Ο κ. Μητσοτάκης πριν λίγες ημέρες είχε ζητήσει από την Ευρωπαϊκή Ένωση μέσω της επιστολής του προς την Φον ντερ Λάιεν να παρέμβει, προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι στρεβλώσεις που δημιουργεί ο ενιαίος ευρωπαϊκός μηχανισμός στην τιμολόγηση του ρεύματος, κάτι που εμφανίζει τεράστιες αποκλίσεις στη διαμόρφωση της χονδρικής του ρεύματος.
Ειδικά όταν κάποιες χώρες βρίσκονται σε ενδημική περιφερειακή κρίση, κοινώς της λέει, ότι στη περίπτωση αυτή, το μοντέλο τιμολόγησης του ρεύματος δεν λειτουργεί, δεν επιτυγχάνεται ο μεγάλος στόχος που είναι η ανταγωνιστική λειτουργία της ενωμένης αγοράς, κυρίως όταν επικρατούν παρατεταμένες ακραίες υψηλές θερμοκρασίες, ή παρατεταμένες ανομβρίες, ή μεγάλα ελλείματα ενέργειας σε ένα ρηχό ισοζύγιο ηλεκτρικών διασυνδέσεων, όπως αυτό των βαλκανικών χωρών που καλούνται να καλύψουν την ηλεκτρική ζήτηση της Ουκρανίας, αφού έχουν καταστραφεί πολλές ενεργειακές της υποδομές.
Αυτοί είναι οι λόγοι που η ζήτηση αυξάνει, αλλά όχι ανάλογα και η προσφορά ηλεκτρικής ενέργειας, με αποτέλεσμα οι τιμές του ρεύματος να είναι μόνιμα σκαρφαλωμένες στα ύψη σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη.
Φυσικά το πρόβλημα είναι και θεσμικό, αλλά κυρίως δομικό. Το θεσμικό είναι άμεσο και δεν θέλει χρόνο, μόνο πολιτική βούληση ώστε να ληφθούν άμεσα πρωτοβουλίες, για τις χώρες που μαστίζονται από την κρίση, λόγω των αιτιών που αναφέρθηκαν παραπάνω, και να μην ζητείται κάθε φορά το πράσινο φως από την Ευρωπαϊκή Ένωση για να ενεργοποιηθεί κάποιος μηχανισμός ανάκτησης υπερεσόδων από τους παραγωγούς, προκειμένου αυτά τα υπερέσοδα να δοθούν ως επιδότηση στους καταναλωτές, κάτι που συνέβη το 2022 στην μεγάλη ενεργειακή κρίση.
Μέχρι να αναθεωρηθεί αυτό το μοντέλο τιμολόγησης, όπως έχει ζητήσει και ο Ντράγκι στην πρόσφατη έκθεση του, η πίεση προς την Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να είναι η εξαίρεση των Βαλκανικών χωρών, προσωρινά από αυτό το μοντέλο, όπως έγινε με τις χώρες της Ιβηρικής το 2022 μέχρι να τερματιστεί ο πόλεμος στην Ουκρανία, αφού οι συγκεκριμένες χώρες επικαλέστηκαν την μικρή ενεργειακή εξάρτηση τους από την υπόλοιπη Ευρώπη, και του μικρού ποσοστού συμμετοχής στην ηλεκτροπαραγωγή μονάδων που καίνε φυσικό αέριο εισερχόμενο μέσω αγωγών, πράγμα που πλέον συμβαίνει και σε εμάς. Δεν είναι τυχαίο ότι αυτές οι χώρες κάθε μέρα καταγράφουν χαμηλότερες τιμές χονδρικής του ρεύματος όπου σε κάποιες περιπτώσεις είναι και υποδιπλάσιες από αυτές των Βαλκανικών χωρών.
Επίσης η πρόταση του πρώην επικεφαλής της ΕΚΤ επικεντρώνεται στη δημιουργία ενός ευέλικτου θεσμικού φορέα, που θα αντιμετωπίζει την Ευρώπη ως ενιαίο ηλεκτρικό χώρο. Προς αυτή την κατεύθυνση, ο κ. Ντράγκι προκρίνει τη δημιουργία ενός μόνιμου ευρωπαϊκού συντονιστικού οργάνου, που θα εξασφαλίζει πολιτική στήριξη και θα παρακολουθεί την πρόοδο των αδειοδοτήσεων στα διασυνοριακά έργα ενεργειακών υποδομών.
Δυστυχώς για εμάς, στο κόστος εξισορρόπησης λαμβάνονται μόνο οι μονάδες βάσης, δηλ. σταθερού φορτίου, αυτές που καίνε το ακριβό φυσικό αέριο ή τον λιγνίτη, που κάποτε ήταν πάμφθηνες, ενώ στην υπόλοιπη Ευρώπη λαμβάνεται υπόψιν και τα φθηνά πυρηνικά και τα φθηνά υδροηλεκτρικά (βλέπε βόρεια και κεντρική Ευρώπη), για αυτό και βλέπουμε μονίμως χαμηλότερες τιμές.
Στην υπόλοιπη Ευρώπη εννοείται ότι λειτουργεί η ενωμένη αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, αφού οι διασυνδέσεις είναι πανίσχυρες, λειτουργεί η εξισορρόπηση, άρα και ο ανταγωνισμός.
Το κυριότερο όλων είναι ότι η εμπορία της ενέργειας τους δεν είναι τόσο εκτεθειμένη στις χρηματιστηριακές διακυμάνσεις, αλλά μόνο σε ένα μικρό ποσοστό της τάξεως του 20% με 30%, ενώ το υπόλοιπο 70% με 80% περνάει μέσω προθεσμιακών συμβολαίων, σε αντίθεση με μας που το 90% περίπου περνάει από το Χρηματιστήριο Ενέργειας και μόνο ένα 10% μέσω προθεσμιακών συμβολαίων.
Η Πρόεδρος της Κομισιόν απάντησε στην Επιστολή Μητσοτάκη με γενικόλογα, δηλαδή αναγνώρισε ότι πράγματι, υπάρχουν πολλοί παράγοντες που επηρεάζουν δυσμενώς τις τιμές της ενέργειας, όπως για παράδειγμα, η πίεση της κλιματικής αλλαγής στα ενεργειακά συστήματά μας, καθώς και η ανάγκη μίας καλύτερης διασύνδεσης εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των γειτόνων της.
Δηλαδή επί του πρακτέου τι μας προτείνει; Να γίνουν έργα ηλεκτρικής διασύνδεσης της νοτιοανατολικής Ευρώπης με την υπόλοιπη Ευρώπη και να επιταχυνθεί το «πρασίνισμα» στα ενεργειακά μας μείγματα και μέχρι τότε τι θα κάνουμε; Απλά θα τον «πίνουμε»;
Μέχρι η χώρα μας να γίνει η Δανία ή η Σουηδία του Νότου, που αυτό εμμέσως πλην σαφώς μας λέει η κα Φον ντερ Λάιεν, έχουμε πολύ δρόμο, μέχρι δηλαδή να αποκτήσουμε ισχυρές διασυνδέσεις με την κεντρική και βόρεια Ευρώπη, και μέχρι να κυριαρχήσουν στο μείγμα μας οι φθηνές πηγές παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, όπως ΑΠΕ με αποθήκες ενέργειας, Υδροηλεκτρικά με αντλησιοταμίευση, πυρηνικά κλπ. Μέχρι τότε μας λέει κάντε εξοικονόμηση ενέργειας. Αυτό το ξέρουμε και εμείς δεν χρειάζεται να μας το υπενθυμίσει ξανά η κα Φον ντερ Λάιεν. Αλλά για να δώσει το πράσινο φως για αποσύνδεση της χώρας μας από το προβληματικό target model ούτε λόγος, όπως έγινε το 2022 με τα κράτη της Ιβηρικής.
Η έννοια της είναι μόνο στο να δώσει 160 εκατ. ευρώ στην Ουκρανία για να ανατάξουν τις κατεστραμμένες ενεργειακές τους υποδομές, αλλά μέχρι να γίνει αυτό, η Ελλάδα και κάποιες άλλες Βαλκανικές θα καλύπτουν το ενεργειακό έλλειμα της Ουκρανίας με ότι αυτό συνεπάγεται στην διαμόρφωση υψηλών τιμών της χονδρικής του ρεύματος, άρα και στην λιανική.
Έτσι κι αλλιώς συνηθισμένη είμαστε να βάζουμε πλάτη, ή να μην πω κάποιο άλλο μέρος του σώματος για να αποσβένουμε διάφορες ευρωπαϊκές κρίσεις, βλέπε το λαθρομεταναστευτικό πρόβλημα της Γερμανίας, της Αυστρίας και όχι μόνο.
* Ο Μιχάλης Χριστοδουλίδης είναι Διπλ. Μηχανολόγος Μηχανικός ΑΠΘ και Ενεργειακός Επιθεωρητής – Σύμβουλος Ενέργειας