμών ή η επιδότηση των γονέων για βρεφονηπιακούς σταθμούς με voucher. Σημειώνεται ότι για τη δημιουργία σταθμών προβλέπεται επιδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης, αλλά το ενδιαφέρον των επιχειρήσεων μέχρι στιγμής είναι μηδενικό.
• Μεγαλύτερη ευελιξία στις γονεϊκές άδειες για μητέρες και πατέρες, ώστε να μπορούν να εργάζονται με μικρότερο ωράριο ή εργάσιμη εβδομάδα, επεκτείνοντας αντίστοιχα τη διάρκεια των αδειών.
• Εξίσωση διάρκειας γονεϊκών αδειών μητέρας και πατέρα (σήμερα είναι 9 και 7 μήνες).
• Εφαρμογή της οδηγίας για ποσόστωση στα διοικητικά συμβούλια εισηγμένων εταιρειών, σε ποσοστό 33% όλων των μελών ή 40% των μη εκτελεστικών μελών και επέκτασή της στις εταιρείες του Δημοσίου και στις μεγάλες, μη εισηγμένες.
• Ενίσχυση των υφιστάμενων προγραμμάτων για φροντίδα ηλικιωμένων «Βοήθεια στο σπίτι» και «Κατ’ οίκον φροντίδα συνταξιούχων» των ΚΑΠΗ και ΚΗΦΗ, απελευθερώνοντας έτσι άτομα της οικογένειας, κυρίως γυναίκες, που ασχολούνται σήμερα με τα συγκεκριμένα καθήκοντα.
• «Ημέρες Καριέρας» ή καλοκαιρινής εργασίας στα πανεπιστήμια και γενικά στις ανώτερες σχολές, για την καλύτερη διασύνδεση των φοιτητών με την εποχική ή άλλη εργασία. Στο πλαίσιο αυτό, επισημαίνεται ότι πρέπει να αναλάβει πρωτοβουλίες και ο ΣΕΤΕ, δεδομένων των ελλείψεων σε εργαζομένους εποχικής απασχόλησης.
• Εξαίρεση –μέχρι ενός ποσού– της αμοιβής του νέου έως 25 ετών που πιάνει δουλειά, ώστε να μη χάνονται επιδόματα όπως το στέγασης ή το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα που λαμβάνει κανονικά ο ίδιος ή οι γονείς του. Είναι ένα μέτρο που στοχεύει στην απάλειψη των λεγόμενων welfare traps.
• Nα μη χάνει το επίδομα βαριάς αναπηρίας όποιος πιάνει δουλειά. Στο θέμα αυτό αναγνωρίζεται ότι υπάρχει ενδεχομένως πρόβλημα, καθώς εργαζόμενοι που δεν έπαιρναν έως τώρα το επίδομα βαριάς αναπηρίας, θα επιδιώξουν να το πάρουν τώρα, αφού δεν θα τους στερείται το δικαίωμα απασχόλησης.
• Ημέρες καριέρας στο εξωτερικό για τους νέους που θέλουν να επιστρέψουν στην Ελλάδα και δεν ξέρουν πού να αποταθούν.
Επίσης, πρέπει να εφαρμοστούν τα μέτρα που έχουν ήδη ψηφιστεί, όπως:
• Διαγραφή από το μητρώο των ανέργων όσων έχουν απορρίψει 3 προτάσεις δουλειάς συναφούς με το αντικείμενό τους από τη ΔΥΠΑ.
• Αναμόρφωση επιδομάτων μερικής απασχόλησης και ανεργίας. Στην κυβέρνηση εξετάζουν, επίσης, μέτρα αυστηροποίησης της επιδοματικής πολιτικής της ΔΥΠΑ, που θεωρούν ότι λειτουργούν ως αντικίνητρα για την αναζήτηση εργασίας. Σύμφωνα με πηγές εξετάζονται:
• Εφαρμογή των συστάσεων του ΟΟΣΑ για καλύτερη σύνδεση του επιδόματος ανεργίας με τον μισθό, αλλά και αύξηση του απαιτούμενου χρόνου εργασίας για να πάρει κανείς το επίδομα.
• Περιορισμός του επιδόματος εποχικής απασχόλησης και εφαρμογή του κυρίως σε περιοχές όπου κρίνεται σκόπιμο να στηριχθεί ο πληθυσμός τον χειμώνα.
Προσαρμογή στην πραγματικότητα
Την ανάγκη να προσελκυσθούν περισσότεροι νέοι, γυναίκες, ΑμεΑ, ηλικιωμένοι επισημαίνει στην «Κ» ο διευθυντής του οικονομικού Γραφείου του πρωθυπουργού Αλέξης Πατέλης, προσθέτοντας, όμως, ότι παράλληλα πρέπει να κινηθούν και οι εργοδότες. «Τα τελευταία πέντε χρόνια», σημειώνει, «έχουν δημιουργηθεί 430.000 νέες θέσεις εργασίας και σήμερα έχουμε μόλις 520.000 ανέργους. Για να διατηρήσει η χώρα μας υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, είναι απαραίτητο να διευρύνουμε την προσφορά εργατικού δυναμικού. Η Ελλάδα υστερεί σημαντικά σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες της Ε.Ε. ως προς το ποσοστό του πληθυσμού που συμμετέχει στο εργατικό δυναμικό, ειδικά στις γυναίκες και στους νέους.
Με την προσέλκυση περισσότερων νέων, γυναικών, ΑμεΑ, ηλικιωμένων –αλλά και των Ελλήνων του brain drain– μπορούμε να υπερβούμε τις ελλείψεις εργατικού δυναμικού που παρατηρούνται. Στόχος μας είναι κάθε Ελληνίδα και Ελληνας να μπορούν να εργάζονται στις δουλειές που επιθυμούν. Δεν είναι μόνο θέμα κοινωνικής δικαιοσύνης, αλλά και οικονομικής αναγκαιότητας. Το κράτος πρέπει να αφαιρέσει εμπόδια και αντικίνητρα στην εργασία, εστιάζοντας προσεκτικά σε κάθε υποομάδα. Ωστόσο, αυτό δεν αρκεί: οι εργοδότες πρέπει να στραφούν συνειδητά και οργανωμένα σε δεξαμενές που σήμερα υποεκπροσωπούνται, προσαρμόζοντας τις στρατηγικές προσλήψεων, εκσυγχρονίζοντας νοοτροπίες, συνθήκες και όρους εργασίας και φυσικά τους μισθούς. Οποια επιχείρηση δεν προσαρμοστεί θα μείνει πίσω».
Χαμηλά η συμμετοχή γυναικών, νέων και συνταξιούχων
Τα μεγέθη είναι ανησυχητικά και χτυπούν καμπανάκι στην κυβέρνηση, αλλά και στην εργοδοσία, να λάβουν μέτρα. Μπορεί η ανεργία να έχει μειωθεί στο 10,8% τον Απρίλιο από 27% στο αποκορύφωμα της κρίσης, αλλά ταυτόχρονα μειώθηκε ο οικονομικά ενεργός πληθυσμός της χώρας, 15-74 ετών, λόγω γήρανσης και μετανάστευσης κατά 660.000 από το 2009.
Επιπλέον, η συμμετοχή στο εργατικό δυναμικό (άνεργοι και εργαζόμενοι) παραμένει διαχρονικά χαμηλή (69,5% το 2023 έναντι 75% στην Ε.Ε.) και η διαφορά αυτή διευρύνεται χρόνο με τον χρόνο.
Στην κυβέρνηση μελέτησαν διεξοδικά τα στοιχεία και ξεχώρισαν κάποια που υποδεικνύουν πού πρέπει να στραφεί το ενδιαφέρον για να αρθούν οι λόγοι μη συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό. Διαπιστώθηκε, μεταξύ άλλων:
• Στα 3 εκατ. περίπου των μη οικονομικά ενεργών, ηλικίας 15-75 ετών (έναντι 4,164 εκατ. εργαζομένων και 574.000 ανέργων), σχεδόν 320.000 είναι συνταξιούχοι κάτω των 65 ετών.
• Μη οικονομικά ενεργοί είναι και 246.000 νέοι άνω των 19 ετών που σπουδάζουν.
• 622.000 γυναίκες δηλώνουν ότι δεν εργάζονται για οικογενειακούς ή προσωπικούς λόγους και οι 439.000 είναι κάτω των 65 ετών. Ειδικά για τη φροντίδα των παιδιών δηλώνουν ότι δεν εργάζονται 151.000 γυναίκες.