Φέτος το καλοκαίρι η Αθήνα και η Θεσσαλονίκη έχουν γίνει μια απέραντη πίστα. Στην Ελλάδα κατέφθασαν ή θα βρεθούν για συναυλίες οι Guns and Roses, Robbie Williams, Halloween, Prodigy, Deep Purple, Madrugada κ.α. Aν εξαιρέσεις τον Lewis Capaldi (που μένει να δούμε αν θα έρθει), τους Black Keys, την Rosalia και την Florence (που την έχουμε ξαναδεί στην Ελλάδα), οι οποίοι είναι ενεργοί δημιουργικά και παραγωγικά, οι υπόλοιποι είναι φάση «είδα φως και μπήκα» ας πάω στην Ελλάδα που θα μαζέψω το χρήμα.
Γιατί ο Έλληνας όμως «τσιμπάει» τόσο εύκολα; Γιατί τελικά είναι τόσο απλό να κάνεις τον Έλληνα να αγοράσει κάτι που του διαφημίζεις; Ή κάτι που βλέπει στα trends γενικότερα; Xαρακτηριστικό παράδειγμα είναι κάποια νησιά που κατά καιρούς βουλιάζουν από κόσμο και μερικά χρόνια μετά σκοτώνουν μύγες. Ή και η συναυλία του Robbie Williams ο οποίος περισσότερο μιλούσε παρά τραγουδούσε και ξεστόμιζε άβολες και προσβλητικές υποθετικά χιουμοριστικές μπαρούφες. Ή η περίπτωση της Κύθνου που πέρυσι υπήρξε η αποκάλυψη των κοντινών προορισμών και φέτος έχει βρεθεί από τα ψηλά στα χαμηλά, γιατί ήταν overpromising overpriced και τελικά underdelivering, ή τα Κουφονήσια που πούλησαν για κάποια χρόνια υπερβολικά ακριβά το bohemian summer style, αλλά υπάρχει και bohemian που παρέχει βασικές τουριστικές υπηρεσίες για τις οποίες πληρώνει κανείς και ξεφούσκωσε και αυτή η υπερβολή.
Είναι άραγε το fomo (fear of missing out) ένα ψυχολογικό φαινόμενο που έχει δημιουργήσει η χρήση των social media και βρήκε πρόσφορο έδαφος στην ψυχολογία που έχει στο DNA του ο Έλληνας «αφού το έκανε αυτός θα το κάνω και εγώ»; Με την ευκαιρία ας ρίξουμε μια ματιά στις κοινωνικές επιπτώσεις του FOMO, ως κοινωνικοπολιτισμικό φαινόμενο, τονίζοντας τις επιπτώσεις του σε άτομα και κοινότητες στην ψηφιακή εποχή.
Ο όρος "Fear of Missing Out" επινοήθηκε το 2004 από τον marketeer Dan Herman. Το FOMO αναφέρεται στο διάχυτο άγχος που βιώνουν τα άτομα όταν πιστεύουν ότι άλλοι συμμετέχουν σε συναρπαστικές δραστηριότητες ή έχουν ικανοποιητικές εμπειρίες και οι ίδιοι όχι τόσο. Με την άνοδο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, το FOMO έχει γίνει πιο διαδεδομένο λόγω της συνεχούς έκθεσης σε προσεκτικά επιμελημένες αναρτήσεις και ενημερώσεις που προβάλλουν τις φαινομενικά τέλειες ζωές των άλλων.
Οι πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης έχουν φέρει επανάσταση στον τρόπο με τον οποίο συνδεόμαστε με άλλους, αλλά έχουν επίσης προκαλέσει ένα παράδοξο. Έτσι δημιουργούνται στο άτομο συναισθήματα αποκλεισμού και ανεπάρκειας. Το ψηφιακό βασίλειο ενισχύει τις κοινωνικές συγκρίσεις, καθώς τα άτομα γίνονται μάρτυρες της φαινομενικά εξιδανικευμένης ζωής των άλλων, οδηγώντας στο FOMO. Κοινωνιολογικά, αυτό το φαινόμενο μπορεί να γίνει κατανοητό μέσα στο ευρύτερο πλαίσιο του ανταγωνισμού καθεστώτος και της ώθησης για κοινωνική επικύρωση. Και εδώ είναι το σημείο που αποδεικνύει πόσο πολύ η ψυχολογία του Έλληνα συναντά την ψηφιακή αυτή τάση και εξηγείται ως ένα βαθμό το πόσο ευκολόπιστος είναι τούτος ο λαός στα trends.
Όμως ο φόβος της απώλειας κοινωνικών γεγονότων ή ευκαιριών μπορεί να οδηγήσει τα άτομα στην υπερδέσμευση, οδηγώντας σε εξάντληση και μειωμένη αίσθηση του εαυτού τους. Επιπλέον, το FOMO μπορεί να υπονομεύσει την ικανότητα κάποιου να είναι πλήρως παρών και ικανοποιημένος με τις δικές του εμπειρίες, διαιωνίζοντας έναν κύκλο δυσαρέσκειας. Τα άτομα αισθάνονται υποχρεωμένα να συμμετέχουν σε δραστηριότητες απλώς και μόνο για να αποφύγουν να χάσουν, αντί να επιδιώξουν τα γνήσια ενδιαφέροντά τους. Και κάπως έτσι συναντάμε άτομα που ίσως ποτέ να μην είχαν ακούσει κάποιον από τους παραπάνω καλλιτέχνες, να έχουν γίνει θαμώνες των συναυλιών στην Αθήνα, ή να έχουν πάει σε νησιά που ποτέ δεν είχαν ακούσει για αυτά ή θα επέλεγαν ή σε θεάματα που απλά κάποιοι διάσημοι influencers προώθησαν και ας μην υπήρξαν ποτέ δικές τους επιλογές.
Μέχρι τώρα όλα τα παράδοξα τα αποδίδαμε στην στέρηση που είχε ως συνέπεια η πανδημία. Πέρασαν δυο καλοκαίρια από τότε όμως, ήρθε η ώρα να αναλογιστούμε ο καθένας με τον εαυτό του την πραγματική αιτία που λείπει η προσωπική ταυτότητα, η σκέψη μπροστά σε κάθε trend και η επιλογή που πηγάζει από την μοναδικότητα του ατόμου και γιατί είναι πολλοί εκείνοι που ακολουθούν τα trends αλλά δεν νιώθουν πλήρεις ή ικανοποιημένοι από τις εμπειρίες τους.
Πείτε με ιδιότροπη αλλά για να με πείσει ένα δημοσίευμα, μια διαφήμιση ή ένας influencer θέλω να είμαι σίγουρη πως είναι κάτι που σίγουρα θα μου αρέσει, πως θα βρεθώ σε ένα περιβάλλον με άτομα του ίδιου lifestyle με εμένα, πως είναι κάτι που επέλεξα εγώ, όχι απλά με παρέσυρε το ρεύμα και βρέθηκα εκεί. Όσο για τις συναυλίες αυτού του καλοκαιριού, αν σε άλλη περίπτωση κανείς νιώθει την ελαφρότητα της νεότητας, πηγαίνοντας σε αυτές, στις συγκεκριμένες είμαι σίγουρη αν πήγαινα θα ένιωθα πολύ μεγαλύτερη από την ηλικία μου κοιτώντας γύρω μου. Αλλά έτσι είμαι εγώ, και δεν θα κάνω αυτά που κοροϊδεύω, να πείσω κάποιον να γίνει κάτι άλλο. Αλλά προς Θεού, βρείτε τον εαυτό σας μέσα στον ορυμαγδό των trends.
Σταθείτε σκεφθείτε πριν επιλέξετε κάτι «είμαι εγώ αυτός/αυτή;»