Οι 21 ανατροπές σε Κτηματολόγιο, εκτός σχεδίου δόμηση και δασικά ακίνητα

Σημαντικές ανατροπές και απλοποίηση των διαδικασιών φέρνει για εκατομμύρια ιδιοκτήτες ακινήτων, το νέο πλαίσιο για τη λειτουργία του Κτηματολογίου, τις ηλεκτρονικές μεταβιβάσεις, τα «αγνώστου ιδιοκτήτη», τις αγροτοδασικές εκτάσεις και την εκτός σχεδίου δόμηση.

Το νέο νομοθετικό πλαίσιο του υπουργείου Περιβάλλοντος... υπόσχεται επιτάχυνση των διαδικασιών για το Κτηματολόγιο κατά δύο χρόνια, ενώ αναμένεται να δοθεί λύση και σε δεκάδες περιοχές όπου εκκρεμεί ακόμη η διαδικασία της κτηματογράφησης. Αξίζει να σημειωθεί ότι με βάση τα σημερινά δεδομένα, σχεδόν το σύνολο των ακινήτων στην επικράτεια, θα μπορούσαν να εγγραφούν στο Κτηματολόγιο, χωρίς να απαιτούνται άλλες διαδικασίες. Ωστόσο, μέσα στην ελληνική... τρέλα, ήταν αδύνατον να λειτουργήσει η σχετική διαδικασία, καθώς θα έπρεπε να έχουν εκδικαστεί όλες οι αιτήσεις και να έχουν καταγραφεί οι αντιρρήσεις και οι αντίθετες απόψεις.

Νέα δεδομένα για την κτηματογράφηση

Πιο απλός θα είναι στο εξής ο... δρόμος για την τακτοποίηση ακινήτων στο Κτηματολόγιο, κάτι που ισοδυναμεί με απαλλαγή των πολιτών και των επαγγελματιών από το γραφειοκρατικό καρκίνωμα που συναντάται κατά τη διαδικασία μεταβίβασης ενός ακινήτου.

Με βάση τις αλλαγές που εισάγει ο τελευταίος νόμος του υπουργείου Περιβάλλοντος, προβλέπονται τα εξής:

1. Οι πολίτες θα μπορούν να υποβάλλουν αιτήσεις διόρθωσης των κτηματολογικών στοιχείων, μετά την ανάρτηση. Το Γραφείο Κτηματογράφησης θα διορθώνει, εφόσον μπορεί, τα πρόδηλα και άλλα σφάλματα, αναμορφώνοντας κτηματολογικούς πίνακες και διαγράμματα.
2. Για όσες υποθέσεις προκύπτει αμφισβήτηση ως προς την ύπαρξη δικαιωμάτων ιδιωτών (δηλαδή όταν απαιτείται εκτοπισμός προσώπου ή εντοπίζονται διαφορές πέρα από τη ζώνη κανονισμού ορίων και την επιτρεπτή απόκλιση του εμβαδού), θα συντάσσεται έκθεση και οι διαφορές αυτές θα διαβιβάζονται στις επιτροπές επίλυσης υποθέσεων κτηματογράφησης με διαδικασίες εξπρές.
3. Οι ιδιώτες και οι επαγγελματίες (δικηγόροι, μηχανικοί, συμβολαιογράφοι και δικαστικοί επιμελητές) θα έχουν δωρεάν πρόσβαση εξ αποστάσεως στις ηλεκτρονικές υπηρεσίες, αμέσως μετά την έναρξη λειτουργίας του Κτηματολογίου στην περιοχή. Έτσι, θα λαμβάνουν άμεσα τα σχετικά πιστοποιητικά (π.χ. κτηματολογικά φύλλα και διαγράμματα, πιστοποιητικά βαρών κ.λ.π.) και θα έχουν τη δυνατότητα υποβολής αιτήσεων για καταχώριση πράξεων (π.χ. συμβολαίων, αγωγών, δικαστικών αποφάσεων κλπ.).
4. Η νομοθεσία προβλέπει την παράταση έως τις 31/12/2022 για τη διόρθωση ανακριβειών των πρώτων κτηματολογικών εγγραφών. Έτσι, υπάρχει η δυνατότητα δικαστικής ή εξωδικαστικής διόρθωσης όλων των σφαλμάτων, είτε αφορούν σε ακίνητα γνωστού είτε "αγνώστου" ιδιοκτήτη. Σημειώνεται ότι με το προηγούμενο νομοθετικό πλαίσιο, όποιο ακίνητο δεν είχε δηλωθεί έως τις 31/12/2021 και καταγραφόταν ως "αγνώστου ιδιοκτήτη", θα περιερχόταν στην κυριότητα του Ελληνικού Δημοσίου. Η συγκεκριμένη παράταση είναι σωτήρια για χιλιάδες ιδιοκτήτες προκειμένου να ελέγξουν τις πρώτες εγγραφές των ακινήτων τους και να τις διορθώσουν ώστε να διαφυλάξουν την περιουσία τους.
5. Εισάγεται η δυνατότητα διόρθωσης ανακριβειών των πρώτων κτηματολογικών εγγραφών με τη διαδικασία της διαμεσολάβησης. Η παρέμβαση αυτή συνιστά πρωτοτυπία, καθώς μέχρι σήμερα για τις σχετικές διορθώσεις απαιτείται η έκδοση αμετάκλητης δικαστικής απόφασης. Πλέον, οι ιδιώτες, εάν συμφωνούν, μπορούν να λύνουν τη διαφορά συμβιβαστικά, γλιτώνοντας χρόνο και χρήμα. Εξάλλου, η εν λόγω αλλαγή εμπίπτει στη γενικότερη πρόθεση της Κυβέρνησης για ικανοποίηση της επιταγής των θεσμών για προώθηση των εναλλακτικών μεθόδων επίλυσης των διαφορών. Μάλιστα, προβλέπεται ο ορισμός Κτηματολογικού Εφέτη, εξειδικευμένου δηλαδή δικαστή, που θα κρίνει σε δεύτερο βαθμό τις σχετικές υποθέσεις
6. Αναμορφώνεται η διαδικασία διόρθωσης προδήλων σφαλμάτων με την ένδειξη «άγνωστου ιδιοκτήτη». Μέχρι σήμερα, για να διορθωθούν με τη σχετική διαδικασία οι εγγραφές «άγνωστου ιδιοκτήτη» έπρεπε να υπάρχει η ρητή συναίνεση του Ελληνικού Δημοσίου, την οποία ουδέποτε χορηγούσε, καθώς... κανένας δεν έβαζε την τελική υπογραφή. Στο εξής, η συναίνεση του Ελληνικού Δημοσίου για τη διόρθωση του σχετικού προδήλου σφάλματος θα τεκμαίρεται από τη μη προβολή αντιρρήσεων εντός εξήντα (60) ημερών από την επίδοση της αίτησης σε αυτό. Σε μια τέτοια περίπτωση ο Προϊστάμενος του Κτηματολογικού Γραφείου, εάν συντρέχουν και οι άλλες νόμιμες προϋποθέσεις, οφείλει να διορθώσει τη σχετική κτηματολογική εγγραφή. Με αυτόν τον τρόπο θα υπάρξει αποσυμφόρηση των δικαστηρίων, καθώς οι προϊστάμενοι των κτηματολογικών γραφείων μέχρι σήμερα είχαν την τάση να απορρίπτουν, ακόμη και αβάσιμα σχετικές αιτήσεις παραπέμποντας τους ιδιοκτήτες σε μακροχρόνιους δικαστικούς αγώνες.
7. Προβλέπεται η συγκρότηση τριμελών επιτροπών στις οποίες οι πολίτες θα μπορούν, εάν το επιθυμούν, να προσφεύγουν όταν ο Προϊστάμενος ενός κτηματολογικού γραφείου αρνείται την καταχώριση μιας πράξης ή απορρίπτει αδικαιολόγητα μια αίτηση διόρθωσης. Επιπλέον, οι ιδιοκτήτες θα μπορούν, εάν θέλουν, να προσφύγουν απευθείας δικαστικά για να ανατρέψουν την αρνητική απάντηση του Προϊσταμένου.
8. Διασφαλίζονται πλήρως όλα τα δικαιώματα όσων θεωρούν ότι θίγονται με βάση τα στοιχεία της ανάρτησης (που προσεγγιστικά ανέρχονται στο 2% του συνόλου των ιδιοκτητών), χωρίς αυτό να μεταφράζεται σε σημαντική καθυστέρηση για τους υπόλοιπους ιδιοκτήτες.. Η αναμόρφωση των κτηματολογικών στοιχείων θα γίνεται σε αυτό το χρονικό σημείο, δηλαδή πριν την εξέταση των παραπάνω υποθέσεων από τις επιτροπές επίλυσης. Αυτό σημαίνει ότι αμέσως μετά τη διόρθωση όλων εκείνων των σφαλμάτων που διορθώνονται, θα ξεκινά η λειτουργία του Κτηματολογίου στην περιοχή. Πριν την έκδοση αποφάσεων από τις επιτροπές, θα εκδίδεται η διαπιστωτική πράξη περαίωσης της κτηματογράφησης για την περιοχή και θα διενεργούνται οι πρώτες εγγραφές στα κτηματολογικά βιβλία. Οι αιτήσεις διόρθωσης που θα εκκρεμούν θα σημειώνονται στο κτηματολογικό φύλλο του ακινήτου, έτσι ώστε κάθε τρίτος ενδιαφερόμενος να μπορεί να πληροφορείται σχετικά με το τι αμφισβητείται.

Ανατροπές στα δασικά

Ξεκαθάρισμα του τοπίου υπέρ των ιδιοκτητών επιφέρουν οι ρυθμίσεις του νέου νόμου για τα ακίνητα μέσα σε δασικές ή αγροτοδασικές εκτάσεις.

Ειδικότερα:

1. Τίτλοι ιδιοκτησίας άνω της 20ετίας, που όμως μπορεί να έχουν μεταγραφεί και μεταγενέστερα για τους ιδιώτες, κατοχυρώνουν την περιουσία του ιδιοκτήτη, εφόσον υπάρχουν και τα ανάλογα τοπογραφικά διαγράμματα.
2. Το Δημόσιο απαγορεύεται να ασκεί ένδικα μέσα σε αποφάσεις που αναγνωρίζουν κυριότητα ή άλλο εμπράγματο δικαίωμα ιδιωτών σε δάση, δασικές και χορτολιβαδικές εκτάσεις.
3. Η μεταβίβαση των αγροτικών εκτάσεων ευρύτερου κτήματος στο οποίο περιέχονται και δασικές εκτάσεις, χωρίς την άδεια του Δασαρχείου, δεν συνιστά παράνομη κατάτμηση.
4. Οι ρυθμίσεις για περιοχές της χώρας, που δεν ισχύει το τεκμήριο της κυριότητας του Ελληνικού Δημοσίου επί δασών και δασικών εκτάσεων αφορούν στους ιδιοκτήτες ακινήτων, τα οποία βρίσκονται στις περιφέρειες των Πρωτοδικείων Ιονίων Νήσων, Κρήτης, Λέσβου, Σάμου, Χίου και Κυκλάδων, των νήσων Κυθήρων, Αντικυθήρων, καθώς και της περιοχής της Μάνης όπως αυτή ορίζεται από τα διοικητικά όρια των Καλλικρατικών Δήμων Ανατολικής και Δυτικής Μάνης. Στις περιοχές αυτές το Ελληνικό Δημόσιο δεν ασκεί ένδικα μέσα κατά αποφάσεων του κτηματολογικού δικαστή με τις οποίες αναγνωρίζεται η κυριότητα ή άλλο εμπράγματο δικαίωμα ιδιωτών ή νομικών προσώπων δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου επί των εκτάσεων, εφόσον δεν διαθέτει τίτλους ιδιοκτησίας ή άλλα επαρκή στοιχεία απόδειξης της κυριότητάς του. Επιπλέόν τα πρωτόκολλα διοικητικής αποβολής που εκδόθηκαν πριν την ψήφιση του νέου νόμου και αφορούν στις εκτάσεις αυτών των περιοχών, ανακαλούνται από τότε που εκδόθηκαν.
5. Η κατακύρωση ενός ακινήτου "αγνώστου ιδιοκτήτη" ισχύει και σε περιοχές για τις οποίες το Ελληνικό Δημόσιο δεν διαθέτει τίτλους ιδιοκτησίας ή άλλα επαρκή στοιχεία απόδειξης της κυριότητας του, όπως πράξεις μίσθωσης, παραχώρησης ή άλλης εκμετάλλευσης, αξιοποίησης και προστασίας της έκτασης ως δημόσιας. Σε μια τέτοια περίπτωση, απαραίτητες προϋποθέσεις είναι η ύπαρξη τίτλων ιδιοκτησίας που είχαν συνταχθεί έως την 01/07/2001, έστω και αν η μεταγραφή έγινε αργότερα, αλλά και η καλή πίστη του διεκδικούντος την έκταση χωρίς ταυτόχρονα αυτή να διεκδικείται από το Δημόσιο.
6. Σε περίπτωση που το δικαίωμα της κυριότητας επί των εκτάσεων έχει καταχωρηθεί υπέρ ιδιωτών ή νομικών προσώπων δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου στα κτηματολογικά βιβλία των οικείων κτηματολογικών γραφείων, τότε, το Ελληνικό Δημόσιο δεν προβάλλει δικαιώματα κυριότητας σ΄ αυτά.
7. Τα αρμόδια Συμβούλια μπορούν να ζητήσουν και την αποστολή από άλλες δημόσιες υπηρεσίες κάθε χρήσιμου εγγράφου ή άλλου στοιχείου ή να διατάξουν τη διενέργεια ειδικής έρευνας ή πραγματογνωμοσύνης, για να βγει ασφαλής κρίσης σχετικά με τα δικαιώματα που προβάλλει ο ιδιώτης.

Μεταβιβάσεις μόνο μέσω συμβολαιογραφείων

Το συμβολαιογραφικό γραφείο θα αποτελεί τον μοναδικό... σταθμό για τον ιδιοκτήτη ενός ακινήτου που μεταβιβάζεται, γεγονός που αναμένεται να δώσει τέλος στην ταλαιπωρία πολλών δεκαετιών.

Ειδικότερα, οι νέες διαδικασίες που θα ακολουθούνται στο εξής, είναι οι παρακάτω:

1. Εισάγεται ο Ηλεκτρονικός Φάκελος Μεταβίβασης Ακινήτου, βάσει του οποίου θα διευκολύνεται η όλη διαδικασία σε όλα τα στάδια. Πρόκειται για μια παρέμβαση που αποσκοπεί στην απλοποίηση και την ψηφιοποίηση των επιμέρους διαδικασιών σε μια αγοραπωλησία.
2. Η διαδικασία θα ξεκινά και θα ολοκληρώνεται ηλεκτρονικά στο γραφείο του συμβολαιογράφου, παρέχοντας σε όλους τους συμβαλλόμενους όλα τα εχέγγυα ότι η αγοραπωλησία θα ολοκληρωθεί ορθά.
3. Ψηφιοποιούνται περισσότερα από 17 πιστοποιητικά, ώστε να μπει τέλος στη σημερινή κατάσταση με τις απίστευτες καθυστερήσεις και την ταλαιπωρία, που επιδεινώθηκαν μέσα στις συνθήκες της πανδημίας. Τα έγγραφα αυτά, τα οποία μέχρι σήμερα αναζητούνται σε έντυπη μορφή από διάφορες δημόσιες υπηρεσίες, θα χορηγούνται ηλεκτρονικά, μέσα από ένα εκτεταμένο πλαίσιο διασυνδέσεων μεταξύ των μητρώων του Δημοσίου.

Αλλαγές στην αρτιότητα των κατά παρέκκλιση άρτιων οικοπέδων

Η έκδοση οικοδομικής άδειας έως το τέλος του 2022, αποτελεί το "κλειδί" για να σώσουν χιλιάδες ιδιοκτήτες οικοπέδων την αρτιότητα τους, εφόσον αυτά είναι κατά παρέκκλιση άρτια και οικοδομήσιμα.

Επιπλέον, με βάση το νέο πλαίσιο, ισχύουν τα εξής:

1. Καθορίζεται μαθηματικός τύπος για τα τετραγωνικά που μπορούν να οικοδομηθούν. Έτσι, το εμβαδόν θα κυμαίνεται από 86-186 τ.μ., ανάλογα με την επιφάνεια του οικοπέδου. Παρά το γεγονός ότι τα τετραγωνικά δομήσιμης επιφάνειας, μειώνονται, εντούτοις παίρνουν ανάσα χιλιάδες ιδιοκτήτες, οι οποίοι ήταν... μπλοκαρισμένοι στις υπηρεσίες δόμησης. Σημειώνεται ότι με βάση τον περυσινό νόμο Χατζηδάκη, όσα κατά παρέκκλιση άρτια και οικοδομήσιμα οικόπεδα δεν έχουν οικοδομική άδεια έως το τέλος του 2022, τότε μετατρέπονται σε... χωράφια, ενώ απαραίτητη προϋπόθεση για να μη γίνουν οριστικά... χωράφια, θα είναι η κατασκευή τουλάχιστον του φέροντος οργανισμού, έως το τέλος του 2026. Για οικόπεδα εμβαδού 2.000 τετραγωνικών μέτρων, η μέγιστη επιτρεπόμενη επιφάνεια δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 186 τετραγωνικά μέτρα, για εμβαδόν οικοπέδου από 1.200-2.000 τ.μ., η δόμηση καθορίζεται σε 136 μέτρα (ήταν 150 τ.μ. πριν) και για τα οικόπεδα με εμβαδόν 750-1.200 τ.μ., η μέγιση δόμηση καθορίζεται σε 86 τ.μ. (ήταν 100 τ.μ.)
2. Επιβάλλεται Τέλος οικοδομικών αδειών για τις εκτός σχεδίπου περιοχές που στερούνται ρυμοτομικού σχεδίου και στις οποίες έχουν καθοριστεί οι χρήσεις γης ή υπάρχουν περιορισμοί και ειδικοί όροι δόμησης. Το Τέλος είναι αρκετά... αλμυρό και έχει καθοριστεί στο 5% του συμβατικού προϋπολογισμού ή στο 0,5% όταν γίνεται χρήση αναλυτικού, ενώ θα αποδίδεται στο "Πράσινο Ταμείο" για τη χρηματοδότηση δράσεων σε εκτός σχεδίου περιοχές λόγω περιβαλλοντικής επιβάρυνσης. Το ανώτατο ύψος του θα είναι 5.000 ευρώ και το ελάχιστο 250 ευρώ.
3. Όλες οι ιδιοκτησίες που περιλαμβάνονται σε περιοχή που έχει καθοριστεί ως Ζώνη Ελεγχόμενης Ανάπτυξης για οικιστική ή άλλες χρήσεις γης, οφείλουν να συμμετάσχουν με εισφορά γης καθώς και με καταβολή μετρητών για τη δημιουργία κοινόχρηστων χώρων και άλλων κοινοφελών χρήσεων.