Ρωσία και Ουκρανία, είναι δύο από τους μεγαλύτερους παραγωγούς τροφίμων σε παγκόσμιο επίπεδο και ο πόλεμος ανάμεσα στις δύο χώρες έχει εκτοξεύσει τις τιμές σε προϊόντα όπως τα σιτηρά ενώ οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις προσπαθούν να σταθεροποιήσουν τις αγορές.
Η Ευρώπη πιθανότατα να βρει τρόπους προκειμένου να αντιμετωπίσει την επικείμενη καταιγίδα. Οι αγρότες προετοιμάζονται για ακόμη υψηλότερο κόστος σε βασικές πρώτες ύλες, όπως λιπάσματα και ζωοτροφές, αλλά οι καταναλωτές είναι απίθανο να δουν άδεια ράφια στα σούπερ μάρκετ. Το κόστος θα αυξηθεί – ιδιαίτερα για βασικά αγαθά όπως το ηλιέλαιο – αλλά σύμφωνα με το Politico, οι πλούσιες δυτικές οικονομίες θα αντέξουν τις πιέσεις.
Η εικόνα είναι πιο ανησυχητική στον αναπτυσσόμενο κόσμο, όπου χώρες ειδικά, στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική – που έχουν ήδη πληγεί από ξηρασία – θα μπορούσαν να έρθουν αντιμέτωπες με πολύ υψηλότερες τιμές σε βασικά τρόφιμα όπως το ψωμί.
1. Εκτοξεύονται οι τιμές των τροφίμων
Η Ουκρανία είναι ένας από τους μεγαλύτερους εξαγωγείς στον κόσμο, πρώτων υλών όπως το σιτάρι, το καλαμπόκι και το ηλιέλαιο. Έπειτα ωστόσο, από την εισβολή της Ρωσίας στη χώρα, όλες οι εμπορικές δραστηριότητες στην Ουκρανία, σταμάτησαν βίαια. Οι εξελίξεις στη διεθνή σκακιέρα πυροδότησαν αυξήσεις στις τιμές των σιτηρών και των ελαιούχων σπόρων.
«To χειρότερο σενάριο είναι ότι η Ουκρανία δεν θα προχωρήσει σε εξαγωγές για τα επόμενα χρόνια», δήλωσε ο Oleg Nivievskyi, επίκουρος καθηγητής στη Σχολή Οικονομικών Επιστημών του Κιέβου. Αν και οι ευρωπαίοι αξιωματούχοι με δηλώσεις τους προσπάθησαν να καθησυχάσουν τους πολίτες λέγοντας ότι δεν θα υπάρξουν επικείμενες ελλείψεις τροφίμων στην Ευρώπη, δεν πρέπει να ξεχνάμε πως η Ουκρανία είναι ο τέταρτος μεγαλύτερος εξωτερικός προμηθευτής τροφίμων για τη Γηραιά Ήπειρο.
Καθώς οι τιμές των προϊόντων συνεχίζουν να αυξάνονται ραγδαία θα είναι πιο ακριβό για τους μεταποιητές τροφίμων της ΕΕ να αποκτήσουν τις πρώτες ύλες, ενώ οι ευρωπαίοι αγρότες πρόκειται να πληρώσουν ακόμη περισσότερα για τα λιπάσματα για να διατηρήσουν τις αποδόσεις τους υψηλές. Η τιμή των λιπασμάτων -το 30% των εισαγωγών της ΕΕ προέρχεται από τη Ρωσία- έχει ήδη εκτοξευθεί κατά 142% σε σύγκριση με αυτήν την αντίστοιχη περίοδο πέρυσι.
2. Φόβοι για επισιτιστική κρίση
Χώρες όπως η Αίγυπτος, η Τυνησία, η Αλγερία, το Μαρόκο, ο Λίβανος και η Τουρκία με μεγαλύτερη εξάρτηση από την Ουκρανία και τη Ρωσία αναμένεται να στραφούν σε άλλες χώρες εξαγωγείς για να αγοράσουν σιτηρά, με αποτέλεσμα οι τιμές να αυξηθούν ακόμη περισσότερο σε παγκόσμιο επίπεδο.
3. Μεγαλύτερη εσωστρέφεια
Τι συμβαίνει όταν είσαι πολιτικός και αρχίζεις να ανησυχείς ότι δεν θα μπορέσεις να ταΐσεις τον πληθυσμό σου; Κλείνεις τα σύνορα, αποθηκεύεις τρόφιμα και εμποδίζεις οποιονδήποτε να εξάγει. Στην τελευταία τους συνάντηση οι G7 έστειλαν ένα επείγον μήνυμα σχετικά με τη σημασία της μη επιβολής εμπορικών φραγμών σε μια περίοδο σοβαρών αναταράξεων στην αγορά. Παρά τις παροτρύνσεις, η Ουγγαρία έχει επιβάλλει πρόσθετους ελέγχους στις εξαγωγές σιτηρών, ενώ ισχυρίζεται ότι αυτή η κίνηση δεν είναι μια πλήρης απαγόρευση εξαγωγών.
4. Απομακρύνεται το όνειρο της «πράσινης γεωργίας»
Ο πόλεμος στην Ουκρανία θα μπορούσε να σημαίνει την υποβάθμιση των μεγάλων φιλοδοξιών της Ευρώπης για μια «πράσινη γεωργία». Οι φόβοι για επικείμενες ελλείψεις ζωοτροφών έχουν τροφοδοτήσει εκκλήσεις για καθυστέρηση ή ακόμη και πλήρη επανεξέταση των ορόσημων σχεδίων βιωσιμότητας της ΕΕ για τον γεωργικό τομέα. Πολλές από αυτές τις ουκρανικές ζωοτροφές παραδοσιακά προέρχονται από λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας που είναι πλέον αποκλεισμένα.
5. Ελλείψεις σε προμήθειες
Η ΕΕ εισάγει το ήμισυ της παραγωγής ηλιέλαιου από την Ουκρανία, το οποίο χρησιμοποιείται από ψημένα, κονσερβοποιημένα και προπαρασκευασμένα τρόφιμα, μέχρι σε σάλτσες και σούπες. Επίσης χρησιμοποιείται ευρέως σε προϊόντα ζαχαροπλαστικής και είναι ένα συστατικό που δύσκολα αντικαθίσταται στις παιδικές τροφές. «Θα προκαλέσει προφανώς διαταραχές στον εφοδιασμό επειδή εξαρτόμαστε από μάλλον τακτικές προμήθειες ουκρανικού ηλιελαίου στην Ευρώπη», δήλωσε η Nathalie Lecocq, γενική διευθύντρια της FEDIOL, της ένωσης ομπρέλα για τα διυλιστήρια φυτικών ελαίων της ΕΕ που προμηθεύουν τη βιομηχανία τροφίμων. «Σε αυτό το σημείο, ανησυχούμε πραγματικά για τη διαθεσιμότητα».