Μια ασυνήθιστη δίκη βρίσκεται προ των πυλών στο Μαϊάμι, με τον πρώην εκλεγμένο ηγέτη των Βρετανικών Παρθένων Νήσων Andrew Fahie να κάθεται στο εδώλιο του κατηγορουμένου για μια σειρά από παράνομες πράξεις.
Ο Fahie συνελήφθη το 2022 και οι αμερικανικές αρχές λένε ότι υποσχέθηκε σε έναν πληροφοριοδότη που εργαζόταν μυστικά για τις ΗΠΑ ότι θα επέτρεπε στα παράνομα ναρκωτικά που προορίζονταν για τις Ηνωμένες Πολιτείες να περάσουν από τα λιμάνια της επικράτειάς του, έναντι αμοιβής. Ο ίδιος βρίσκεται σε κατ’ οίκον περιορισμό στο Μαϊάμι και δηλώνει αθώος.
Όπως επισημαίνει ο Economist η «μυρωδιά» της σάπιας διακυβέρνησης είναι το τελευταίο πράγμα που χρειάζεται το νησί το Καραϊβικής. Για τέσσερις δεκαετίες μια περιοχή με μόλις 33.000 κατοίκους είχε γίνει διάσημη στον επιχειρηματικό κόσμο. «Ο χρηματοπιστωτικός τομέας μας έχει εξυπηρετήσει πολύ καλά», λέει ο Natalio Wheatley, ο οποίος διαδέχθηκε τον κ. Fahie στην πρωθυπουργία. Όμως τον τελευταίο καιρό, οι παγκόσμιες προσπάθειες που αποσκοπούν στην εκκαθάριση της φοροδιαφυγής έχουν επιβαρύνει τον χρηματοπιστωτικό κλάδο του τροπικού παραδείσου. ο συνολικός αριθμός των εταιρειών που είναι εγγεγραμμένες έχει μειωθεί κατά περισσότερο από το ένα πέμπτο σε σύγκριση με το 2011.
Σχεδόν κάθε βράχος στην Καραϊβική έχει επιδιώξει, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, να δημιουργήσει τα κατάλληλα δεδομένα για off-shore επιχειρήσεις. Οι Μπαχάμες ήταν οι πρώτες που το κατάφεραν και αυτές τις μέρες κερδίζει περίπου το 10-15% του ΑΕΠ από χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες, ιδιαίτερα από την ιδιωτική τραπεζική. Αλλά τα μέρη που εξαρτώνται περισσότερο από τις off-shore είναι τα νησιά Κέιμαν, οι Βρετανικές Παρθένες Νήσοι και οι Βερμούδες. Και τα τρία είναι αυτοδιοικούμενα εδάφη της Βρετανίας, που εξαρτώνται από αυτήν για άμυνα και διπλωματία, αλλά σε όλα τα άλλα θέματα είναι υπεύθυνα για τις δικές τους υποθέσεις.
Μάλιστα, οι Βρετανικές Παρθένες Νήσοι είναι ιδιαίτερα εξαρτώμενες από τις υπεράκτιες χρηματοοικονομικές και εταιρικές υπηρεσίες οι οποίες αποτελούν το ένα τρίτο του ΑΕΠ και υποστηρίζουν περίπου το ένα πέμπτο όλων των θέσεων εργασίας.
Απατεώνες και φοροφυγάδες
Όπως τονίζεται στο σχετικό δημοσίευμα, τα υπεράκτια κέντρα στην Καραϊβική παρέχουν ένα πολυδιάστατο χαρτοφυλάκιο με χρήσιμες και νόμιμες υπηρεσίες. Ωστόσο, είναι γνωστός και ο τρόπος με τον οποίο τα νησιά αυτά έχουν χρησιμοποιηθεί από απατεώνες και φοροφυγάδες. Το Tax Justice Network, μια ΜΚΟ με έδρα τη Βρετανία, εικάζει ότι οι φωνές που αφορούν χρηματοπιστωτικά κέντρα στην Καραϊβική και τις Βερμούδες αντιπροσωπεύουν περίπου το 20% των 472 δισεκατομμυρίων δολαρίων που χάνουν οι κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο λόγω της διασυνοριακής φοροδιαφυγής.
Αυτό το πάρτι δισεκατομμυρίων απειλείται τώρα από ένα νέο κύμα θέσπισης κανόνων. Στην Καραϊβική, δύο πρωτοβουλίες είναι επί του παρόντος στο επίκεντρο. Το πρώτο σχετίζεται με την εταιρική διαφάνεια. Το 2016 η Βρετανία άρχισε να δημοσιεύει, σε μια δημόσια βάση δεδομένων, τις ταυτότητες όλων των κατόχων μιας εταιρείας στην ηπειρωτική χώρα. Ηταν η πρώτη μεγάλη χώρα που το έκανε. Τώρα θέλει τα υπερπόντια εδάφη της να ακολουθήσουν το παράδειγμά της, μέχρι το τέλος αυτού του έτους. Η ιδέα είναι ότι το να επιτραπεί σε δημοσιογράφους και ΜΚΟ να συλλέγουν αρχεία που προς το παρόν διατίθενται μόνο στην αστυνομία και σε άλλες αρμόδιες αρχές θα διευκολύνει τον εντοπισμό της φορολογικής κατάχρησης και της απάτης.
Μια δεύτερη πίεση είναι η παγκόσμια συμφωνία για τον παγκόσμιο εταιρικό φόρο που συμφώνησαν περίπου 130 χώρες το 2021. Για χρόνια οι πολυεθνικές χρησιμοποιούν νομικά κενά για να δηλώσουν κέρδη σε φορολογικά καταφύγια που χρεώνουν ελάχιστο ή μηδενικό φόρο. Στο μέλλον, οι εταιρείες που το κάνουν αυτό θα υποχρεώνονται να πληρώνουν επιπλέον οπουδήποτε και αν δραστηριοποιούνται. Ένας άλλος στόχος είναι να διασφαλιστεί ότι όλοι θα καταλήξουν να πληρώνουν τουλάχιστον 15% φόρο επί των κερδών τους.
Ένας παγκόσμιος φόρος θα μπορούσε να μειώσει τα κίνητρα για τις μεγάλες εταιρείες να στήσουν παραρτήματα σε μέρη με φοίνικες, αλλά μάλλον δεν θα τα εξαλείψει εντελώς. Οι Μπαχάμες και οι Βερμούδες μιλούν για αύξηση των φόρων για τις μεγαλύτερες ξένες εταιρείες: εάν οι πολυεθνικές αναγκαστούν να πληρώσουν περισσότερα, όπως πιστεύουν, μπορεί κάλλιστα να προσπαθήσουν να βάλουν στην τσέπη πολλά χρήματα. Τα νησιά Κέιμαν και οι Βρετανικές Παρθένες Νήσοι εξακολουθούν να εξετάζουν το πώς θα απαντήσουν.