Η μετάλλαξη Όμικρον μπορεί να έχει ακυρώσει πολλά από τα πρωτοχρονιάτικα σχέδια των Ευρωπαίων πολιτών αλλά υπάρχουν ακόμα ελπίδες για την επίτευξη προόδου στα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Ένωση, το 2022.
Αν και είναι, πια, ξεκάθαρο πως θα πρέπει να συνεχίσουμε να ζούμε με την πανδημία, η νέα πολιτική πραγματικότητα μετά τις πρόσφατες γερμανικές εκλογές ενδέχεται να αποτελέσει «λυσάρι» καινοτομίας για ορισμένα μακροπρόθεσμα προβλήματα σε ό,τι αφορά την ανάπτυξη της Ευρώπης.
Προφανώς, μπορεί να υπάρξουν εμπόδια και στραβοπατήματα όπως μια πιθανή νέα θανατηφόρα μετάλλαξη, στρατιωτική εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, βέτο της Πολωνίας στην ευρωπαϊκή θέσπιση νομοθεσίας και τη χρηματοδότηση των οικονομιών των κρατών-μελών.
Παρ’ όλα αυτά, τα παραπάνω σενάρια δεν είναι πιθανά και οι Ευρωπαίοι μπορούν να βλέπουν το 2022 με μετριασμένο οπτιμισμό.
Επενδυτική συμμαχία
Μετά από χρόνιες διαμάχες για τους όρους διαχείρισης της ευρωπαϊκής οικονομίας, φαίνεται πως υπάρχει πιθανότητα συμφωνίας για την αποφυγή μείωσης του ρυθμού ανάκαμψης. Από τον ευρωπαϊκό βορρά μέχρι τον πολύπαθο ευρωπαϊκό νότο, υπάρχει κοινή πεποίθηση πως η επένδυση θα αποτελέσει κύριο μοχλό ανάπτυξης και μετάβασης στη νέα ψηφιακή και πράσινη Ευρώπη. Τα όρια χρέους και ελλείματος δε θα πρέπει να περιορίσουν τη νέα αυτή προσπάθεια, γι αυτό και ο Γάλλος Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν μαζί με τον Ιταλό Πρωθυπουργό Μάριο Ντράγκι πρόσφατα έκαναν έκκληση για μεταρρύθμιση του Συμφώνου Σταθερότητας, πέραν της επέκτασης της χρηματοδότησης του Ταμείου Ανάκαμψης.
Ακόμα και ο Ολλανδός Πρωθυπουργός Μαρκ Ρούτε φαίνεται διατεθειμένος να αυξήσει τις δημόσιες δαπάνες για επενδύσεις σε στέγαση, κοινωνική ασφάλιση και αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, αλλάζοντας ρότα από την προηγούμενη «τσιγγούνικη» αντιμετώπισή του.
Ο Μακρόν έχει καλέσει τους Ευρωπαίους ηγέτες σε συνάντηση τον ερχόμενο Μάρτιο για τη θέσπιση ενός μετά-πανδημικού οικονομικού πλαισίου που θα εμπεριέχει αύξηση των δημοσίων δαπανών, εφαρμογή κατώτατου ευρωπαϊκού μισθού, δίκαιης εταιρικής φορολόγησης, σύσφιξη των μέχρι τώρα χαλαρών πολιτικών εμπορίου και επενδύσεων και προστασία των Ευρωπαϊκών εταιρειών τεχνολογίας.
Το γαλλο-γερμανικο-ιταλικό «πάνζερ»
Μετά από την πρόσφατη χαλάρωση των διαπραγματεύσεων λόγω της δύουσας θητείας της Μέρκελ και των προετοιμασιών του Μακρόν για τις επόμενες γενικές εκλογές τον Απρίλιο του 2022, η Ένωση αναμένει μια ανανεωμένη γαλλο-γερμανικό-ιταλική ηγεσία από τον ερχόμενο Μάιο.
Αν και ο κεντρώος Μακρόν αναμένεται να κερδίσει τις εκλογές, εάν νικητής αποδειχθεί η κεντροδεξιά Βαλερί Πεκρές, η Γαλλία θα παραμείνει σε φιλο-ευρωπαϊκή ρότα. Η κύρια διαφορά μεταξύ των δύο ηγετών είναι η στάση τους για το μεταναστευτικό αλλά ακόμα και ο Μακρόν έχει αρχίσει να ασκεί πιέσεις για αυστηρότερη αστυνόμευση τόσο των εξωτερικών ευρωπαϊκών συνόρων, όσο και μεγαλύτερη πολιτική επιρροή στα εσωτερικά σύνορα της Σένγκεν.
Στις γειτονικές Γερμανία και Ιταλία, τα θέματα της κοινής εξωτερικής πολιτικής και της αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής αποτελούν κύριο μέλημα. Είτε ο Ντράγκι γίνει Πρόεδρος της Ιταλίας το 2022, είτε παραμείνει πρωθυπουργός, θα ηγηθεί μιας φιλο-ευρωπαϊκής μεταρρυθμιστικής κυβέρνησης στο πλάι των δύο άλλων χωρών.
Ενίσχυση της νομοθεσίας
Η νέα γερμανική κυβέρνηση έχει ξεκαθαρίσει πως δε θα συνεχίσει τη φιλική στάση προς τους εθνικιστές ηγέτες της Πολωνίας και της Ουγγαρίας οι οποίοι προσπαθούν να αποσταθεροποιήσουν την ανεξαρτησία των δικαστικών τους συστημάτων, να περιορίσουν την ελευθερία έκφρασης και λόγου και να παραβούν την ευρωπαϊκή νομοθεσία.
Με μεγαλύτερη υποστήριξη από τη Γαλλία και τη Γερμανία, η Κομισιόν θα έχει τα εργαλεία για να πιέσει τις χώρες αυτές προς συμμόρφωση μέσω παρακράτησης οικονομικής βοήθειας για την ανάκαμψη. Στην Ουγγαρία, ακόμη κι αν ο Ορμπάν καταφέρει να βγει νικητής κόντρα στη φιλο-ευρωπαϊκή κομματική συμμαχία στις εκλογές Απριλίου, μπορεί να χάσει αρκετή από την πολιτική του επιρροή στο κοινοβούλιο.
Το συντηρητικό κυβερνητικό κόμμα της Πολωνίας ενδέχεται επίσης να δεχθεί πολιτικές πιέσεις για συμμόρφωση με τους ευρωπαϊκούς κανονισμούς έτσι ώστε να «ανοίξουν οι κάνουλες» της οικονομικής βοήθειας.
Στρατηγική συμμαχία
Το 2022 το ΝΑΤΟ και η Ευρωπαϊκή Ένωση θα ανανεώσουν τη στρατηγική του συμμαχία: η Ε.Ε πρόκειται να υιοθετήσει το πρώτο κοινό πρόγραμμα ανάλυσης στρατιωτικών απειλών και να θέσει στρατιωτικούς στόχους τον Μάρτιο. Το ΝΑΤΟ αναμένεται να ανανεώσει το πρόγραμμα στρατηγικής του αντίληψης για πρώτη φορά την τελευταία δεκαετία, αφού το πρόγραμμα του 2011 ανέφερε πως η Ρωσία αποτελούσε στρατηγικό συνεργάτη, δεν ανέφερε καν την Κίνα και προσηλωνόταν στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας και των κρίσεων.
Οι ΗΠΑ βλέπουν με καλό μάτι την ανανέωση του πλάνου αυτή. Η βελτίωση των συνθηκών συνεργασίας μεταξύ των δύο πλευρών του Ατλαντικού θα λάβει υπόψη τους ευρωπαϊκούς αμυντικούς στόχους πολύ περισσότερο σε σχέση με τη θητεία του Γενς Στόλτενμπεργκ στο τιμόνι του ΝΑΤΟ.
Μετά το Brexit
Η αποχώρηση του «σκληρού» Λόρδου Ντέιβιντ Φροστ από τη βρετανική ομάδα διαπραγματεύσεων αποτελεί καλό σημάδι για την πιθανή, σταδιακή επιδιόρθωση των σχέσεων της Γηραιάς Αλβιόνας με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο Μπόρις Τζόνσον καλείται να επιλύσει το θέμα του εμπορίου με τη Βόρεια Ιρλανδία πριν το Μάιο, αφού υπάρχει πιθανότητα νίκης του ρεπουμπλικανού κόμματος Sinn Féin στις επερχόμενες εθνικές εκλογές της χώρας.
Μετά από ένα χρόνο κρίσης το Λονδίνο μπορεί να είναι επιτέλους έτοιμο να παραδεχθεί πως θα πρέπει να συνεργαστεί με το μεγαλύτερο εμπορικό της συνεργάτη.