Το προσχέδιο του προϋπολογισμού για το 2025 που κατατέθηκε στη Βουλή περιλαμβάνει ένα σύνολο μέτρων ύψους 2,94 δισ. ευρώ, με σκοπό τη στήριξη των ευάλωτων ομάδων και την ενίσχυση του διαθέσιμου εισοδήματος των πολιτών. Οι βασικές παρεμβάσεις αφορούν την οικονομική στήριξη των εργαζομένων και συνταξιούχων, τη στήριξη επενδύσεων, την αντιμετώπιση δημογραφικών και στεγαστικών προβλημάτων, καθώς και την αποκατάσταση από φυσικές καταστροφές.
Σημαντικά μέτρα για την ενίσχυση του διαθέσιμου εισοδήματος:
- Μείωση ασφαλιστικών εισφορών: Από την 1η Ιανουαρίου 2025, θα μειωθούν οι εισφορές κατά 1%, μοιρασμένες ισόποσα μεταξύ εργοδοτών και εργαζομένων. Το κόστος ανέρχεται σε 440 εκατ. ευρώ.
- Κατάργηση του τέλους επιτηδεύματος: Το τέλος επιτηδεύματος για ελεύθερους επαγγελματίες θα καταργηθεί πλήρως το 2025, με κόστος 238 εκατ. ευρώ.
- Επιστροφή ΕΦΚ αγροτικού πετρελαίου: Η επιστροφή φόρου καυσίμων για αγρότες θα επεκταθεί και θα γίνει μόνιμη από το 2025, με κόστος 100 εκατ. ευρώ.
- Αυξήσεις στις συντάξεις: Με βάση τον πληθωρισμό και την ανάπτυξη του ΑΕΠ, οι συντάξεις θα αυξηθούν με κόστος 401 εκατ. ευρώ.
- Αναμόρφωση μισθολογίου δημοσίου: Νέες αυξήσεις στους μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων από τον Απρίλιο 2025, ώστε να ευθυγραμμιστεί ο εισαγωγικός μισθός με τον κατώτατο μισθό του ιδιωτικού τομέα.
- Στήριξη ιατρών ΕΣΥ: Αύξηση αποζημιώσεων εφημεριών και θέσπιση φορολογικών κινήτρων με κόστος 40 εκατ. ευρώ.
- Αποζημιώσεις για στρατιωτικούς και σώματα ασφαλείας: Αυξήσεις στην αποζημίωση για ειδικές και νυχτερινές αποστολές.
Τα μέτρα στοχεύουν στην αντιμετώπιση των οικονομικών προκλήσεων, προσφέροντας σημαντική ανακούφιση σε διάφορες κοινωνικές ομάδες, ενώ παράλληλα υποστηρίζουν την οικονομική ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή.
Έκτακτη ενίσχυση σε συνταξιούχους και ευάλωτους
Τον Δεκέμβριο θα χορηγηθούν έκτακτες ενισχύσεις ύψους 243 εκατ. ευρώ σε περίπου 1,9 εκατομμύρια δικαιούχους, με στόχο τη στήριξη ευάλωτων ομάδων και συνταξιούχων. Οι ενισχύσεις αυτές περιλαμβάνουν:
- Συνταξιούχοι με προσωπική διαφορά: Ενίσχυση 100 έως 200 ευρώ ανάλογα με το ύψος της σύνταξης, για συντάξεις έως 1.600 ευρώ.
- Δικαιούχοι επιδόματος παιδιού ΟΠΕΚΑ: Θα λάβουν μία επιπλέον μηνιαία δόση.
- Δικαιούχοι επιδόματος ΑμεΑ ΟΠΕΚΑ και αναπηρικών επιδομάτων e-ΕΦΚΑ: Ενίσχυση 200 ευρώ.
- Ανασφάλιστοι υπερήλικες: Ενίσχυση 200 ευρώ.
- Δικαιούχοι ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος: Θα λάβουν προσαυξημένη μηνιαία δόση κατά 50%.
Επιπλέον, τον Απρίλιο του 2025 θα εφαρμοστεί νέα αύξηση του κατώτατου μισθού, μετά την αύξηση κατά 6,4% τον Απρίλιο του 2024 (από 780 σε 830 ευρώ). Από τον Ιανουάριο του 2024, "ξεπάγωσαν" οι τριετίες, επιτρέποντας την εξέλιξη των μισθών στον ιδιωτικό τομέα, ενώ η κατάργηση της μείωσης του 30% για τις συντάξεις των απασχολούμενων συνταξιούχων θα ενισχύσει σημαντικά τα εισοδήματά τους.
Παράλληλα, βρίσκεται σε εξέλιξη η αναμόρφωση των κοινωνικών επιδομάτων, με αύξηση των ποσών και βελτίωση των κριτηρίων επιλεξιμότητας, διασφαλίζοντας ότι η στήριξη φτάνει σε εκείνους που τη χρειάζονται περισσότερο.
Ενίσχυση των επενδύσεων
Η κυβέρνηση ενεργοποιεί μια σειρά μέτρων για την προσέλκυση περισσότερων επενδύσεων, με στόχο τη διατήρηση υψηλών ρυθμών ανάπτυξης και τη δημιουργία καλά αμειβόμενων θέσεων εργασίας. Οι δράσεις αυτές εστιάζουν σε κίνητρα για καινοτομία, συγχωνεύσεις, εξαγορές και ψηφιοποίηση, με εκτιμώμενο κόστος 41 εκατ. ευρώ ετησίως. Οι βασικές παρεμβάσεις περιλαμβάνουν:
- Αυξημένες φορολογικές εκπτώσεις για δαπάνες έρευνας και ανάπτυξης, έως 315% για επενδύσεις σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις έντασης γνώσης.
- Φορολογικά κίνητρα για την εμπορική εκμετάλλευση πατεντών, με μεγαλύτερη διάρκεια απαλλαγής από φόρο.
- Αύξηση του ορίου για angel investors σε νεοφυείς επιχειρήσεις, με ανώτατο ποσό εισφοράς 900.000 ευρώ.
- Φοροαπαλλαγή 30% για κέρδη από συνεργασίες/μετασχηματισμούς επιχειρήσεων, με μείωση του ελάχιστου ορίου εταιρικού κεφαλαίου στις 100.000 ευρώ.
- Κατάργηση του χαρτοσήμου και εισαγωγή ψηφιακού τέλους συναλλαγών, μειώνοντας τη γραφειοκρατία.
Επίσης, εισάγονται μέτρα για την ενίσχυση του τουρισμού και των λιμένων, με την επιβολή τέλους κρουαζιέρας που εκτιμάται ότι θα αποφέρει 52 εκατ. ευρώ ετησίως, και το 50% των εσόδων από λιμένες θα διατίθεται για έργα αναβάθμισης. Παράλληλα, προωθείται η Golden Visa για επενδύσεις σε startups, με ελάχιστο ποσό 250.000 ευρώ, ενώ καταργείται το τέλος σταθερής τηλεφωνίας για συνδέσεις υψηλών ταχυτήτων μέσω οπτικών ινών.
Τέλος, η δημιουργία του Εθνικού Επενδυτικού Ταμείου (Growthfund), με κεφάλαιο 300 εκατ. ευρώ, στοχεύει στην ενίσχυση των επενδύσεων υψηλής προστιθέμενης αξίας, συμβάλλοντας στη συνολική αναπτυξιακή στρατηγική της χώρας.
Στεγαστική κρίση
Η έλλειψη στέγης και οι υψηλές τιμές ακινήτων έχουν δημιουργήσει μεγάλη ανάγκη για παρεμβάσεις στην αγορά. Για να αυξηθεί η διαθεσιμότητα κατοικιών και να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα που προκύπτουν, η κυβέρνηση προωθεί διάφορα μέτρα που συνδυάζουν οικονομικά κίνητρα και ρυθμιστικές παρεμβάσεις.
Αναλυτικά, τα βασικά μέτρα περιλαμβάνουν:
- Πρόγραμμα «ΣΠΙΤΙ μου»: Χορήγηση χαμηλότοκων στεγαστικών δανείων για νέους 25-39 ετών, με προϋπολογισμό 1 δισ. ευρώ, για την απόκτηση πρώτης κατοικίας.
- Πρόγραμμα «Εξοικονομώ - Ανακαινίζω για νέους»: Ενθαρρύνει ενεργειακές και αισθητικές αναβαθμίσεις κατοικιών με προϋπολογισμό 300 εκατ. ευρώ.
- Στεγαστική συνδρομή «Κάλυψη»: Χρηματοδότηση της στέγασης ευάλωτων ομάδων μέσω αξιοποίησης ιδιωτικών κατοικιών.
- Πρόγραμμα «Ανακαινίζω - Νοικιάζω»: Επιδότηση ανακαίνισης κενών κατοικιών για μακροχρόνια μίσθωση, με στόχο την αύξηση των διαθέσιμων κατοικιών.
- Φορολογικές ελαφρύνσεις: Αύξηση της μείωσης φόρου για αναβαθμίσεις κτιρίων από 40% σε 100%.
- Ρυθμίσεις για βραχυχρόνιες μισθώσεις: Εφαρμογή ΦΠΑ 13% και επιβολή τέλους παρεπιδημούντων για AirBnB και παρόμοιες πλατφόρμες, καθώς και αυστηρότερος ορισμός της βραχυχρόνιας μίσθωσης για την εξισορρόπηση της αγοράς ακινήτων.
- Αυστηρότερα κριτήρια για Golden Visa: Αύξηση του ορίου επένδυσης για Golden Visa σε συγκεκριμένες περιοχές.
Από το 2025, προβλέπονται επιπλέον μέτρα:
- Νέο πρόγραμμα «ΣΠΙΤΙ μου ΙΙ»: Με διευρυμένα εισοδηματικά και ηλικιακά κριτήρια, προϋπολογισμό 2 δισ. ευρώ και μειωμένο επιτόκιο.
- Φορολογική απαλλαγή για κενές κατοικίες: Απαλλαγή από φόρο εισοδήματος για κατοικίες που ήταν κενές ή σε βραχυχρόνια μίσθωση και μισθώνονται με μακροχρόνια μίσθωση.
- Περιορισμοί βραχυχρόνιων μισθώσεων στην Αθήνα: Απαγόρευση νέων βραχυχρόνιων μισθώσεων σε κεντρικά δημοτικά διαμερίσματα της Αθήνας το 2025.
- Αύξηση τέλους για βραχυχρόνιες μισθώσεις: Το τέλος θα αυξηθεί σημαντικά για να ενισχυθεί η ανθεκτικότητα στην κλιματική κρίση.
- Ενίσχυση επιδότησης «Ανακαινίζω - Νοικιάζω»: Διπλασιασμός της επιδότησης ανακαίνισης σε 8.000 ευρώ.
- Παράταση αναστολής ΦΠΑ σε νέες οικοδομές: Η αναστολή του ΦΠΑ στις νέες οικοδομές παρατείνεται έως το τέλος του 2025.
- Αξιοποίηση δημόσιων ακινήτων: Μέσω του προγράμματος «Κοινωνική Αντιπαροχή» με δαπάνες αναδόχων και υποχρέωση εκμίσθωσης των ακινήτων.
- Αύξηση επιδόματος στέγασης: Το επίδομα θα αυξηθεί έως και 125 ευρώ, με προσαύξηση για κάθε τέκνο και στοχευμένα περιουσιακά κριτήρια.
Τα μέτρα στοχεύουν στη μείωση των τιμών ενοικίασης, την αύξηση των διαθέσιμων κατοικιών και τη στήριξη νέων και ευάλωτων κοινωνικών ομάδων.
Δημογραφικό
Το δημογραφικό πρόβλημα στην Ελλάδα αποτελεί σημαντική πρόκληση και η κυβέρνηση προχωρά σε ένα ευρύ φάσμα δημοσιονομικών και θεσμικών παρεμβάσεων για την αντιμετώπισή του, εστιάζοντας στη στήριξη των οικογενειών, τη γονιμότητα και τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης.
Βασικά μέτρα που υλοποιούνται ή προγραμματίζονται από το 2024 και το 2025:
- Αύξηση του επιδόματος γέννησης: Το επίδομα αυξάνεται από 2.000 ευρώ σε 2.400-3.500 ευρώ (ανάλογα με τον αριθμό των τέκνων), με αναδρομική ισχύ από το 2023. Το κόστος ανέρχεται σε 90 εκατ. ευρώ για το 2024 και 45 εκατ. ευρώ για το 2025.
- Αύξηση του επιδόματος μητρότητας: Για ελεύθερους επαγγελματίες και αγρότες, το επίδομα αυξάνεται από 4 σε 9 μήνες, στο ύψος του κατώτατου μισθού από το 2024, με κόστος 43 εκατ. ευρώ ετησίως.
- Αύξηση του αφορολόγητου για οικογένειες με παιδιά: Από 01.01.2024, το αφορολόγητο αυξάνεται κατά 1.000 ευρώ για φορολογούμενους με εξαρτώμενα τέκνα, με κόστος 135 εκατ. ευρώ.
- Αύξηση οικογενειακού επιδόματος: Από το 2024, το επίδομα αυξάνεται κατά 20 ευρώ για το πρώτο παιδί και κατά 50 ευρώ για το δεύτερο και κάθε επιπλέον παιδί, με κόστος 155 εκατ. ευρώ.
- Κατάργηση φόρου ασφαλίστρων: Από το 2025, καταργείται ο φόρος 15% στα ασφαλιστικά συμβόλαια υγείας για παιδιά έως 18 ετών.
- Φοροαπαλλαγές για νέους γονείς: Από το 2025, θεσπίζονται φοροαπαλλαγές για οικειοθελείς παροχές επιχειρήσεων προς νέους γονείς και για παροχές σε βρεφονηπιακούς σταθμούς.
- Αύξηση του φοιτητικού στεγαστικού επιδόματος: Το επίδομα αυξάνεται κατά 500 ευρώ για φοιτητές στα περιφερειακά πανεπιστήμια, από το νέο ακαδημαϊκό έτος, με κόστος 15 εκατ. ευρώ για το 2025.
- Πρόγραμμα «Μαριέττα Γιαννάκου»: Ένα νέο πρόγραμμα ύψους 250 εκατ. ευρώ για την αναβάθμιση των σχολικών υποδομών, με χρηματοδότηση από το εθνικό ΠΔΕ και ιδιωτικούς πόρους.
Πρόσθετα μέτρα για την υποστήριξη των οικογενειών:
- Πρόγραμμα «Νταντάδες της Γειτονιάς»: Ενισχύεται η πρόσβαση σε υπηρεσίες φύλαξης για βρέφη και μικρά παιδιά.
- Πρόγραμμα «Πρώιμη Παρέμβαση»: Παρέχει συμβουλευτική στήριξη σε οικογένειες με παιδιά 0-6 ετών με αναπτυξιακά προβλήματα ή αναπηρίες.
- Δημιουργία παρατηρητηρίου για το δημογραφικό: Στοχεύει στη συστηματική παρακολούθηση του δημογραφικού προβλήματος.
- Δωρεάν έλεγχοι γονιμότητας: Παροχή δωρεάν ελέγχων για την προώθηση της γονιμότητας και ευαισθητοποίηση για το ζήτημα.
Θεσμικά μέτρα για τις τρίτεκνες και πολύτεκνες οικογένειες:
- Δια βίου ισχύς της ιδιότητας του τρίτεκνου: Η αναγνώριση της τρίτεκνης οικογένειας διατηρείται διά βίου.
- Αύξηση ποσόστωσης στις προσλήψεις στο Δημόσιο: Διευκολύνει την πρόσβαση των τρίτεκνων σε θέσεις εργασίας στο Δημόσιο.
- Διεύρυνση εισοδηματικών κριτηρίων για μετεγγραφές: Περισσότερες οικογένειες τρίτεκνων και πολύτεκνων φοιτητών θα δικαιούνται μετεγγραφή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Τα μέτρα αυτά, σε συνδυασμό με τις παρεμβάσεις για την ενίσχυση του διαθέσιμου εισοδήματος και τη διευθέτηση του στεγαστικού προβλήματος, αποτελούν μια συνολική προσπάθεια για την αντιμετώπιση του δημογραφικού ζητήματος στην Ελλάδα.
Φυσικές καταστροφές
Ο προϋπολογισμός της κυβέρνησης για τα επόμενα έτη περιλαμβάνει σημαντικές παρεμβάσεις για την αντιμετώπιση των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής και των φυσικών καταστροφών. Οι κύριοι στόχοι είναι η μείωση των οικονομικών επιπτώσεων για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις και η βελτίωση της ανθεκτικότητας της χώρας στις κλιματικές κρίσεις μέσω προληπτικών έργων υποδομής και αποκατάστασης.
Κυριότερες παρεμβάσεις:
Αύξηση μείωσης του ΕΝΦΙΑ για ασφαλισμένες κατοικίες: Από το 2025, οι κατοικίες με αξία έως 500.000 ευρώ που είναι ασφαλισμένες για φυσικές καταστροφές θα έχουν έκπτωση 20% στον ΕΝΦΙΑ, ενώ για κατοικίες με μεγαλύτερη αξία η έκπτωση θα παραμείνει στο 10%, χωρίς όμως αποζημίωση μετά από φυσική καταστροφή, αν δεν είναι ασφαλισμένες από 01.6.2025.
Αύξηση του τέλους ανθεκτικότητας στην κλιματική κρίση: Το τέλος που επιβάλλεται στα ξενοδοχεία και καταλύματα κατά τους μήνες Απρίλιο έως Οκτώβριο θα αυξηθεί και θα επεκταθεί και για τον Μάρτιο. Το μέτρο θα αποφέρει έσοδα 203 εκατ. ευρώ ετησίως και θα χρηματοδοτεί το Πρόγραμμα Φυσικών Καταστροφών, ύψους 600 εκατ. ευρώ ετησίως, που αφορά αποκαταστάσεις και έργα πρόληψης.
Υποχρεωτική ασφάλιση για φυσικές καταστροφές:
Από 01.6.2025, οι επιχειρήσεις με κύκλο εργασιών άνω των 500.000 ευρώ υποχρεούνται να ασφαλιστούν για φυσικές καταστροφές.
Από 01.01.2025, όλα τα ιδιωτικά και επαγγελματικά οχήματα θα πρέπει να είναι ασφαλισμένα για φυσικές καταστροφές κατά την ανανέωση ή σύναψη νέου ασφαλιστήριου συμβολαίου.
Προγράμματα «ΑΙΓΙΣ» και «Anti-nero»: Συνεχίζεται η υλοποίηση έργων του προγράμματος «ΑΙΓΙΣ», συνολικού ύψους 2,1 δισ. ευρώ, καθώς και των προγραμμάτων Anti-nero I, II και III, με συνολικό προϋπολογισμό 400 εκατ. ευρώ, τα οποία εστιάζουν στην προστασία από πυρκαγιές και τη βελτίωση των δασικών υποδομών.
Μέτρα αποκατάστασης από τη φυσική καταστροφή της Θεσσαλίας:
Για την αποκατάσταση των ζημιών από την πλημμύρα «Daniel», έχουν ήδη διατεθεί 600 εκατ. ευρώ μέσα στο τελευταίο τρίμηνο του 2023 και θα συνεχιστεί η καταβολή αποζημιώσεων κατά τη διάρκεια του 2024.
Επιπλέον, χρηματοδοτούνται έργα υποδομών, οδικά και σιδηροδρομικά, ύψους άνω του 1 δισ. ευρώ στη Θεσσαλία, ενώ θα υλοποιηθεί και νέο πρόγραμμα ορεινής υδρονομίας με προϋπολογισμό 200 εκατ. ευρώ.
Τα παραπάνω μέτρα, σε συνδυασμό με τις υποχρεωτικές ασφαλίσεις και τα έργα υποδομών, στοχεύουν στην καλύτερη προετοιμασία της χώρας για την αντιμετώπιση των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής, τόσο σε οικονομικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο.