Ονομάζονται πλατφόρμες αγοράς εργασίας (labour market platforms, OLMs). Σύμφωνα με το Δείκτη Διαδικτυακής Εργασίας (του πανεπιστημίου της Οξφόρδης), η χρήση τους έχει αυξηθεί κατά σχεδόν 80%, τα τελευταία έξι χρόνια. Είναι ένας νέος τρόπος εύρεσης εργασίας, χωρίς περιορισμούς χώρου και χρόνου.
Η ραγδαία πρόοδος στις ψηφιακές τεχνολογίες έχει κάνει τις συνεργασίες από απόσταση πιο εύκολες και οικονομικές. Οι διαδικτυακές πλατφόρμες εργασίας, γνωστές και ως διαδικτυακές πλατφόρμες εξωτερικής ανάθεσης (online outsourcing), crowd-work ή διαδικτυακές πλατφόρμες gig οικονομίας, βρίσκονται στην πρώτη γραμμή αυτής της μετάβασης.
Επιτρέπουν στους εργαζομένους να εξυπηρετούν πολλούς πελάτες σε διαφορετικές χώρες, από απόσταση από το σπίτι ή τους χώρους εργασίας τους, αντί να εργάζονται για έναν μόνο εργοδότη.
Σήμερα, εκτιμάται ότι σχεδόν 30 εκατομμύρια άνθρωποι στην Ευρωπαϊκή Ένωση εργάζονται μέσω ψηφιακών πλατφoρμών εργασίας (OLMs), δηλαδή περίπου το 14% του συνόλου των εργαζομένων.
Είναι αυτό μία θετική εξέλιξη; Εξαρτάται πώς το βλέπει κανείς.
«Τα περισσότερα στοιχεία δείχνουν ότι επί του παρόντος οι πλατφόρμες αγοράς εργασίας είναι ένα μικρό, αναδυόμενο φαινόμενο με αυξανόμενη τάση» μας εξηγεί η Μαρία Δεμερτζή, αναπληρώτρια διευθύντρια στη δεξαμενή σκέψης Bruegel. «Είναι πολύ νωρίς για να πούμε εάν αυτές θα διαταράξουν τις παραδοσιακές αγορές εργασίας, καθώς τα σχετικά σενάρια διαφέρουν πολύ στις προβλέψεις τους. Ένα κοινό εύρημα είναι, πάντως, ότι ειδικά οι αγροτικές αγορές εργασίας θα μπορούσαν να επωφεληθούν από αυτή την τάση.»
Οι άλλες τέσσερις προσφέρουν υπηρεσίες διαμεσολάβησης που συνδέουν εταιρείες με εξειδικευμένους ελεύθερους επαγγελματίες, με υψηλές αμοιβές.
Όπως διαπιστώνει, πάντως, έρευνα του Bruegel «πρόσφατα στοιχεία υποδηλώνουν ότι οι συνθήκες εργασίας, το ηθικό των εργαζομένων και οι μισθοί είναι μάλλον χαμηλά σε ορισμένες OLMs» (Market power and artificial intelligence work on online labour markets, Δεκέμβριος 2021).
«Πρέπει επίσης να προβλέπουν οι ίδιοι οι εργαζόμενοι για την κοινωνική τους ασφάλιση, δηλαδή την ασφάλιση υγείας, ανεργίας και τη σύνταξη» συμπληρώνει. «Περίπου το 16% των Ευρωπαίων αυτοαπασχολούμενων θα προτιμούσαν να είναι μισθωτοί. Ως εκ τούτου, το πρώτο βήμα είναι να ταξινομηθούν σωστά οι εργαζόμενοι και να υποστηριχθούν επαρκείς ευκαιρίες απασχόλησης στην παραδοσιακή αγορά εργασίας.»
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θέσει ως προτεραιότητα την εισαγωγή ρυθμιστικού πλαισίου για τη λειτουργία των OLMs.
«Η προτεινόμενη οδηγία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας των εργαζομένων στις πλατφόρμες αποτελεί ένα πρώτο βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση» λέει η Μ. Δεμερτζή. «Περιλαμβάνει μέτρα για τον ορθό προσδιορισμό του καθεστώτος απασχόλησης και την καθιέρωση νέων δικαιωμάτων τόσο για τους εργαζομένους όσο και για τους αυτοαπασχολούμενους, όσον αφορά την αλγοριθμική διαχείριση. Μελλοντικά, θα μπορούσε κανείς να αναρωτηθεί εάν το κλιμακωτό σύστημα ταξινόμησης των εργαζομένων δεν θα πρέπει να μεταρρυθμιστεί, προκειμένου να εξαλειφθεί η ανισότητα και να βελτιωθεί η κινητικότητα μεταξύ αυτών των τμημάτων της αγοράς εργασίας. »
Έρχεται κύμα πτωχεύσεων
Οι OLMs αποτελούν σημείο των καιρών, που στον χώρο της εργασίας, αλλάζουν γρήγορα, αλλά και βίαια. Το επόμενο διάστημα, πολλές «παραδοσιακές» θέσεις εργασίας αναμένεται να χαθούν, καθώς η ρευστότητα που στήριζε τις εταιρείες τους στερεύει.
«Η πανδημική κρίση και το κλείσιμο των οικονομιών που ακολούθησε θα έφερναν αναγκαστικά ορισμένες επιχειρήσεις στα πρόθυρα χρεωκοπίας» εξηγεί η Μ. Δεμερτζή, που θα μιλήσει στο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών που θα πραγματοποιηθεί στις 6-9 Απριλίου 2022 στους Δελφούς.
«Ωστόσο, η πολύ έγκαιρη και μαζική βοήθεια που παρείχαν όλες οι ευρωπαϊκές χώρες το εμπόδισε αυτό. Αυτό ήταν καλό νέο, καθώς έσωσε θέσεις εργασίας. Από την άλλη όμως διατήρησε κι ορισμένες, κατά τα άλλα μη παραγωγικές επιχειρήσεις που υπό κανονικές συνθήκες θα είχαν αναγκαστεί να κλείσουν. Καθώς αυτή η υποστήριξη προς τις εταιρίες ελαττώνεται, θα δούμε ένα αριθμό πτωχεύσεων. Αυτό που παρατηρούμε τώρα είναι ότι το χρηματοπιστωτικό σύστημα είναι σε καλύτερη θέση για να αντιμετωπίσει το αναμενόμενο κύμα πτωχεύσεων. Αυτό είναι ανακουφιστικό, γιατί σημαίνει ότι δεν θα εμποδίσει, ούτε θα θέσει σε κίνδυνο την ανάκαμψη, αλλά και γιατί δείχνει ουσιαστική πρόοδο στο να καταστεί το χρηματοπιστωτικό σύστημα και η οικονομία εν γένει πολύ πιο εύρωστες. »
