Η έκθεση του Μάριο Ντράγκι για την ανταγωνιστικότητα της ΕΕ και την πορεία της στην τεχνολογία, αντιμετωπίζει αυτό που οι Ιάπωνες αποκαλούν «ψηφιακό έλλειμμα» στην Ευρώπη: την υπερβολική εξάρτηση από την ξένη τεχνολογία.
Αυτή η διαρροή χρημάτων, ταλέντου και ανεξαρτησίας είναι ένα στρατηγικό, υπαρξιακό πρόβλημα. Η έκθεση αναζωπύρωσε γρήγορα μια συζήτηση σχετικά με τη φιλοδοξία πολλών δεκαετιών για την άρση των περιττών φραγμών και τελικά τη δημιουργία μιας ένωσης κεφαλαιαγορών. Προτρέπει επίσης σημαντικές επενδύσεις.
Ωστόσο, ένα ερώτημα παραμένει ασαφές: τι είδους έργα θα πρέπει να προωθηθούν με τα προβλεπόμενα εκατοντάδες δισεκατομμύρια ευρώ, για να γίνει η ΕΕ μια πιο επιτυχημένη, καινοτόμος οικονομία; Θα ήταν μια χαμένη ευκαιρία να εστιάσουμε στην ποσότητα αντί στην ποιότητα αυτού που μπορούν να αναπτύξουν οι ψηφιακοί μελλοντικοί Ευρωπαίοι.
Όπως επισημαίνει η Μ. Σακέα, η απάντηση στην υστέρηση ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης δεν βρίσκεται μόνο στο έξυπνο στοίχημα όσον αφορά στην αναδυόμενη τεχνολογία, στις επενδύσεις σε δημόσια ψηφιακή υποδομή και στην υποστήριξη της δημιουργίας ενός Eurostack — ή ευρωπαϊκών εναλλακτικών σε κάθε επίπεδο της τεράστιας γκάμας τεχνολογιών, από εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης έως κέντρα δεδομένων.
Πέρα από την άρση των φραγμών μεταξύ των κρατών μελών που εμποδίζουν την κλιμάκωση σήμερα και την οικοδόμηση των ψηφιακών θεμελίων του αύριο, μπορούμε να αντλήσουμε έμπνευση από επιτυχίες μικρότερης κλίμακας που προσφέρουν μοναδικά παραδείγματα ευρωπαϊκών τεχνολογικών οικοσυστημάτων που βασίζονται σε αξίες.
Η περίπτωση της Mondragon
Η Mondragon Corporation είναι μια βασκική, τεχνολογική ένωση συνεταιρισμών που ελέγχεται από τους εργαζομένους της και που χρησιμεύει ως ελκυστική εναλλακτική λύση στην κλιμάκωση του blitz.
Με πωλήσεις που πέρσι ξεπέρασαν σε αξία τα 11 δισ. ευρώ σε πωλήσεις πέρυσι, η εστίασή της στους «ανθρώπους με πραγματικό, δημοκρατικό και αποτελεσματικό τρόπο» καθώς και στην «οικονομική σταθερότητα και βιώσιμη ευημερία» έχει αποδειχθεί εξαιρετική για τις επιχειρήσεις.
Η Mondragon είναι μια από τις μεγαλύτερες εταιρείες της Ισπανίας. Ωστόσο, τα στελέχη δεν κερδίζουν ποτέ περισσότερο από το εξαπλάσιο των μισθών των χαμηλόμισθων υπαλλήλων και δεν υπάρχουν εξωτερικοί μέτοχοι. Το προσωπικό ψηφίζει βασικές αποφάσεις, συμπεριλαμβανομένης της στρατηγικής και των μισθών.
Η δημιουργία μιας ανοιχτής διαδικτυακής σφαίρας και η αναβίωση της δημόσιας αποστολής των οργανισμών δημοσίου συμφέροντος στον ψηφιακό κόσμο θα πρέπει να είναι ένας άλλος βασικός στόχος των ευρωπαϊκών φιλοδοξιών για την ψηφιακή αυτονομία.
Σήμερα, τα δημόσια ιδρύματα στα μέσα ενημέρωσης, τον πολιτισμό και την εκπαίδευση είναι σε μεγάλο βαθμό δεσμευμένα με συμβάσεις λογισμικού στις ΗΠΑ, ενώ το περιεχόμενο μοιράζεται σε εμπορικές πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Η δημόσια λειτουργία των ιδρυμάτων που χρηματοδοτούνται από τους φορολογούμενους παραμένει υπό πίεση ενώ εξαρτώνται από τη μεγάλη τεχνολογία.
Public Spaces
Το Public Spaces είναι ένας συνασπισμός δημόσιων οργανισμών σε όλη την Ευρώπη — συμπεριλαμβανομένων ραδιοτηλεοπτικών φορέων, εκπαιδευτικών και πολιτιστικών ιδρυμάτων — που επιδιώκει να σπάσει αυτή την εξάρτηση και να δημιουργήσει πιο διαφανείς ψηφιακές πλατφόρμες που προστατεύουν το απόρρητο. Το ανοιχτό λογισμικό επιτρέπει τη διακυβέρνηση έχοντας κατά νου μια δημόσια αποστολή. Οι δημόσιοι χώροι είναι ένα παράδειγμα του τρόπου με τον οποίο οι προμήθειες θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν προς αποτελέσματα που υποστηρίζουν δημοκρατικές εναλλακτικές λύσεις δημοσίου συμφέροντος.
Η έκθεση του Ντράγκι έχει πυροδοτήσει μια νέα συζήτηση σχετικά με την παγκόσμια θέση της ΕΕ στον τεχνολογικό αγώνα. Για πάρα πολύ καιρό, οι Ευρωπαίοι αναρωτιούνται γιατί δεν υπάρχει ευρωπαϊκό αντίστοιχο της Silicon Valley. Τώρα πρέπει να διατυπώσουν πώς μοιάζει η επιτυχία καθώς χτίζουν ένα εναλλακτικό μοντέλο. Θα πρέπει να περάσουν από το αμυντικό στο επιθετικό, από το αντιδραστικό στο προληπτικό. Μετά από ένα κύμα τεχνολογικών κανονισμών, ο Ντράγκι σωστά επισημαίνει την ανάγκη για μια ανανεωμένη ώθηση μέσω των επενδύσεων και της συνεργασίας.
Τεχνολογία και ξεκλείδωμα πόρων
Αν αυτό γίνει σωστά, το ξεκλείδωμα των πόρων θα προωθήσει πιο διαφανείς, υπεύθυνες, βιώσιμες και δημοκρατικά διοικούμενες τεχνολογίες. Το Mondragon και οι Public Spaces μάς δίνουν ένα υπόδειγμα για το πώς μπορεί να μοιάζει. Εάν αυτή η δυναμική σπαταληθεί, το ψηφιακό έλλειμμα θα αυξηθεί και αντί να χτίζει εναλλακτικές λύσεις στη Silicon Valley, η ΕΕ θα συνεχίσει να καταγράφει απώλειες σε ανθρώπους, κέρδη και δύναμη.