Στα κεντρικά γραφεία της Νέας Υόρκης κυκλοφορούσε το αστείο ότι ο Gregg Smith «ξόδευε όλο τον πάγο», γιατί η ταχύτητα με την οποία κλίκαρε για να καταθέτει και να ακυρώσει εντολές αγοράς /πώλησης «έβαζε φωτιά στα δάχτυλά του».
Σύμφωνα με το υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ, αυτό το αστείο κυκλοφορούσε για τουλάχιστον οκτώ χρόνια στο τμήμα Παγκόσμιων Συναλλαγών Πολύτιμων Μετάλλων της J.P Morgan, εκεί όπου ο Gregg Smith ήταν εκτελεστικός διευθυντής.
Ήταν ένα αστείο που γινόταν «ελαφρά τη καρδία» και με ακόμα πιο ελαφριά συνείδηση. Γιατί, όπως απέδειξε στους ενόρκους, το Τμήμα Εγκληματολογικών Ερευνών του FBI αφορούσε σε χιλιάδες εντολές αγοραπωλησιών, που μοναδικός τους σκοπός ήταν να χειραγωγήσουν την αγορά και να εξασφαλίσουν κέρδη στους πελάτες των hedge funds της J.P. Morgan. Ήταν οι περίφημες εντολές «spoofing».
Σύμφωνα με τη δικαστική απόφαση, επρόκειτο για ένα «πολυετές σύστημα χειραγώγησης της αγοράς συμβάσεων μελλοντικής εκπλήρωσης πολύτιμων μετάλλων που διήρκεσε πάνω από οκτώ χρόνια και περιλάμβανε χιλιάδες παράνομες διαπραγματεύσεις».
Η αρχή του τέλους
Το κουβάρι άρχισε να ξετυλίγεται όταν ο δισεκατομμυριούχος trader Alex Gerko, ιδιοκτήτης της XTX Markets παρατήρησε τις κινήσεις του Smith στην αγορά χρυσού. Το 2012 προχώρησε σε καταγγελία στην CME Group Inc, την εταιρεία που διαχειρίζεται τα μεγάλα χρηματιστήρια πολύτιμων μετάλλων, New York Mercantile Exchange Inc. (NYMEX) και Commodity Exchange Inc. (COMEX).
Η CME χρειάστηκε τρία χρόνια για να καταλήξει ότι οι καταγγελίες είχαν βάση και να παραπέμψει το θέμα στο αμερικανικό υπουργείο Δικαιοσύνης.
Έτσι, έφτασαν στη JP Morgan.
Έχοντας συγκεντρώσει τα πρώτα στοιχεία, οι αμερικανικές αρχές κυνήγησαν αρχικά τα «μικρότερα ψάρια». Οι trader John Edmonds και Christian Trunz προσήχθησαν για ανάκριση. Ο τελευταίος μάλιστα στο αεροδρόμιο Fort Lauderdale-Hollywood, έχοντας μόλις γυρίσει από το μήνα του μέλιτος.
Οι μεσαίου βεληνεκούς trader δεν άργησαν να «σπάσουν» και να συνεργαστούν με τις αρχές. Τον Οκτώβριο του 2018, στην Περιφέρεια του Κονέκτικατ, ο Edmonds ομολόγησε την ενοχή του για μία κατηγορία απάτης και μία κατηγορία συμμετοχής σε συνωμοσία για τη διάπραξη απάτης και την χειραγώγηση τιμών. Τον Αύγουστο του 2019, ο Trunz ομολόγησε την ενοχή του στην Ανατολική Περιφέρεια της Νέας Υόρκης για δύο κατηγορίες διάπραξης και συμμετοχής σε συνωμοσία πλαστογραφίας (spoofing). Είχε έρθει η σειρά των «μεγάλων».
Ερωτηματικό η τιμωρία
Το προφίλ του στο Linkedin τον αναφέρει ακόμα ως Επικεφαλής του Διεθνούς Εμπορίου Βασικών και Πολύτιμων Μετάλλων στη J.P. Morgan. Στα 45 του και έχοντας συμπληρώσει πάνω από 20 χρόνια σε έναν από τους ηγέτες των παγκόσμιων χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, ο Michael Nowak είχε κάθε λόγο να πιστεύει ότι η έρευνα που πλησίαζε όλο και πιο επικίνδυνα τελικά δε θα τον άγγιζε.
H είδηση της σύλληψής του, τον Σεπτέμβριο του 2019, προκάλεσε σοκ στη διεθνή κοινότητα των εμπόρων πολύτιμων μετάλλων. Παράλληλα, συνελήφθη ο Gregg Smith αλλά και ένας ακόμα εκτελεστικός διευθυντής της JP Morgan, που στη συνέχεια απαλλάχθηκε από τις κατηγορίες.
Η διεξαγωγή της δίκης καθυστέρησε λόγω της πανδημίας και ξεκίνησε, τελικά, τον Ιούλιο στη Βόρεια Περιφέρεια του Ιλινόις.
Τα αποδεικτικά στοιχεία που παρουσίασε ο βοηθός γενικού εισαγγελέα Kenneth A. Polite έδειξαν ότι μεταξύ Μαΐου 2008 και Αυγούστου 2016, οι κατηγορούμενοι, μαζί με άλλους trader στο γραφείο πολύτιμων μετάλλων της JPMorgan, συμμετείχαν σε εκτεταμένη πλαστογράφηση (spoofing), χειραγώγηση αγοράς και απάτη.
Οι κατηγορούμενοι υπέβαλαν εντολές που σκόπευαν να ακυρώσουν πριν από την εκτέλεση για συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης χρυσού, ασημιού, πλατίνας και παλλαδίου. Στόχος τους ήταν να οδηγήσουν τις τιμές στην κατεύθυνση που συνέφερε τους ίδιους, όταν τελικά πραγματοποιούσαν τη συναλλαγή. Οι χιλιάδες παραπλανητικές εντολές δημιουργούσαν ψευδή εικόνα για την πραγματική προσφορά και ζήτηση.
Οι ένορκοι έκριναν ενόχους τους Nowak και Smith για συνολικά 13 κατηγορίες.
«Η σημερινή καταδίκη καταδεικνύει ότι ανεξάρτητα από το πόσο περίπλοκη ή μακροχρόνια είναι μία απάτη, το FBI έχει δεσμευτεί να φέρει στη δικαιοσύνη όσους εμπλέκονται σε εγκλήματα όπως αυτό» δήλωσε ο βοηθός διευθυντή του Τμήματος Εγκληματολογικών Ερευνών του FBI, Luis Quesada.
Τον Σεπτέμβριο του 2020, η JPMorgan παραδέχτηκε ότι διέπραξε απάτη και της επιβλήθηκε πρόστιμο 920 εκατομμυρίων δολαρίων.
Όμως, δεν είναι όλοι χαρούμενοι με αυτές τις αποφάσεις.
Ο άνθρωπος από τον οποίο ξεκίνησαν οι αποκαλύψεις, ο ρωσικής και βρετανικής υπηκοότητας ακτιβιστής trader Gerko, περίμενε περισσότερα από τις έρευνες των αμερικανικών αρχών.
Έχοντας προηγουμένως σχολιάσει ότι «οι τροχοί της δικαιοσύνης κινούνται αργά», σε πρόσφατο tweet του, σχολιάζοντας τη δίκη των Smith και Nowak, προσέθεσε «οι τροχοί κινούνται πολύ πιο γρήγορα, παραδόξως, όταν εμπλέκεται ένας μεμονωμένος trader».
Οι παροικούντες την Ιερουσαλήμ υποστηρίζουν ότι η JPMorgan έπεσε «στα μαλακά», αφού οι κατηγορίες για «εγκληματική οργάνωση» στους κόλπους της εταιρείας απορρίφθηκαν. Οι ποινές για τους Nowak, Smith, Edmonds και Trunz θα ανακοινωθούν αργότερα. Σε προηγούμενη ανάλογη περίπτωση, οι trader καταδικάστηκαν σε έναν χρόνο φυλάκιση -παρότι, θεωρητικά, οι κατηγορίες για τις οποίες κρίθηκαν ένοχοι μπορούν να οδηγήσουν σε πολυετή κάθειρξη.
Τέλος, trader όπως ο Gerko επιμένουν ότι ανάλογες απάτες συμβαίνουν και το 2022.