Όταν ο Λούντγουιγκ Χελμ, δήμαρχος του Κόνιγκσταϊν, άκουσε για πρώτη φορά ότι μια βίλα στην πόλη του κατανάλωνε 80.000 λίτρα νερού την ημέρα – 625 φορές τη μέση ημερήσια κατανάλωση ενός μονοπρόσωπου νοικοκυριού στη Γερμανία – σκέφτηκε ότι ο μετρητής πρέπει να ήταν ελαττωματικός.
Δεν ήταν!
Η πλούσια πόλη Κόνιγκσταϊν, η οποία βρίσκεται στις δασωμένες πλαγιές του Τάουνους, μιας οροσειράς κοντά στη Φρανκφούρτη της Γερμανίας, αριθμεί μεταξύ των 16.700 κατοίκων της περίπου 98 άτομα με ετήσιο εισόδημα άνω του 1 εκατομμυρίου ευρώ. Τα νοικοκυριά αυτά οδηγούν την κατανάλωση νερού στα ύψη, αψηφώντας τους περιορισμούς που αποσκοπούν στην προστασία των αποθεμάτων πόσιμου νερού, καθώς η περιοχή παλεύει με την ξηρασία.
«Η κατανάλωση νερού είναι, στην πραγματικότητα, εντελώς ανεξέλεγκτη σε ορισμένες περιπτώσεις», δήλωσε ο Χελμ. «Οι άνθρωποι έχουν ξεχάσει εντελώς ότι στη Γερμανία, απλά δεν έχεις αγγλικό γκαζόν. Έχουμε διαφορετικές κλιματολογικές συνθήκες».
Καθώς η στάθμη των υπόγειων υδάτων πέφτει στην περιοχή γύρω από το Κόνιγκσταϊν, ο Χελμ έχει περιορίσει το πότε οι κάτοικοι μπορούν να ποτίζουν τους κήπους τους ή να γεμίζουν τις πισίνες τους, σε μια προσπάθεια να διασφαλίσει ότι η πόλη δεν θα ξεμείνει από πόσιμο νερό.
«Αλλά τα μέτρα αυτά δεν αποδίδουν», είπε, «κυρίως επειδή οι πλούσιοι κάτοικοι τα αγνοούν και οι τοπικές αρχές δεν έχουν τη δυνατότητα να επιβάλουν τους κανόνες».
«Η ολοένα και χαμηλότερη στάθμη των υπόγειων υδάτων προκαλεί την ξήρανση των τοπικών ρεμάτων και ποταμών», σύμφωνα με τον Τόμας Νόργκαλ, αναπληρωτή διευθύνοντα σύμβουλο του παραρτήματος της γερμανικής ΜΚΟ BUND. Σε αυτό το πλαίσιο, η υψηλή κατανάλωση νερού από πλούσια νοικοκυριά αρχίζει επίσης να φέρνει τους κατοίκους σε σύγκρουση μεταξύ τους και να προκαλεί ανησυχία στις κοντινές πόλεις, οι οποίες φοβούνται για τη δική τους υδροδότηση.
Ένας αυξανόμενος αριθμός δήμων σε ολόκληρη την Ευρώπη αντιμετωπίζει παρόμοιες δυσκολίες εν μέσω μιας σοβαρής ξηρασίας που πλήττει την ήπειρο από το 2018.
Η κοινότητα του Σατόνοφ Γκρας κοντά στις Κάννες έγινε πρωτοσέλιδο νωρίτερα φέτος, αφού πλούσιοι ιδιοκτήτες σπιτιών, οι περισσότεροι από τους οποίους είναι ξένοι υπήκοοι, λέγεται ότι κατανάλωναν περισσότερο νερό σε μια εβδομάδα από ό,τι οι περισσότεροι κάτοικοι της κοινότητας σε ένα χρόνο. Άλλες 120 κοινότητες σε όλη τη Γαλλία αγωνίζονται σήμερα να αποκτήσουν πρόσβαση σε πόσιμο νερό.
«Υπάρχουν αρκετά ιδιωτικά ελικόπτερα στο δήμο μου. Κάποιος που μπορεί να αντέξει οικονομικά να ανεφοδιάσει το ελικόπτερό του δεν θα ενοχληθεί να πληρώσει πρόστιμο 1.500 ευρώ ή το διπλάσιο σε περίπτωση υποτροπής», δήλωσε τότε στη Le Figaro ο Εμμανουέλ Ντελμοτέ, δήμαρχος του Σατόνοφ Γκρας. «Και τότε το πρόστιμο δεν θα λύσει το πρόβλημα της έλλειψη νερού».
Απογοητευμένες, οι τοπικές αρχές και οι ΜΚΟ καλούν τις εθνικές κυβερνήσεις και την ΕΕ να συμβάλουν στον έλεγχο της ζήτησης νερού με μέτρα που κυμαίνονται από την επανεξέταση των συστημάτων τιμολόγησης του νερού έως την αναθεώρηση του τρόπου με τον οποίο κατανέμεται το πόσιμο νερό μεταξύ των κατοικιών, της βιομηχανίας και της γεωργίας.
«Η δραματική αύξηση των τιμών του νερού μόλις ένα νοικοκυριό καταναλώσει μια ορισμένη ποσότητα», υποστήριξε ο Χελμ, «θα καταστήσει σαφές ότι αυτού του είδους η υπερκατανάλωση δεν είναι απλώς φυσιολογική».
Σπατάλη
Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος, σχεδόν το ένα τρίτο των Ευρωπαίων πλήττεται από την έλλειψη νερού. Αυτό αναμένεται να επιδεινωθεί καθώς οι ξηρασίες γίνονται συχνότερες και εντονότερες λόγω της κλιματικής αλλαγής.
Μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature διαπίστωσε ότι «η μη βιώσιμη χρήση νερού από την ελίτ μπορεί να επιδεινώσει τις αστικές κρίσεις νερού τουλάχιστον όσο η κλιματική αλλαγή ή η αύξηση του πληθυσμού».
Αυτό καθιστά την αλλαγή των καταναλωτικών συνηθειών προτεραιότητα για τις περιοχές που πλήττονται από ξηρασία. Αλλά πρόκειται επίσης για ένα διαρθρωτικό πρόβλημα, λένε οι ερευνητές και οι περιβαλλοντολόγοι. Για να διορθωθεί αυτό θα χρειαστεί «να επανεξετάσουμε ριζικά την κατανάλωση νερού και να δώσουμε πολύ μεγαλύτερη έμφαση στην εξοικονόμηση νερού», δήλωσε ο Νόργκαλ.
Ορισμένοι περιφερειακοί πολιτικοί συμφωνούν και ζητούν αναθεώρηση. Η Ελίζαμπεθ Κούλα, πρόεδρος του ακροαριστερού Die Linke στο περιφερειακό κοινοβούλιο της Έσσης, δήλωσε σε κοινοβουλευτική συζήτηση του Ιουνίου ότι «πολύτιμο πόσιμο νερό» σπαταλιέται «στο καζανάκι των τουαλετών και στις … πισίνες για τους πλούσιους».
Στο πλαίσιο της εθνικής στρατηγικής της για το νερό που εγκρίθηκε τον Μάρτιο, η Γερμανία δήλωσε ότι θέλει να εξοικονομήσει πόσιμο νερό με την ενσωμάτωση του βρόχινου νερού στα συστήματα ύδρευσης για μη πόσιμες χρήσεις.
Καθώς οι αδυναμίες των σημερινών συστημάτων διαχείρισης του νερού γίνονται όλο και πιο εμφανείς, οι εκκλήσεις προς την ΕΕ να αναλάβει δράση γίνονται όλο και πιο δυνατές.
Οι Βρυξέλλες έχουν μια σειρά από κανόνες για την προστασία και τη διαχείριση των πόρων γλυκού νερού, συμπεριλαμβανομένου του κύριου νόμου τους για το πόσιμο νερό. Ωστόσο, «τα υφιστάμενα εργαλεία παραμένουν κατακερματισμένα» και «δεν είναι επαρκώς ενσωματωμένα σε όλες τις πολιτικές της ΕΕ», σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (ΕΟΚΕ), ένα όργανο που εκπροσωπεί τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και συμβουλεύει τα θεσμικά όργανα της ΕΕ.
Η ΕΟΚΕ έχει προγραμματίσει να υποβάλει προτάσεις για μια μπλε συμφωνία της ΕΕ που θα αντικατοπτρίζει τα πράσινα μεταβατικά σχέδια του μπλοκ τον Οκτώβριο. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, υποστηρίζει πως πρέπει «να αρχίσει να αντιμετωπίζει το νερό ως προτεραιότητα σε ευρωπαϊκή κλίμακα».
Σύμφωνα με τον Φλοριάν Μαρίν, Ρουμάνο μέλος της ΕΟΚΕ, η ανάπτυξη μιας πανευρωπαϊκής προσέγγισης για τις τιμές του νερού είναι ζωτικής σημασίας για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας.
«Το νερό θα πρέπει να καταναλώνεται ελεύθερα μέχρι ένα ορισμένο όριο, μετά το οποίο θα μπορούν να επιβληθούν τιμολόγια», υποστήριξε. «Τα ιδιωτικά νοικοκυριά θα πρέπει επίσης να επωφελούνται από φθηνότερες τιμές σε σχέση με άλλους τομείς, όπως η βιομηχανία», σύμφωνα με τον Μαρίν.
Στις περισσότερες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίας και της Γαλλίας, οι υδροβόρες βιομηχανίες τείνουν να πληρώνουν πολύ λιγότερο για το πόσιμο νερό από ό,τι τα ιδιωτικά νοικοκυριά, παρά το γεγονός ότι καταναλώνουν πολύ μεγαλύτερο μερίδιο.
«Ωστόσο, οι Βρυξέλλες θα πρέπει επίσης να αναπτύξουν πρότυπα για κάθε τομέα, συμπεριλαμβανομένων των ιδιωτικών νοικοκυριών, για τη ρύθμιση της χρήσης του νερού», πρόσθεσε ο Μαρίν, τονίζοντας ότι «το πόσιμο νερό δεν πρέπει να χρησιμοποιείται για να γεμίζει πισίνες».
Οι νομοθέτες της ΕΕ έχουν επίσης εκφράσει την υποστήριξή τους για μια στρατηγική για το νερό σε όλο το μπλοκ.
Η Έμμα Βίσνερ, ευρωβουλευτής της φιλελεύθερης ομάδας Renew, τάχθηκε τον περασμένο μήνα υπέρ μιας Γαλάζιας Συμφωνίας, υποστηρίζοντας ότι «το νερό είναι βασικό δικαίωμα για κάθε πολίτη». «Η ΕΕ», είπε, «πρέπει να αντιμετωπίσει το ζήτημα πριν προκύψουν περισσότερες συγκρούσεις εντός ή ακόμη και μεταξύ των κρατών-μελών».