Η αυτοκινητοβιομηχανία τροφοδότησε την άνοδο της Γερμανίας ως οικονομικής δύναμης της Ευρώπης. Τώρα, ο ίδιος κλάδος βρίσκεται σε κρίση – και συμπαρασύρει τη χώρα μαζί του.
Οι αυτοκινητοβιομηχανίες αντιμετωπίζουν μια τέλεια καταιγίδα: μια μετατόπιση από τον κινητήρα εσωτερικής καύσης, ο οποίος ανέδειξε τη γερμανική μηχανική, σε λιγότερο πολύπλοκα ηλεκτρικά οχήματα, όπου η Γερμανία δεν ελέγχει την κρίσιμη τεχνολογία των μπαταριών. Παλεύουν επίσης με την πτώση της ζήτησης για ηλεκτρικά οχήματα στην Ευρώπη, το υψηλό ενεργειακό και εργατικό κόστος, την κατάρρευση των πωλήσεων στη βασική αγορά τους, την Κίνα, και την άφιξη επιθετικών κινεζικών ανταγωνιστών στην ήπειρο.
Ένα περαιτέρω πλήγμα θα μπορούσε να έρθει από τον πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος απειλεί με δασμούς που θα ανατρέψουν το σύστημα ελεύθερων συναλλαγών που στηρίζει την οικονομική επιτυχία της Γερμανίας που βασίζεται στις εξαγωγές.
Αυτό έχει αντίκτυπο στη γερμανική πολιτική. Τα προβλήματα που ταλανίζουν τον βασικό τομέα της Γερμανίας αποτελούν σημαντικό παράγοντα της πιθανής απομάκρυνσης του καγκελάριου Όλαφ Σολτς στις εκλογές της 23ης Φεβρουαρίου.
Λιγότερο από μια εβδομάδα πριν από την ψηφοφορία, η συντηρητική συμμαχία του Φρίντριχ Μερτς – έχει 29% υποστήριξη στις δημοσκοπήσεις, ενώ το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (SPD) είναι τρίτο με 16%.
Αλλά ακόμη και νίκη των συντηρητικών του Μερτς είναι απίθανο να προσφέρει μια γρήγορη λύση στα προβλήματα που ταλανίζουν τη γερμανική αυτοκινητοβιομηχανία.
Οι απολύσεις σε όλο τον κλάδο, η αναιμική οικονομική ανάπτυξη και η αίσθηση ότι η Γερμανία δεν βρίσκεται πλέον στο δρόμο της ευημερίας βαθαίνουν την κατήφεια στη χώρα. Αυτό έχει βοηθήσει την άνοδο του ακροδεξιού κόμματος Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD), το οποίο είναι πλέον δεύτερο στις δημοσκοπήσεις (21%), και έχει δώσει ώθηση στην αριστερή-λαϊκιστική Συμμαχία Sahra Wagenknecht (5%), γνωστή με το γερμανικό ακρωνύμιο BSW.
Παρόλο που η Γερμανία εισέρχεται στο τρίτο συνεχόμενο έτος ύφεσης, τα οικονομικά προβλήματα της χώρας ξεκίνησαν το 2019, όταν οι προσπάθειες απεξάρτησης από τον άνθρακα ξεκίνησαν σοβαρά, απειλώντας την παραδοσιακή βιομηχανική της υπεροχή. Εν τω μεταξύ, η Κίνα, η χώρα στην οποία η γερμανική βιομηχανία στηριζόταν κάποτε για τεράστια κέρδη, έχει γίνει ο μεγαλύτερος ανταγωνιστής της.
Οι κολοσσοί της γερμανικής αυτοκινητοβιομηχανίας πλούτισαν στην Κίνα, εισερχόμενοι στην αγορά πριν από δεκαετίες, όταν οι εγχώριες πωλήσεις αυτοκινήτων μόλις είχαν αρχίσει να ανεβαίνουν- η ασιατική επιτυχία τους βοήθησε να στηριχθούν υψηλότεροι μισθοί στη Γερμανία.
Αυτές τις μέρες, τα μερίδια αγοράς των τριών μεγάλων γερμανικών αυτοκινητοβιομηχανιών συρρικνώνονται, καθώς οι Κινέζοι ανταγωνιστές εισάγουν φθηνότερα ηλεκτρικά οχήματα που συχνά διαθέτουν καλύτερη τεχνολογία.
Η εξάρτηση των γερμανικών αυτοκινητοβιομηχανιών από την κινεζική αγορά δίνει στο Πεκίνο μοχλό πίεσης έναντι του Βερολίνου «επειδή μπορούν ουσιαστικά να εργαλειοποιήσουν αυτές τις εξαρτήσεις».
Ο Μερτς ορκίζεται να σπάσει αυτή την εξάρτηση από την Κίνα – ακόμη και αν αυτό κοστίσει στους κατασκευαστές αυτοκινήτων. Έχει προειδοποιήσει τις γερμανικές εταιρείες να μην κάνουν μεγαλύτερες επενδύσεις στην Κίνα και έχει πει ότι δε θα διασωθούν αν τα στοιχήματά τους αποτύχουν.
Η ακριβή ενέργεια προκαλεί επίσης την εκτίναξη του κόστους του χάλυβα και του αλουμινίου. Παράλληλα, ο Τραμπ στοχεύει τα δύο καίρια μεταλλεύματα με τους νέους δασμούς του.
Οι γερμανικές αυτοκινητοβιομηχανίες επιβαρύνονται επίσης με το υψηλότερο εργατικό κόστος στον κόσμο – κληρονομιά των ισχυρών συνδικάτων και των δεκαετιών παχυλών κερδών από την Κίνα.
Οι προσπάθειες να ξεφύγουν από αυτό το κόστος επηρεάζουν την ευρύτερη οικονομία. Από το 2018 έως το 2023, καθώς οι γερμανικές αυτοκινητοβιομηχανίες μετεγκαταστάθηκαν σε άλλες χώρες, η παραγωγή στη Γερμανία μειώθηκε κατά 8%.
Οι γερμανικές αυτοκινητοβιομηχανίες έχουν επίσης ποντάρει πολλά στον εξηλεκτρισμό των αυτοκινήτων, επενδύοντας δισεκατομμύρια στην ανάπτυξη νέων μοντέλων. Αλλά μια απόφαση στα τέλη του 2023 από τον συνασπισμό του Σολτς να τερματίσει τις γενναιόδωρες επιδοτήσεις για τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα «τράβηξε το χαλί» κάτω από τις πωλήσεις ηλεκτρικών αυτοκινήτων στη Γερμανία.
Ο Μερτς θέλει η Ευρωπαϊκή Ένωση να αποσύρει τη σχεδιαζόμενη σταδιακή κατάργηση των αυτοκινήτων με κινητήρα εσωτερικής καύσης μέχρι το 2035. Τόσο το AfD όσο και το BSW πιέζουν για το ίδιο.
Όμως, οι κατασκευαστές αυτοκινήτων δεν είναι όλοι ενθουσιασμένοι με την ιδέα να επηρεάσουν τους στόχους της ΕΕ, καθώς αυτό θα μπορούσε να ανατρέψει τα μακροπρόθεσμα επενδυτικά τους σχέδια που προσανατολίζονται στην ηλεκτροκίνηση.
Ο Τραμπ έχει προκαλέσει νέο χάος, καταργώντας τις αμερικανικές επιδοτήσεις EV και απαιτώντας την επιστροφή στο πετρέλαιο και το φυσικό αέριο.
Επιπλέον, σύμφωνα με το POLITICO, αν εξαπολύσει δασμούς κατά του Καναδά και του Μεξικού, θα μπορούσε να ανατρέψει δεκαετίες προσεκτικού σχεδιασμού για την αγορά της Βόρειας Αμερικής από τις γερμανικές αυτοκινητοβιομηχανίες.
Μπροστά στην κατάρρευση του μοντέλου που τους έκανε πλούσιους -όπως και τη Γερμανία-, οι αυτοκινητοβιομηχανίες αντιμετωπίζουν μια υπαρξιακή πρόκληση. Πάνω απ’ όλα, πρέπει να καταλάβουν αν η παραδοσιακή μηχανική δεινότητα της Γερμανίας είναι ακόμα ικανή να παράγει ελκυστικά ηλεκτρικά αυτοκίνητα που θα νικήσουν τον κινεζικό ανταγωνισμό και θα κάνουν και πάλι τα αυτοκίνητα την κινητήρια δύναμη της γερμανικής οικονομίας.
Ο Μερτς θα πρέπει να μεταρρυθμίσει τη σκληρή οικονομία της Γερμανίας, τη διαβόητη γραφειοκρατία, το υψηλό κόστος και την βαθιά ριζωμένη αποστροφή του κινδύνου που έχει ενσωματωθεί σε πολιτικές που κυμαίνονται από τη μείωση του φρένου χρέους που εμποδίζει τον κρατικό δανεισμό μέχρι την περικοπή των κοινωνικών παροχών.
Αυτό πιθανότατα σημαίνει στενότερη συνεργασία με τις Βρυξέλλες, καθώς η ΕΕ προσπαθεί να σώσει τη βιομηχανική βάση του μπλοκ από τον αμερικανικό και κινεζικό ανταγωνισμό.
Ο Μερτς έχει σηματοδοτήσει την προθυμία του να κάνει ακριβώς αυτό, λέγοντας σε ομιλία του τον Ιανουάριο ότι θα παράσχει πιο ισχυρή ηγεσία εντός της Ευρώπης. Το ερώτημα είναι αν αυτό είναι αρκετό για να σωθεί η Γερμανία και οι αυτοκινητοβιομηχανίες της.