Πολλές κεντρικές τράπεζες έχουν αναγνωρίσει την ανάγκη κατανόησης των μακροοικονομικών συνεπειών της κλιματικής αλλαγής, ωστόσο για τις επιπτώσεις στη σταθερότητα των τιμών – που αποτελεί κορυφαία προτεραιότητα της νομισματικής πολιτικής τους – η βιβλιογραφία είναι ακόμη περιορισμένη.
Σε μία προσπάθεια να καλυφθεί αυτό το κρίσιμο κενό, το τελευταίο Δελτίο Έρευνας (Research Bulletin) της ΕΚΤ δημοσιεύει τα συμπεράσματα μελέτης τριών οικονομολόγων της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (Matteo Ciccarelli, Friderike Kuik Catalina και Martínez Hernández) που εξέτασαν πώς επηρεάστηκε ο πληθωρισμός από τα «θερμοκρασιακά σοκ» των τελευταίων ετών.
Θερμότερα καλοκαίρια και πληθωρισμός στην Ευρωζώνη
Η ομάδα των οικονομολόγων ανέλυσε τον αντίκτυπο των θερμοκρασιακών διαταραχών στον πληθωρισμό, αξιολογώντας:
- τις τέσσερις μεγαλύτερες οικονομίες της Ευρωζώνης (Γερμανίας, Γαλλίας, Ιταλίας, Ισπανίας)
- τα κύρια μεγέθη πληθωρισμού και
- τις διαφορές μεταξύ των εποχών του έτους.
Ως «θερμοκρασιακά σοκ» ορίζονται οι αποκλίσεις των μέσων μηνιαίων θερμοκρασιών από τον ιστορικό μέσο όρο (όπως αυτός αποτυπώθηκε την περίοδο 1981-2010). Τα δεδομένα αποκαλύπτουν ότι τα τελευταία χρόνια οι θερμοκρασίες έχουν αυξηθεί πολλές φορές πάνω από τον ιστορικό μέσο όρο.
Όπως διαπίστωσαν οι ερευνητές, όταν το «θερμοκρασιακό σοκ» συμβαίνει το καλοκαίρι, στα μη επεξεργασμένα τρόφιμα καταγράφονται σημαντικές ανοδικές επιπτώσεις και στις τέσσερις οικονομίες της Ευρωζώνης.
Συγκεκριμένα, όταν η μηνιαία μέση θερμοκρασία αυξάνεται κατά 1°C, ο πληθωρισμός των μη επεξεργασμένων τροφίμων αυξάνεται κατά περίπου 0,1%-0,2 % εντός του πρώτου έτους μετά την εκδήλωση του θερμοκρασιακού σοκ.
Οι επιπτώσεις είναι μεγαλύτερες και πιο επίμονες στη Γαλλία, την Ιταλία και την Ισπανία από ό,τι στη Γερμανία.
Πιθανά αίτια για αυτές τις ανατιμήσεις περιλαμβάνουν:
- μείωση στη γεωργική παραγωγικότητα
- μείωση στην παραγωγικότητα της εργασίας
- μείωση στην προσφορά φρέσκων τροφίμων.
Η απόκριση σε ένα θερμοκρασιακό σοκ που συμβαίνει τον χειμώνα ή την άνοιξη είναι λιγότερο σημαντική και μπορεί αντιστρόφως να οδηγήσει σε πτώση του πληθωρισμού, αν και το αποτέλεσμα είναι συνήθως λιγότερο επίμονο από ό,τι όταν το σοκ συμβαίνει το καλοκαίρι. Οι υψηλότερες καλοκαιρινές θερμοκρασίες έχουν οδηγήσει, επίσης, σε αύξηση του πληθωρισμού των επεξεργασμένων τροφίμων στη Γαλλία και την Ισπανία, αν και με κάποια χρονική καθυστέρηση. Αυτό μπορεί να αντανακλά καθυστερημένη μετακύλιση της αύξησης των τιμών των βασικών προϊόντων διατροφής στις τιμές των επεξεργασμένων τροφίμων.
Τα πιο θερμά καλοκαίρια επηρεάζουν και το δομικό πληθωρισμό. Οι ερευνητές διαπίστωσαν μια επίμονη ανοδική απόκριση του πληθωρισμού των υπηρεσιών όταν αυξάνονται οι καλοκαιρινές θερμοκρασίες.
Η αύξηση του πληθωρισμού των υπηρεσιών μπορεί να οφείλεται σε αλλαγή στις τιμές των τροφίμων (εμπορευμάτων), η οποία, με τη σειρά της, επηρεάζει τις τιμές των υπηρεσιών τροφίμων (π.χ. εστιατόρια, καφετέριες, καντίνες και αλυσίδες ταχυφαγείων).
Οι τομείς του τουρισμού και των υπηρεσιών αναψυχής θα μπορούσαν να είναι εξίσου ευάλωτοι σε θερμοκρασιακούς κλυδωνισμούς, καθώς είναι κλάδοι έντασης εργασίας και είναι καλά τεκμηριωμένο στη βιβλιογραφία ότι όταν οι θερμοκρασίες υπερβαίνουν ένα κρίσιμο όριο, υπάρχουν αρνητικές επιπτώσεις στην προσφορά εργασίας και στην παραγωγικότητα.
«Καθώς η κλιματική αλλαγή προκαλεί συχνότερους και πιο έντονους καιρικούς κραδασμούς, η μεταβλητότητα και η ετερογένεια του πληθωρισμού μπορεί να αυξηθούν και τα θερμότερα καλοκαίρια μπορεί να οδηγήσουν σε συχνότερες και επίμονες ανοδικές πιέσεις στον πληθωρισμό» καταλήγει η μελέτη. «Καθώς η κλιματική αλλαγή εξελίσσεται, τέτοιες επιπτώσεις αναμένεται να συμβαίνουν συχνότερα στο μέλλον. Με τα πολύ ζεστά καλοκαίρια να γίνονται πιο συχνά και πιο σοβαρά, ενδέχεται να αναμένονται ισχυρότερες πληθωριστικές επιπτώσεις στο μέλλον» προειδοποιούν οι οικονομολόγοι της ΕΚΤ.