Η νέα μεγάλη πτώση του Χρηματιστηρίου της Νέας Υόρκης στη συνεδρίαση της Παρασκευής, δείχνει ότι τα πράγματα αρχίζουν να επιδεινώνονται επικίνδυνα.
Η πτώση του Dow Jones στο επίπεδο των 29.300 μονάδων, σε συνέχεια της απώλειας του ψυχολογικού ορίου των 30.000 μονάδων, παραπέμπει σε βεβαιότητες σε σχέση με την ύφεση που θα δούμε τα προσεχή τρίμηνα.
Την ίδια στιγμή, η Δύση περιμένει να δει την αντίδραση του Πούτιν μετά το εμβληματικό χτύπημα στη γέφυρα που συνδέει την Κριμαία με τη νοτιοανατολική Ουκρανία, χωρίζοντας τη Μαύρη από την Αζοφική Θάλασσα. Πρόκειται για ένα πολύ σημαντικό χτύπημα στο γόητρο της Ρωσίας, αν και έχουν δοθεί οι διαβεβαιώσεις ότι οι ζημιές θα αποκατασταθούν γρήγορα. Ο Πούτιν με τη σύγκληση του συμβουλίου ασφαλείας της Ρωσίας, φαίνεται ότι θα το πάει πολλά... βήματα παραπέρα. Μετρώντας βαριές απώλειες στο πεδίο της μάχης, τώρα αισθάνεται τους Ουκρανούς να του επιτίθενται μέσα στο σπίτι και αυτό θα τον καταστήσει ακόμη πιο επικίνδυνο. Μια ευρεία πυραυλική επίθεση στην Ουκρανία ή επίθεση με χημικά και πυρηνικά όπλα είναι σίγουρο ότι θα βάλει στο παιχνίδι και τους Δυτικούς και τότε η κατάσταση ίσως ξεφύγει από κάθε έλεγχο.
Εφιαλτικό σκηνικό
Την ίδια στιγμή, η άνοδος των επιτοκίων θα αρχίσει να επιδρά ανασταλτικά στις οικονομίες, οι οποίες θα βρεθούν εκτεθειμένες με τις υψηλές τιμές της ενέργειας και με την απειλή της φτώχειας να αγγίζει ολοένα και μεγαλύτερα τμήματα του πληθυσμού της Ευρώπης.
Στις 27 Οκτωβρίου περιμένουμε τη νέα αύξηση του βασικού επιτοκίου του ευρώ από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, καθώς θα φτάσει στο 1,50% και μάλλον είναι μαθηματικώς βέβαιο ότι θα βρεθεί στο 2,25% μέσα στους προσεχείς μήνες, λόγω του υψηλού πληθωρισμού, ο οποίος δεν λέει να... μαζευτεί. Η διατήρηση των τιμών της ενέργειας σε υψηλά επίπεδα τους επόμενους μήνες, σε συνδυασμό με τους κλυδωνισμούς στην πραγματική οικονομία σε ΗΠΑ και Ευρώπη, θα λειτουργήσουν ως ντόμινο για ολόκληρο τον πλανήτη. Και στις συνέπειες του πολέμου στην Ουκρανία, προστίθενται πλέον και άλλα παράπλευρα... επεισόδια. Για παράδειγμα η απεργία στα διυλιστήρια της Γαλλίας και οι ουρές που σχηματίζονται στα πρατήρια, δεν γίνεται να μην αντιμετωπιστεί με... έκτακτα μέτρα, όπως η επιστράτευση. Και αν η κατάσταση επεκταθεί σε άλλες χώρες (οι ιδιοκτήτες φορτηγών και βυτιοφόρων προειδοποιούν με κινητοποιήσεις και στην Ελλάδα λόγω της έκρηξης των τιμών του πετρελαίου), τότε θα περάσουμε ένα χειμώνα γεωπολιτικής ανασφάλειας, οικονομικής αστάθειας και κοινωνικών ανατροπών. Το σκηνικό παραπέμπει σε εφιάλτη...
Η περίπτωση της Ελλάδας
Η Ελλάδα είναι προετοιμασμένη να αντιμετωπίσει τα ζητήματα της ενεργειακής επάρκειας και ασφάλειας, ωστόσο, ο ενοχλητικός... γείτονας από την ανατολή, σε συνδυασμό με τις γενικότερες οικονομικές αβεβαιότητες για την παγκόσμια οικονομία, δημιουργούν πρόσθετους κινδύνους.
Το επιτόκιο του δεκαετούς ομολόγου κινείται σταθερά κοντά στο 5%, οι ανατιμήσεις στα καύσιμα μέσα σε λίγες ημέρες είναι εντυπωσιακές και ο κόσμος περιμένει να βγάλει τον χειμώνα με επιδόματα και με την αγοραστική του δύναμη να βρίσκεται υπό διαρκή πίεση. Πολλοί αναλυτές θεωρούν ότι ο Οκτώβριος θα είναι ο πρώτος μήνας, όπου θα αρχίσουν να μειώνονται οι ταχύτητες, μετά από ένα εννεάμηνο, το οποίο κατά τα φαινόμενα θα κλείσει με ανάπτυξη κοντά στο 7%-7,5%, αλλά λόγω της αναμενόμενης "κοιλιάς" κατά το δ΄ τρίμηνο, θα κινηθούμε κοντά στο 6%. Τουρισμός, εξαγωγές, επενδύσεις αλλά και ιδιωτική κατανάλωση, έχουν βάλει γερή πλάτη έτσι ώστε η Ελλάδα να είναι μία από τις χώρες με τον υψηλότερο ρυθμό ανάπτυξης παγκοσμίως. Ωστόσο, το 2023, θα είναι σίγουρα ένα διαφορετικό έτος και γι αυτό πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι για όλα τα ενδεχόμενα. Τόσο σε γεωπολιτικό όσο και σε οικονομικό επίπεδο.
Υποχώρηση
Μέσα σ΄ ένα τέτοιο περιβάλλον, οι επιχειρήσεις θα βρεθούν σε ακόμη δυσχερέστερη θέση, η ανάγκη για μείωση της παραγωγής θα είναι επιτακτική, ενώ μετά από ένα διάστημα θετικών εξελίξεων στην απασχόληση, θεωρείται σχεδόν σίγουρο ότι θα αρχίσει η οπισθοχώρηση.
Οι αναλυτές προειδοποιούν για σημαντική υποχώρηση στα μεγέθη των επιχειρήσεων μέσα στο 2023 και το πόσο εφιαλτικό μπορεί να γίνει το σκηνικό που έχει διαμορφωθεί σήμερα, θα το διαπιστώσουμε λίαν προσεχώς. Τα πάντα εξαρτώνται από τις ορέξεις του εγκληματία Πούτιν και το μέγεθος του κόστους που θα προκαλέσει στο μέτωπο των τιμών της ενέργειας. Το πετρέλαιο επανήλθε δυναμικά προς την περιοχή των 100 δολαρίων το βαρέλι, μέσα σε λίγες ημέρες, ως αποτέλεσμα της απόφασης του ΟΠΕΚ να μειώσει την ημερήσια παραγωγή κατά 2 εκατ. βαρέλια.
Η διατήρηση των υψηλών τιμών ενέργειας, θα διατηρήσει σε υψηλά επίπεδα τον πληθωρισμό, θα ωθήσει υψηλότερα τα επιτόκια και στη συνέχεια θα αρχίσει η συζήτηση για τα χρέη των κρατών. Ιδίως, αν βρεθούμε σε ζώνη ύφεσης, τότε θα πρέπει να περιμένουμε τα χειρότερα. Και ελπίζουμε να μην επιβεβαιωθούν αυτοί που πιστεύουν ότι το σκηνικό θυμίζει Lehman Brothers του 2008, επί πολλές φορές. Ας προσδεθούμε γιατί έρχονται... αναταράξεις και ας ελπίσουμε ότι το... σκάφος δεν θα βυθιστεί!