Φόβοι για στάση πληρωμών λόγω της συνεχιζόμενης ακρίβειας θέτουν σε κατάσταση συναγερμού το υπουργείο Οικονομικών που αντιμέτωπο με την απειλή ενός ιδιωτικού χρέους –τέρας- της τάξης των 260 δισ. ευρώ!
Τη βόμβα του ιδιωτικού χρέους συνθέτουν τα «κόκκινα» τραπεζικά δάνεια, τα δάνεια που έχουν περάσει στα funds αλλά και οι οφειλές πολιτών και επιχειρήσεων προς την εφορία και προς τα ασφαλιστικά ταμεία. Μέσα στην πανδημία τα χρέη αυτά εκτινάχθηκαν σε ακόμη υψηλότερα επίπεδα και η διαχείρισή τους καθίσταται ακόμη πιο δύσκολη από τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις υπό την πίεση της ενεργειακής ακρίβειας και των άλλων ανατιμήσεων.
Για να γίνει κατανοητό το μέγεθος του προβλήματος αξίζει να αναφέρουμε πως τα χρέη των πολιτών και των επιχειρήσεων στην εφορία και στα ασφαλιστικά ταμεία ξεπερνούν τα ¾ του ΑΕΠ της χώρας που υπολογίζεται στα 180 δισ. ευρώ. Εάν δε προστεθούν και τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια προς τις τράπεζες τότε το ιδιωτικό χρέος ξεπερνά όλες τις παραγωγικές δυνάμεις της Ελλάδας!
Το πρόβλημα θα γίνει εντονότερο με το «ξεπάγωμα» των πληρωμών για οφειλές που είχαν ανασταλεί εξαιτίας της πανδημίας, την έναρξη της καταβολής των ποσών από την επιστρεπτέα προκαταβολή και τα νέα χρέη που θα εμφανιστούν στον χάρτη.
Πρόσφατα έληξε η προθεσμία για την ένταξη στη ρύθμιση των 36 – 72 δόσεων ενώ από το τέλος Ιουνίου οι επαγγελματίες και οι επιχειρήσεις θα πρέπει να αρχίσουν να επιστρέφουν στο Δημόσιο τα ποσά από την επιστρεπτέα προκαταβολή (αν τελικά δεν υπάρξει νέο κούρεμα). Επισημαίνεται ότι το υπουργείο Οικονομικών υπολογίζει ότι δεν θα αποπληρωθούν γύρω στα 700 εκατ. ευρώ, αφού από τα 3,1 δισ. ευρώ που έχουν βεβαιωθεί εκτιμάται ότι θα μπουν στα ταμεία περίπου 2,3 δισ. ευρώ.
Ειδικότερα, το εκρηκτικό κοκτέιλ του ιδιωτικού χρέους διαμορφώνεται ως εξής:
Οι φορολογούμενοι, έχουν ληξιπρόθεσμες οφειλές προς τη φορολογική διοίκηση, δηλαδή τις Εφορίες και τα τελωνεία, συνολικού ύψους 113 δισ. ευρώ. Το 2021 το νέο ληξιπρόθεσμο έφτασε τα 5,790 δισ. ευρώ. Εξάλλου, στο τέλος της περασμένης χρόνια, 3.996.871 φορολογούμενοι χρωστούσαν στο Δημόσιο. Από αυτούς σε 1.332.050 έχουν επιβληθεί αναγκαστικά μέτρα είσπραξης και 1.951.507 κινδυνεύουν να βρεθούν κάτω από την υποβολή αναγκαστικών μέτρων.
Το συνολικό ποσό των μη εξυπηρετούμενων δανείων προς στις εγχώριες τράπεζες Εταιρίες Διαχείρισης Απαιτήσεων από Δάνεια και Πιστώσεις (ΕΔΑΔΠ) ανέρχεται σε 106,7 δισ. ευρώ. Πρόκειται για οφειλές προς τις τράπεζες των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών οι οποίες έχουν συσσωρευτεί κατά κύριο λόγο στα χρόνια της κρίσης και οι λύσεις που έχουν δοθεί μέχρι τώρα απέχουν πολύ από το χαρακτηριστούν λύσεις.
Αν και μέσα σε αυτό το χρέος υπάρχει και ένα μερίδιο των λεγόμενων «στρατηγικών κακοπληρωτών», δηλαδή δανειοληπτών που, ενώ μπορούν να πληρώσουν δεν πληρώνουν, η πλειονότητα αποτελείται από επιχειρήσεις και νοικοκυριά που απλώς λόγω της κρίσης σήκωσαν ψηλά τα χέρια, αδυνατώντας να σηκώσουν το βάρος των δανείων τους.
Μεγάλο μέρος από αυτό το χρέος δεν πρόκειται να πληρωθεί ποτέ. Είναι χαρακτηριστικό ότι, από τα χρέη ύψους 113 δισ. ευρώ προς της εφορία, τα 26 δισ. έχουν ήδη χαρακτηριστεί «ανεπίδεκτα είσπραξης», συρρικνώνοντας το «πραγματικό» ληξιπρόθεσμο υπόλοιπο σε 86 δισ. ευρώ.
Στο οικονομικό επιτελείο υπάρχει έντονη ανησυχία, καθώς φοβούνται ότι ο «λογαριασμός» των χρεών θα αυξηθεί ακόμη περισσότερο τους επόμενους μήνες. Οι οικογενειακοί προϋπολογισμοί πιέζονται από το «τσουνάμι» αυξήσεων σε υπηρεσίες και προϊόντα και έτσι όπως εξελίσσονται οι οικονομικές και γεωπολιτικές εξελίξεις η κατάσταση θα επιδεινωθεί. Αλλά και τα μηνύματα και από την αγορά για τη φοροδοτική ικανότητα των επιχειρήσεων δεν είναι καθόλου ενθαρρυντικά.
Τα αποτελέσματα από την έρευνα του Εμπορικού Συλλόγου Αθηνών για τις πωλήσεις του 2022 σε σύγκριση με αυτές του 2020 αποτυπώνουν έντονα την κατάσταση ανασφάλειας που επικρατεί: Το διεθνές περιβάλλον, η έλλειψη ρευστότητας, η άνοδος του κόστους ενέργειας και μεταφορών σε συνδυασμό με την άνοδο των τιμών στα είδη πρώτης ανάγκης, δημιουργούν ένα εκρηκτικό μείγμα. Η συντριπτική πλειοψηφία 87,2% δήλωσε ότι το 2022 είχε χειρότερα αποτελέσματα σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2020, ενώ ένα ισχνό ποσοστό του 10,9% δήλωσε καλύτερο ή ίδιο τζίρο.
Εκπρόσωποι των εμπόρων και της εστίασης θεωρούν ως επιτακτική εκ των πραγμάτων την ανάγκη ρύθμισης των οφειλών σε 120 δόσεις προκειμένου να μετριασθεί το ταμειακό βάρος. Ωστόσο, από το υπουργείο Οικονομικών ξεκαθαρίζουν ότι δεν υπάρχει καμία σκέψη για ενεργοποίηση πρόσθετων μέτρων διευκόλυνσης των οφειλετών.