Οι φορολογικοί παράδεισοι «ζουν και βασιλεύουν». 18 μήνες μετά τα «Panama Papers», η διεθνής σύμπραξη ερευνητών δημοσιογράφων (ICIJ), η οποία αποτελείται από 96 μέσα ενημέρωσης σε 67 χώρες, άρχισε να αποκαλύπτει τα «Paradise Papers». Πρόκειται για μια διεθνή έρευνα η οποία αποκαλύπτει τους μυστικούς διαδρόμους της φοροαποφυγής. Τα έγγραφα αναφέρονται σε οικονομικούς - φορολογικούς παράδεισους, που εμμέσως πλην σαφώς επιτρέπουν τη φοροδιαφυγή - φοροαπαλλαγή και ήρθαν στη δημοσιότητα μετά από μια ενδελεχή δημοσιογραφική έρευνα, αναφέρει το parapolitika.gr
Αντίθετα με τα «Panama Papers», αυτή η νέα έρευνα δεν αφορά τόσο το ξέπλυμα μαύρου χρήματος αλλά αφορά κυρίως νόμιμα σχήματα τα οποία οργανώνονται από στρατιές ειδικών σε φορολογικά θέματα. Τα χρήματα δηλαδή, σε αυτή την περίπτωση, έχουν «κρυφτεί» από τον φορολογικό έλεγχο, με νόμιμο τρόπο, ή στα όρια της νομιμότητας, χάρη στα «κενά» που παρουσιάζει το διεθνές φορολογικό σύστημα.
Για την Ελλάδα το ενδιαφέρον επικεντρώνεται σε 130 ονόματα που τα ονόματά τους βρίσκονται σε περισσότερες από 252 διευθύνσεις σε ολόκληρη την επικράτεια, ενώ στους «φορολογικούς παραδείσους» που επιλέγουν Έλληνες περιλαμβάνονται: Μάλτα, Αρούμπα, Μπαχάμες, Μπαρμπέιντος, Βερμούδες, Νήσοι Κουκ, Ντομίνικα, Λαμπουάν, Νησιά Μάρσαλ, Νησί Νέβις, Αγία Λουκία. Να σημειωθεί πως σε ένα σύνολο 6,5 εκατομμυρίων εγγράφων, τα 6.000 έχουν άμεση σχέση με την Ελλάδα, δηλαδή κάτι λιγότερο από το 0,1% του συνόλου, ενώ αναμένονται κι άλλες αποκαλύψεις μέχρι το τέλος της εβδομάδας.
Tα φορολογικά «κόλπα» των Αpple, Nike, Χάμιλτον και Bono
Μετά την Apple, τη Nike ή τον οδηγό αγώνων της Φόρμουλα Ένα Λιούις Χάμιλτον, ήρθε η σειρά του Μπόνο, του τραγουδιστή του ροκ συγκροτήματος U2, να γίνει στόχος των αποκαλύψεων των Paradise Papers για πρακτικές φοροαποφυγής σε παγκόσμια κλίμακα.
«Εντελώς αηδιασμένος αν, έστω και ως μειοψηφικός και παθητικός επενδυτής, (...) το όνομα (του) ενεπλάκη σε κάτι έστω και ελάχιστα παράνομο», ο ιρλανδός ρόκερ χαιρέτισε εντούτοις αυτές τις αποκαλύψεις της Διεθνούς Κοινοπραξίας Ερευνητών Δημοσιογράφων (ICIJ).
Σύμφωνα με την ICIJ, ο Μπόνο είναι μέτοχος σε μια μαλτέζικη επιχείρηση που έχει επενδύσει σε ένα εμπορικό κέντρο στη Λιθουανία. Αυτό έγινε μέσω μιας λιθουανικής εταιρείας συμμετοχών που είχε καταφύγει σε παράνομες τεχνικές φοροαποφυγής.
Η Apple από την πλευρά της χρησιμοποίησε τον βρετανικό φορολογικό παράδεισο του Τζέρσεϊ για να συνεχίσει να μην πληρώνει φόρους ή να πληρώνει πολύ λίγους, αφού αναγκάσθηκε να βάλει τέλος σε παρόμοιες πρακτικές στην Ιρλανδία. Σύμφωνα με τους New York Times, ο όμιλος «συσσώρευσε έτσι κέρδη άνω των 128 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε οφσόρ (...) τα οποία δεν φορολογούνται στις ΗΠΑ και μόλις που φορολογούνται σε άλλες χώρες».
Η Apple δικαιολογήθηκε υποστηρίζοντας κυρίως πως οι φορολογικές διευθετήσεις της είχαν κίνητρο τη βούλησή της να πληρώνει το μεγαλύτερο μέρος των φόρων της στις Ηνωμένες Πολιτείες.
«Απολύτως τίποτα το μεμπτό»
Η κατασκευάστρια αθλητικών ειδών Nike δημιούργησε από την πλευρά της εταιρείες οφσόρ στις Βερμούδες και οι θυγατρικές της Nike όφειλαν να καταβάλλουν σ' αυτές εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ για να έχουν τα δικαιώματα στο εμπορικό σήμα.
Με τα σημαντικά ποσά που έπρεπε να καταβάλλουν για τις άδειες, τα κέρδη του ομίλου στον κόσμο μειώνονταν και κατά συνέπεια μειώνονταν και οι φόροι που πλήρωνε η Nike.
Όσο για τον Λιούις Χάμιλτον, τον τετράκις πρωταθλητή κόσμου της F1, χρησιμοποίησε μια εταιρεία βιτρίνα στο νησί Μαν για να μην καταβάλει ΦΠΑ για την αγορά ενός καινούριου ιδιωτικού τζετ αξίας άνω των 18 εκατ. ευρώ, δηλαδή δεν κατέβαλε φόρους άνω των 4 εκατομμυρίων ευρώ, σύμφωνα με την Guardian.
Η ΕΕ χαρακτήρισε σοκαριστικές αυτές τις αποκαλύψεις και ζήτησε να υιοθετηθούν «αποτρεπτικές κυρώσεις».
Τα έγγραφα αυτά θέτουν επίσης υπό αμφισβήτηση τις υπηρεσίες της βασίλισσας της Αγγλίας, τον αμερικανό υπουργό Εμπορίου Γουίλμπουρ Ρος και βραζιλιάνους και ρώσους υπουργούς.
Όμως πολλές προσωπικότητες που πλήττονται από τις αποκαλύψεις αυτές προέταξαν τη νομιμότητα των επενδύσεων τους.
Έτσι ο Ρος υποστήριξε πως δεν υπάρχει «απολύτως τίποτα το μεμπτό» στο γεγονός ότι κατέχει 31% των μετοχών της Navigator Holdings, μιας εταιρείας ναυτικών μεταφορών, ένας από τους κύριους πελάτες της οποίας είναι η ρωσική επιχείρηση αερίου και πετροχημικών προϊόντων Sibur.
Η Ελισάβετ 2η μεταξύ των στόχων της έρευνας
Όμως μεταξύ των ιδιοκτητών της Sibur περιλαμβάνεται ο Γκενάντι Τιμτσένκο, ένας οικείος του ρώσου προέδρου, στον οποίο επιβλήθηκαν κυρώσεις από το αμερικανικό υπουργείο Εξωτερικών μετά την προσάρτηση της Κριμαίας, καθώς και ένας γαμπρός του Βλαντίμιρ Πούτιν, σύμφωνα με τους New York Times.
Η ICIJ έφερε επίσης στο φως στρατηγικές φοροαποφυγής άλλων πρώτης τάξεως πολιτικών ηγετών. Έτσι η βασίλισσα Ελισάβετ 2η της Αγγλίας διαθέτει, μέσω του Δουκάτου του Λάνκαστερ, ιδιοκτησίας της βασίλισσας και πηγής των εισοδημάτων της, περίπου δέκα εκατομμύρια στερλίνες σε κεφάλαια στα νησιά Καϊμάν και στις Βερμούδες, σύμφωνα με το BBC και την Guardian.
«Όλες οι επενδύσεις μας είναι θεμιτές», δήλωσε στο Γαλλικό Πρακτορείο μια εκπρόσωπος του Δουκάτου του Λάνκαστερ. Και οι επενδύσεις «με κεφάλαια στο εξωτερικό» δεν αντιπροσωπεύουν παρά το 0,3% της συνολικής αξίας του Δουκάτου, σύμφωνα με την ίδια.
Στη Βραζιλία, οι υπουργοί Οικονομίας και Γεωργίας Ενρίκε Μεϊρέγες και Μπλέρο Μάγκι αρνήθηκαν με τη σειρά τους οποιαδήποτε παρατυπία μετά τη σύνδεση των ονομάτων τους με εταιρείες οφσόρ σε φορολογικούς παραδείσους.
Ένας φίλος που δημιουργεί προβλήματα
Στον Καναδά, ο δισεκατομμυριούχος Στίβεν Μπρόνφμαν, επικεφαλής της εταιρείας οίνου και οινοπνευματωδών Seagram, τοποθέτησε μαζί με τον νονό του, τον Λίο Κόλμπερ, 60 εκατομμύρια αμερικανικά δολάρια (52 εκατ. ευρώ) σε μια εταιρεία οφσόρ στα νησιά Καϊμάν.
Αυτός ο φίλος του Τζάστιν Τριντό, υπεύθυνος για τη συγκέντρωση κεφαλαίων κατά την προεκλογική εκστρατεία του 2015 για λογαριασμό του καναδικού φιλελεύθερου κόμματος, θα μπορούσε να δημιουργήσει προβλήματα στον πρωθυπουργό, ο οποίος εξελέγη με υποσχέσεις να μειώσει τις ανισότητες και να εμπεδώσει τη φορολογική δικαιοσύνη.
Ρώσοι πολιτικοί επίσης υποβάθμισαν διαρροές των Paradise Papers με στόχο δύο δημόσιες εταιρείες, τη VTB, δεύτερη μεγαλύτερη ρωσική τράπεζα, στην οποία έχουν επιβληθεί αμερικανικές κυρώσεις και η οποία έχει επενδύσει στην Twitter, και την Gazprom, τη γιγάντια ρωσική εταιρεία φυσικού αερίου, η οποία έχει χρηματοδοτήσει εμμέσως ένα επενδυτικό σχήμα που έχει μερίδια στη Facebook.
Οι διαρροές αυτές έχουν στόχο «να προκαλέσουν συναισθηματικές αντιδράσεις χρησιμοποιώντας συγκεχυμένες διατυπώσεις», κατήγγειλε ο Κονσταντίν Κόσατσεφ, αξιωματούχος του Συμβουλίου της Ομοσπονδίας, της ρωσικής άνω βουλής.