Τι προστατεύεται και πότε, τι ρυθμίζεται και γιατί - Τι πρέπει να ξέρουν οφειλέτες, συνοφειλέτες και εγγυητές
Μπροστά σε μια νέα σκληρή πραγματικότητα θα έρθουν εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες, οι οποίοι κινδυνεύουν να χάσουν την κατοικία τους, αν δεν καταφέρουν να τακτοποιήσουν τις οφειλές τους.
Σε 26 ημερολογιακές ημέρες θα αρχίσει να "τρέχει" ο νέος πτωχευτικός κώδικας, ο οποίος έρχεται σε μια συγκυρία όπου αυξάνεται θεαματικά ο αριθμός αυτών που δεν θα μπορούν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους και θα αναγκαστούν να χάσουν την περιουσία τους και την πρώτη κατοικία.
Ο νόμος θα είχε αποφευχθεί, εάν το 2015 ο Τσίπρας, ο Βαρουφάκης και ο Καμμένος δεν εγκληματούσαν εις βάρος της χώρας, προκαλώντας τεράστια ζημία στο τραπεζικό σύστημα.
Σημειώνεται ότι με την τρίτη ανακεφαλαιοποίηση χάθηκαν πάνω από 30 δισ. ευρώ, ενώ με τις... ανοησίες του ΣΥΡΙΖΑ και του ανεκδιήγητου υπουργού Οικονομικών του πρώτου εξαμήνου αποσύρθηκαν καταθέσεις περίπου 40 δισεκατομμύρια ευρώ.
Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να έρθουν οι δανειστές και να επιβάλουν στους Συριζαίους την άρση της προστασίας της πρώτης κατοικίας. Και μάλιστα, αυτό έγινε με υπογραφή του Τσακαλώτου στο Eurogroup του Φεβρουαρίου 2019.
Πάντως, τα θέματα των πλειστηριασμών θα... λυθούν με βάση τον νόμο της προσφοράς και της ζήτησης. Έτσι, αν ένας πλειστηριασμός αποβαίνει άγονος, τότε, σύμφωνα με το άρθρο 94, προβλέπεται η αυτοδίκαιη διαδοχική πτώση της τιμής πρώτης προσφοράς. Ό,τι... κληρώσει την ώρα που χτυπάει το... σφυρί!
O νέος νόμος καταργεί ό,τι είχε ψηφιστεί στο παρελθόν με σημείο αναφοράς τον Νόμο Κατσέλη για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά, την α΄ κατοικία, τον εξωδικαστικό συμβιβασμό και τον πτωχευτικό κώδικα.
Για χιλιάδες συνταξιούχους, μισθωτούς, άνεργους, ελεύθερους επαγγελματίες, αγρότες και επιχειρηματίες, που έχουν απλήρωτες οφειλές, ο νόμος αυτός δεν αποτελεί δεύτερη ευκαιρία, καθώς, εφόσον δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους, τότε θα βρεθούν αντιμέτωποι με την απώλεια της α΄ κατοικίας.
Πάντως, ο νέος νόμος, πριν τη διαδικασία της πτώχευσης, εισάγει την εξωδικαστική ρύθμιση για το σύνολο των οφειλών. Δηλαδή, θα μπουν στο... μίξερ τα χρέη προς τράπεζες, funds, Εφορία, ασφαλιστικά ταμεία, ΟΤΑ και ιδιώτες. Ό,τι χρωστάει ο κόσμος και όπου το χρωστάει...
Ήδη, οι ενδιαφερόμενοι έχουν υποβάλει αίτηση στην ηλεκτρονική πλατφόρμα της Ειδικής Γραμματείας Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους. Πρέπει να σημειωθεί ότι δεν έχουν δικαίωμα αίτησης στον εξωδικαστικό μηχανισμό όσοι οφειλέτες χρωστούν πάνω από το 90% σε έναν μόνο πιστωτή. Δηλαδή, αν χρωστάνε στην Εφορία ή σε ασφαλιστικό ταμείο ή σε τράπεζες και οι συνολικές οφειλές τους δεν ξεπερνούν τις 10.000 ευρώ.
Οι οφειλέτες έχουν το... δικαίωμα να έρθουν σε συμβιβασμό μέσα σε 2 μήνες, ενώ κρίσιμο μέγεθος για την αναγραφή στην ηλεκτρονική αίτηση είναι η αξία των ακινήτων, έτσι όπως αυτή φαίνεται στο εκκαθαριστικό του ΕΝΦΙΑ κάθε έτους.
Βασική πρόνοια του πτωχευτικού κώδικα είναι η... κόκκινη κάρτα στους κατ’ επάγγελμα κακοπληρωτές ή "μπαταχτσήδες". Γι’ αυτό, εκτός από την ακίνητη και κινητή περιουσία θα λαμβάνονται υπόψη και τα εισοδήματα του οφειλέτη, προκειμένου να ενταχθεί στον πτωχευτικό κώδικα.
Ειδικότερα, θα ανήκει στην πτωχευτική περιουσία το μέρος του ετήσιου εισοδήματος του οφειλέτη που υπερβαίνει τις εύλογες δαπάνες διαβίωσης. Ο πτωχευτικός κώδικας κλείνει το... παράθυρο σε όσους δεν έχουν σημαντική περιουσία, αλλά ταυτόχρονα ζουν πλουσιοπάροχα κυρίως από "μαύρο" χρήμα.
Επιπλέον, σε περίπτωση, που τα εισοδήματα του οφειλέτη μεταβληθούν, είτε προς το καλύτερο, είτε προς το χειρότερο, προβλέπεται δυνατότητα αλλαγής του σχεδίου περιοδικών πληρωμών.
Η ρύθμιση των οφειλών κατόπιν συμφωνίας γίνεται για ληξιπρόθεσμες και ενήμερες οφειλές σε 240 δόσεις.
Ο οφειλέτης μπορεί δηλαδή να πετύχει πολύ χαμηλή μηνιαία δόση, αλλά, αν τον... πνίγουν τα χρέη, τότε, τα πράγματα οδηγούνται στο... μοιραίο. Για τους ενήμερους δανειολήπτες προβλέπεται επιδότηση από το Δημόσιο για 5 έτη, εφόσον έχουν αποδεδειγμένη μείωση εισοδημάτων και εφόσον το υπόλοιπο της οφειλής για δάνειο με προσημείωση υποθήκης είναι μεγαλύτερο των €135.000.
Στην περίπτωση που δεν βρεθεί... άκρη, τότε, η μόνη διέξοδος είναι η πτώχευση με αίτηση στο δικαστήριο.
Προς το παρόν, η μόνη διέξοδος που έχουν οι δανειολήπτες για τη ρύθμιση των οφειλών τους είναι οι ήδη υπάρχουσες ρυθμίσεις, στις οποίες οι μηνιαίες δόσεις είναι πολύ υψηλές.
Από την άλλη, σε σχέση με τα τραπεζικά δάνεια, οι ρυθμίσεις προτείνονται από τις εταιρείες διαχείρισης, καθώς η πλειοψηφία των χαρτοφυλακίων έχει περάσει σε "κοράκια" του εξωτερικού. Εδώ, οι δανειολήπτες είναι εξαιρετικά πιθανό να αντιμετωπίσουν πρόβλημα... επικοινωνίας και συνεννόησης, καθώς τα πράγματα δεν είναι εύκολα σε μια τέτοια παρτίδα! Ωστόσο, η κυβέρνηση... επιτρέπει στους ενδιαφερόμενους να βάλουν τραπεζικό διαμεσολαβητή!
Κάλυψη επιχειρηματιών, ελεύθερων επαγγελματιών και αγροτών
Οι ελεύθεροι επαγγελματίες εντάσσονται στον νέο νόμο και κυρίως όσοι έχουν λάβει μικρά επιχειρηματικά δάνεια, ενώ καλύπτονται πλήρως όσοι πήραν και δάνεια με εγγύηση την πρώτη κατοικία.
Οι οφειλέτες, μέσω του πτωχευτικού κώδικα, έχουν τη δυνατότητα να ρυθμίσουν και να αναδιαρθρώσουν τα χρέη τους, διασώζοντας την περιουσία τους. Οι οφειλές μπορούν να ρυθμιστούν πριν πτωχεύσει ένα φυσικό ή νομικό πρόσωπο μέσω μια προπτωχευτικής διαδικασίας, αρκεί το χρέος αυτό να είναι βιώσιμο και να έχει γίνει η αναδιάρθρωσή του σε 240 δόσεις.
Πώς και ποια προστασία παρέχεται
Στο στάδιο της συνολικής ρύθμισης των οφειλών παρέχεται επιδότηση των δανείων της πρώτης και κύριας κατοικίας, ώστε να διασωθεί το ακίνητο.
Στη συνολική ρύθμιση μπορούν να ενταχθούν και οι επιχειρηματίες που έλαβαν δάνειο με εγγύηση την πρώτη κατοικία τους.
Παρέχεται δηλαδή ένα κίνητρο επαναφοράς στη συνέπεια κάλυψης όλων των υποχρεώσεων. Εφόσον οι πιστωτές προχωρήσουν σε ρευστοποίηση της πρώτης κατοικίας, τότε το Δημόσιο παρεμβαίνει για να αποφευχθεί η έξωση. Στο στάδιο της ρευστοποίησης παρέχεται ουσιαστική στήριξη μέσω της δημιουργίας του ιδιωτικού φορέα που θα αποκτήσει το ακίνητο και θα επιλεγεί μέσω διαγωνισμού.
Η εταιρεία αυτή θα υποχρεούται να αποκτήσει το ακίνητο που συνιστά την πρώτη κατοικία ευάλωτων κοινωνικά ομάδων και για την οποία έχει δρομολογηθεί διαδικασία πλειστηριασμού, κατόπιν κήρυξης πτώχευσης ή αναγκαστικής εκτέλεσης. Επιπλέον, υποχρεούται να παραχωρήσει την κατοικία στο ευάλωτο νοικοκυριό για 12 έτη, με την πληρωμή μηνιαίου ενοικίου, το οποίο θα επιδοτείται από το Δημόσιο.
Με αυτόν τον τρόπο ο πτωχευτικός κώδικας προστατεύει τον άτυχο δανειολήπτη από τη... βίαιη έξωση στην περίπτωση που το αποκτούσε κάποιος τρίτος και ήθελε να τον... πετάξει έξω. Αν ο δανειολήπτης που έγινε... ενοικιαστής έχει την οικονομική δυνατότητα μπορεί, μετά τη συμπλήρωση 12 ετών, να καταθέσει πρόταση εξαγοράς της κατοικίας, για να... ξαναγίνει ιδιοκτήτης!
Απαλλαγή οφειλετών και εγγυητών από τα χρέη
Η διαδικασία της πτώχευσης οδηγεί σε απαλλαγή των οφειλών για τον υπόχρεο και πρέπει να ολοκληρωθεί με διαδικασίες εξπρές μέσα σε χρονικό διάστημα ενός έτους, στην περίπτωση που ο οφειλέτης χάσει την περιουσία του.
Από την άλλη πλευρά, η δυνατότητα αυτή δεν παρέχεται σε όσους αποκρύψουν στοιχεία από τους πιστωτές ή προχωρήσουν σε δόλια πτώχευση.
Εφόσον οι οφειλέτες δεν διαθέτουν περιουσία, τότε η απαλλαγή από τις οφειλές γίνεται σε χρονικό διάστημα 3 ετών, οπότε και θα πρέπει να καταβάλουν το υπόλοιπο του εισοδήματός τους που περισσεύει μετά την κάλυψη των εύλογων δαπανών διαβίωσης.
Μέσω του πτωχευτικού κώδικα δίδεται η δυνατότητα πτώχευσης και παροχής δεύτερης ευκαιρίας για υπερχρεωμένους δανειολήπτες που αδυνατούν να εξυπηρετήσουν τις οφειλές τους. Η δεύτερη ευκαιρία ουσιαστικά επέρχεται με τη διαγραφή του υπολοίπου των οφειλών τους, κατόπιν ρευστοποίησης του συνόλου της περιουσίας τους και ελέγχου της περιουσιακής τους κατάστασης, έτσι ώστε να μπορούν να κάνουν ένα νέο ξεκίνημα.
Μια εξαιρετικά σημαντική παράμετρος που αφορά χιλιάδες εμπλεκόμενους αποτελεί η διαδικασία της πτώχευσης όταν λαμβάνεται υπόψη η οικονομική κατάσταση των συνοφειλετών και εγγυητών.
Από την 1/1/2021, στη διαδικασία της πτώχευσης θα λαμβάνονται υπόψη και η οικονομική κατάσταση του συνοφειλέτη και του εγγυητή του οφειλέτη. Το σημείο κλειδί σε αυτές τις περιπτώσεις είναι η διενέργεια ρύθμισης εφόσον αποδεικνύεται η πραγματική οικονομική αδυναμία του οφειλέτη και κατ’ επέκταση και των συνοφειλετών και εγγυητών του δανείου.
Εδώ βρίσκεται μια μεγάλη παγίδα, καθώς, σε πολλές περιπτώσεις, ο συνοφειλέτης ή ο εγγυητής διαθέτουν την οικονομική δυνατότητα για να πληρώσουν το δάνειο του οφειλέτη. Σε μια τέτοια περίπτωση, μπορεί να συμβούν πολλά... παρατράγουδα, που μοιραία οδηγούν σε πλήρη διάρρηξη οικογενειακών και συγγενικών σχέσεων!
Πάντως, κάθε οφειλέτης με οικονομική αδυναμία αλλά και οι συνοφειλέτες και εγγυητές πρέπει να προχωρήσουν το συντομότερο δυνατό σε διαδικασία ρύθμισης των οφειλών μέσω της οποίας να αποδεικνύεται η οικονομική τους αδυναμία, έτσι ώστε να γίνει ρύθμιση της οφειλής τους σύμφωνα με τις δυνατότητές τους.
Προληπτική αναδιάρθρωση και αίτηση πτώχευσης
Στις διαδικασίες προληπτικής αναδιάρθρωσης ο οφειλέτης διατηρεί τον έλεγχο της περιουσίας του και της λειτουργίας της επιχείρησής του. Ωστόσο, παρέχεται από το αρμόδιο δικαστήριο η δυνατότητα διορισμού ειδικού εντολοδόχου με συγκεκριμένες αρμοδιότητες κατά τη διαδικασία της εξυγίανσης.
Ο νέος κώδικας προβλέπει την εξωδικαστική ρύθμιση οφειλής προς τις τράπεζες, την εφορία και τα ασφαλιστικά ταμεία πριν την πτώχευση, χωρίς να υπάρξει ρευστοποίηση της περιουσίας.
Επιπλέον, παρέχεται η δυνατότητα διαμόρφωσης πρότασης αναδιάρθρωσης, η οποία θα δεσμεύει το σύνολο των πιστωτών που συμμετέχουν στην ηλεκτρονική πλατφόρμα, μέσω της οποίας διεξάγεται η διαδικασία του εξωδικαστικού συμβιβασμού.
Από την άλλη, προβλέπεται ότι ο οφειλέτης μετά την πτώχευση δεν χάνει την άδεια άσκησης του επαγγέλματός του, όταν ο οφειλέτης βρίσκεται σε διαδικασία παύσης πληρωμών δεν καταβάλλει ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις προς το Δημόσιο, τα ασφαλιστικά ταμεία και τις τράπεζες για τουλάχιστον 40% των συνολικών οφειλών του και για χρονικό διάστημα τουλάχιστον 6 μηνών, εφόσον η μη εξυπηρετούμενη υποχρέωσή του υπερβαίνει το ποσό των 30.000 ευρώ.
Οι επιχειρήσεις πρέπει να υποβάλουν αίτηση πτώχευσης εντός 30 ημερών από την ημέρα παύσης πληρωμών, καθώς, σε διαφορετική περίπτωση, τα μέλη της διοίκησης θα έρχονται αντιμέτωπα με αστικές ευθύνες. Επιπλέον, άσχημα θα την έχουν όσοι επιχειρηματίες - οφειλέτες παραλείψουν να παρέχουν τα απαραίτητα στοιχεία προς τους αρμόδιους που έχουν αναλάβει την πτώχευση.
Ο νέος κώδικας προβλέπει την πιθανή ύπαρξη συμφωνίας εξυγίανσης χωρίς τη συναίνεση του οφειλέτη, όταν αυτή αφορά τη μεταβίβαση μέρους ή του συνόλου της επιχείρησης. Τέλος, παρέχεται... άφεση αμαρτιών στα μέλη των διοικητικών συμβουλίων πτωχευμένων εταιρειών, καθώς μέχρι σήμερα, οι οφειλές εξακολουθούν να τους βαραίνουν ακόμη και μετά την πτώχευση.
Το νέο πλαίσιο οδηγεί σε απαλλαγή εντός τριών ετών από την αίτηση πτώχευσης ή 2 ετών από την επίσημη κήρυξή της.