Αναγνώριση και επιβράβευση της ποιότητας μέσω των διαγωνισμών προμηθειών για φάρμακα από το δημόσιο τομέα των κρατών μελών της Ε.Ε. διεκδικεί ο Σύνδεσμος Ευρωπαϊκών Φαρμακοβιομηχανιών EFPIA, μέσω της Λευκής Χάρτας για την αποτελεσματικότητα των δημοσίων προμηθειών φαρμάκων στην Ε.Ε. που συνέταξε και έδωσε στη δημοσιότητα.
Η Χάρτα περιλαμβάνει 10 συστάσεις που στοχεύουν να διασφαλίσουν ότι οι διαδικασίες προμηθειών σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση θα είναι αποτελεσματικές και βιώσιμες, παρέχοντας υψηλού επιπέδου φάρμακα για τους ασθενείς, σε σωστές ποσότητες και στο σωστό χρόνο. Ταυτόχρονα, επισημαίνει την ανάγκη να αποφευχθούν μονοπωλιακές πρακτικές με την επικράτηση ενός μόνο προμηθευτή στους διαγωνισμούς, καθώς επίσης και αλληλοεπικαλύψεις μεταξύ διαγωνισμών, που οδηγούν σε ματαιώσεις των διαδικασιών και επαναληπτικούς διαγωνισμούς.
Αναφερόμενη στις συστάσεις αυτές η Γενική Διευθύντρια της EFPIA Nathalie Moll, δήλωσε πως «Η Λευκή Χάρτα είναι μία συνεισφορά – συγκεκριμένη και επικεντρωμένη στον κλάδο – στην ευρύτερη συζήτηση που γίνεται για την αποτελεσματικότητα των κανόνων που διέπουν τις δημόσιες συμβάσεις στην ΕΕ, στα πλαίσια των στόχων ανθεκτικότητας και ανάπτυξης τής ΕΕ». Συνέχισε λέγοντας ότι «Ελπίζουμε ότι η δημοσίευση των κατευθυντήριων οδηγιών βέλτιστων πρακτικών από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με την υποστήριξη των εθνικών αρμόδιων αρχών, δεν θα βελτιώσει μόνο τις επίσημες διαδικασίες δημοσίων προμηθειών αλλά θα επηρεάσει και τις άτυπες διαδικασίες πρόσκλησης υποβολής προσφορών που χρησιμοποιούνται όλο και περισσότερο εκτός των ορίων τής Οδηγίας 2014/24/ΕΕ.
Τα τελευταία χρόνια, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει υιοθετήσει οδηγίες που διέπουν την διεξαγωγή διαγωνισμών για τις προμήθειες στον δημόσιο τομέα γενικά, αλλά και ειδικά για τις αγορές στον τομέα της υγείας. Η πανδημία της COVID-19 δημιούργησε ανανεωμένο ενδιαφέρον για προσφυγή σε διασυνοριακές από κοινού προμήθειες στον τομέα τής υγείας, όπως προβλέπεται από την Απόφαση 1082/2013/EΕ τής ΕΕ όταν πρόκειται για σοβαρές διασυνοριακές απειλές στην δημόσια υγεία. Αυτές οι δημόσιες προμήθειες είναι σχεδιασμένες να συμβάλλουν σε βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη και βέλτιστη σχέση κόστους/αποτελέσματος.
Η EFPIA, αντιπροσωπεύοντας την βασιζόμενη στην έρευνα φαρμακευτική βιομηχανία τής Ευρώπης, είναι στην πολύ ευχάριστη θέση να παρουσιάσει επισήμως τα αποτελέσματα τής ενδελεχούς μελέτης που διεξήγαγε μεταξύ των μελών της προκειμένου να καταγράψει την κατάσταση που επικρατεί στην εφαρμογή τής Οδηγίας 2014 τής ΕΕ Περί Δημοσίων Προμηθειών που όφειλε να έχει μεταφερθεί στην εσωτερική έννομη τάξη όλων των κρατών μελών μέχρι τις 16 Απριλίου 2016. Η μελέτη στοχεύει στην κατανόηση τού βαθμού στο οποίο υπήρξαν καθυστερήσεις, διαφοροποιήσεις, κενά στην εφαρμογή, και κατά πόσον οι νέοι κανόνες λειτουργούν καλά ή προκαλούν απρόβλεπτες επιπλοκές στην πράξη».
Η Λευκή Χάρτα περιλαμβάνει 10 ειδικές συστάσεις που διασφαλίζουν ότι οι ακολουθούμενες πρακτικές στις προμήθειες είναι αποτελεσματικές και βιώσιμες και καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να επεξεργαστεί και να προωθήσει κατευθυντήριες οδηγίες βέλτιστων πρακτικών βασιζόμενη στο Άρθρο 168 τής Συνθήκης Περί της Λειτουργίας τής Ευρωπαϊκής Ένωσης, ώστε να διασφαλίσει ότι οι προμήθειες στον φαρμακευτικό τομέα, συμπεριλαμβανομένων και των από κοινού προμηθειών, θα προσφέρουν υψηλής ποιότητας φάρμακα στους ασθενείς, σε ικανή ποσότητα και στον σωστό χρόνο. Συγκεκριμένα, η καθοδήγηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις προμήθειες φαρμάκων θα πρέπει να ζητά μεγαλύτερη συμμετοχή και συνδρομή κλινικών εμπειρογνωμόνων στην προετοιμασία των προσκλήσεων υποβολής προσφορών. Θα πρέπει να ζητά ισόρροπη αξιολόγηση ποιοτικών και ποσοτικών κριτηρίων στην ανάθεση των συμβάσεων που θα οδηγούν σε αποτελεσματικές συμβάσεις-πλαίσιο πολλαπλών αναδόχων και σεβασμό τής εμπιστευτικότητας στην τιμολόγηση ακολουθώντας μια διαφανή και προβλέψιμη διαδικασία υποβολής προσφορών.
Η Λευκή Χάρτα της EFPIA προτρέπει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα Κράτη Μέλη να περιορίσουν τις καθοδηγούμενες από την ΕΕ διασυνοριακές από κοινού προμήθειες μόνο σε περιπτώσεις σοβαρών απειλών για την υγεία, να σεβαστούν την εθελοντική φύση αυτών των διαδικασιών και να αποφύγουν τις περιττές αλληλεπικαλύψεις των διαδικασιών πρόσκλησης υποβολής προσφορών ή συσσώρευσης απαιτήσεων από τα συμμετέχοντα Κράτη Μέλη.
Ο 10λογος των προμηθειών φαρμάκων
Ο δεκάλογος της EFPIA για τις προμήθειες φαρμάκων στην Ε.Ε. αναφέρεται στα εξής:
- Τα κράτη μέλη και οι αρμόδιες αρχές σε συνεργασία με κλινικούς ειδικούς να σχεδιάζουν και να επανεξετάζουν τις διαδικασίες προσφορών. Αυτό θα βελτιώσει την ασφάλεια στον εφοδιασμό και την αποτελεσματικότητα, ενώ θα διασφαλίσει τη διαθεσιμότητα μιας αρκετά ευρείας επιλογής εναλλακτικών φαρμάκων.
- Οι προσφορές θα πρέπει να ομαδοποιούν μόνο τα συμβατικά προϊόντα που να αντικαθίστανται από φάρμακα θεραπευτικά ισοδύναμα, διατηρώντας έτσι την αυτονομία του γιατρού να επιλέξει την καταλληλότερη θεραπευτική επιλογή και επιτρέποντας τη συνέχιση της θεραπείας με την οποία ο ασθενής παραμένει σταθεροποιημένος.
- Οι αρμόδιες αρχές θα πρέπει να λαμβάνουν τα κατάλληλα μέτρα για να αποφεύγονται ή να μετριάζονται οι επιπτώσεις από την αλληλοεπικάλυψη της διαδικασίας προσφορών. Η συμμετοχή κλινικών εμπειρογνωμόνων και πιθανών προμηθευτών κατά τον σχεδιασμό του διαγωνισμού θα μπορούσε να μειώσει τον κίνδυνο για ανακριβείς προβλέψεις όγκου ή καθυστερήσεις εξαιτίας της ασάφειας στις απαιτήσεις για την υποβολή προσφορών, που είναι οι κύριες αιτίες για τις επαναληπτικές διαδικασίες. Όπου δεν μπορεί να αποφευχθεί η επαναληπτική διαδικασία, θα πρέπει να λαμβάνονται μέτρα για την ελαχιστοποίηση της διαταραχής του εφοδιασμού, για παράδειγμα, επιτρέποντας την τροποποίηση των υφιστάμενων όρων αντί για την αυτόματη ακύρωση.
- Οι διαγωνισμοί θα πρέπει να αναγνωρίζουν την ποιότητα και να προάγουν την καινοτομία διασφαλίζοντας ότι η επιβράβευση βασίζεται στην καλύτερη σχέση τιμής-ποιότητας, με στάθμιση των κριτηρίων ποιότητας, επιλογής και ανάθεσης (όπως η ποιότητα των προϊόντων, η υποδομή υπηρεσιών που συνοδεύουν το προϊόν, συμπεριλαμβάνοντας μεταξύ άλλων περιβαλλοντικούς στόχους και την ασφάλεια της εφοδιαστικής αλυσίδας).
- Η αυξημένη διαφάνεια στον τρόπο καθορισμού των κριτηρίων, του τρόπου με τον οποίο καθορίζονται η επιβράβευση από την αναγνώριση των ποιοτικών χαρακτηριστικών, αλλά και αν στους προμηθευτές που επελέγησαν ανατέθηκαν πράγματι οι αναμενόμενοι όγκοι θα χτίσει εμπιστοσύνη και θα βελτιώσει τη βραχυπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του εφοδιασμού.
- Οι διαδικασίες των διαγωνισμών θα πρέπει να αποφεύγουν την επιβράβευση μόνο της χαμηλότερης τιμής ή της λογικής «ο νικητής τα παίρνει όλα» ή οποιονδήποτε συνδυασμό των δύο αυτών επιλογών.
- Οι διαδικασίες προμηθειών θα πρέπει να εγγυώνται όγκους προμήθειας και θεμιτό ανταγωνισμό χρησιμοποιώντας αποτελεσματικές συμβάσεις-πλαίσια πολλαπλών ανάδοχων που θα ενθαρρύνουν τη μακροπρόθεσμη παρουσία πολυάριθμων προμηθευτών στην αγορά.
- Τα κράτη μέλη και οι αναθέτουσες αρχές θα πρέπει να σέβονται την εμπιστευτικότητα της τιμολόγησης καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδικασίας σύναψης συμβάσεων και σε διαφορετικά επίπεδα (εθνικό, περιφερειακό, τοπικό) για να διασφαλίσουν τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα.
- Θα πρέπει να αποφεύγονται οι μη ισορροπημένοι συμβατικοί όροι που τιμωρούν αδικαιολόγητα τους προμηθευτές ή τους επιβάλλουν βαρύ κόστος χωρίς παράλληλες υποχρεώσεις εξαγοράς, για να διασφαλισθεί βιώσιμη ανταγωνιστική αγορά. Οι όροι των συμβάσεων θα πρέπει να τηρούνται: οι αυθαίρετες πρόωρες καταγγελίες για βραχυπρόθεσμη εξοικονόμηση κόστους υπονομεύουν την εμπιστοσύνη και τη βιωσιμότητα της προσφοράς.
- Η συγκέντρωση της ζήτησης και οι απαιτήσεις αποθεμάτων είναι ιδιαίτερα επαχθείς στις διασυνοριακές κοινές προμήθειες. Τα διδάγματα που αντλήθηκαν από την πανδημία θα πρέπει να αποτελέσουν οδηγό αποφυγής της δυσχέρειας που μπορεί να προκαλέσει η περιορισμένη προσφορά σε περιόδους υψηλής ζήτησης.