Τα σύγχρονα αεροσκάφη βασίζονται σε προηγμένη τεχνολογία και με τις ρωσικές αεροπορικές εταιρείες να έχουν πάμπολλα δυτικής κατασκευής αεροσκάφη που χρειάζονται συντήρηση και ανταλλακτικά είναι εύλογο να αναρωτιέται κανείς πώς βρίσκονται αυτά τα απαραίτητα εξαρτήματα σε καθεστώς κυρώσεων, ώστε τα αεροπλάνα να συνεζίχουν να πετάνε.
Τον Ιούλιο του 2022, το προσωπικό στο αεροδρόμιο Vnukovo στη Μόσχα βρήκε ένα ασυνήθιστο αντικείμενο στις αποσκευές ενός επιβάτη: μια «μονάδα αναφοράς αδρανειακών δεδομένων αέρα» (ADIRU).
Σύμφωνα με τελωνειακά έγγραφα, το αντικείμενο ζύγιζε 11 κιλά και στοίχιζε 40.000 δολάρια. Προοριζόταν για την S7, τη δεύτερη μεγαλύτερη αεροπορική εταιρεία της Ρωσίας.
Και αυτό δεν ήταν ένα μεμονωμένο περιστατικό. Μέχρι το τέλος του 2022, αναφέρθηκαν άλλα 10 ADIRU σε αποσκευές επιβατών με παραλήπτη την S7.
Αυτό το ιδιότυπο εμπόριο μέσω αποσκευών είναι ένα εντυπωσιακό παράδειγμα των ανορθόδοξων διαδρομών εφοδιασμού στις οποίες αναγκάστηκαν να βασιστούν οι ρωσικές αεροπορικές εταιρείες από την εισβολή στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022. Χτυπημένες από σαρωτικές κυρώσεις και ελέγχους εξαγωγών, αναγκάστηκαν να ανακαλύψουν νέους τρόπους να προσπορίζονται ανταλλακτικά για να κρατούν τα αεροπλάνα τους στον αέρα.
Ο αντίκτυπος των κυρώσεων
Οι κυρώσεις συνιστούν τεράστια απειλή για τα αεροπορικά ταξίδια στη Ρωσία. Τα αεροσκάφη χρειάζονται συνεχή υποστήριξη και τακτικές αναβαθμίσεις λογισμικού, καθώς και πρόγραμμα ελέγχων — και οι ρωσικές εταιρείες έχουν πλέον αποκοπεί σε μεγάλο βαθμό από τους προμηθευτές τους.
Πριν από τον πόλεμο, τα αεροπλάνα Boeing και Airbus αποτελούσαν περισσότερο από το 70% του στόλου των ρωσικών αεροσκαφών σε υπηρεσία. Ακόμη και τα αεροσκάφη ρωσικής κατασκευής βασίζονται σε μυριάδες ανταλλακτικά που κατασκευάζονται στο εξωτερικό.
Μέχρι στιγμής, υπάρχουν λίγες ενδείξεις ότι οι κυρώσεις έχουν διαταράξει σημαντικά τα αεροπορικά ταξίδια εντός της Ρωσίας. Οι ώρες πτήσης είναι περίπου στο προπολεμικό επίπεδο.
Ωστόσο, τα στοιχεία που συνέλεξαν οι FT δείχνουν ότι υπήρξε απότομη πτώση στις ποσότητες εξαρτημάτων που εισέρχονται στη Ρωσία τα τελευταία δύο χρόνια.
Χρησιμοποιώντας ρωσικά τελωνειακά δεδομένα από τον Μαξίμ Μιρόνοφ, καθηγητή στη σχολή επιχειρήσεων IE στη Μαδρίτη, την εταιρεία συμβούλων διαχείρισης κινδύνου Corisk και εμπορικές πηγές, οι FT μπόρεσαν να αναλύσουν τη ροή εξαρτημάτων στη Ρωσία.
Αυτά τα αρχεία δείχνουν σταθερά την κατάρρευση των εισαγωγών τόσο για συγκεκριμένα εξαρτήματα όσο και για τον τομέα των ρωσικών αεροπορικών εταιρειών συνολικά.
Οι ρωσικές αεροπορικές εταιρείες έχουν καλύψει μέρος του ελλείμματος χρησιμοποιώντας ένα εκτεταμένο δίκτυο σκιωδών εταιρειών.μικροσκοπικών προμηθευτών, πολλοί από τους οποίους έχουν έδρα στα ΗΑΕ.
Η Ρωσία λαμβάνει επίσης μέτρα για να παρατείνει τη διάρκεια ζωής των ανταλλακτικών ξένης κατασκευής. Ο Αντρέι Λιτβίνοφ, πρώην πιλότος της Aeroflot που συνταξιοδοτήθηκε μετά από 40 χρόνια καριέρας, είπε στους FT ότι εξαρτήματα ανακατασκευάζονται ή καθαρίζονται, αντί να αντικατασταθούν.
Κόκκινη κάρτα από τον Διεθνή Οργανισμό Πολιτικής Αεροπορίας
Οι ανησυχίες για την ασφάλεια των ρωσικών αεροπορικών εταιρειών αυξάνονται. Ο Διεθνής Οργανισμός Πολιτικής Αεροπορίας, έδωσε στη Ρωσία «κόκκινη κάρτα» για αποτυχία εκπλήρωσης των κριτηρίων «αξιοπλοΐας».
Ο Γιαν-Άρβεντ Ρίχτερ, ιδρυτής της Jacdec, μιας ανεξάρτητης εταιρείας αεροπορικής ασφάλειας, λέει ότι έχει παρατηρήσει αύξηση των ρωσικών περιστατικών, αλλά κάτι που μπορεί να εξηγηθεί από βελτιώσεις στη συλλογή δεδομένων της.
Ο Αντρέι Πατράκοφ, ιδρυτής της RunAvia, μιας ρωσικής υπηρεσίας ασφάλειας πτήσεων, είπε στους FT πέρυσι ότι δεν είχε πετάξει με ρωσική αεροπορική εταιρεία από τον Μάρτιο του 2022.
Σύμφωνα με τον Κέβιν Μάικλς, επικεφαλής της AeroDynamic Advisory, «υπάρχουν πολλά αποθέματα ανταλλακτικών σε πολλά μέρη σε όλο τον κόσμο».
Η Ρωσία αντιμετωπίζει τώρα την πρόκληση να αποσπάσει κρυφά ανταλλακτικά από αυτή τη δεξαμενή. Η μικρή εταιρεία που φαίνεται να έχει συσκευάσει αυτή την πρώτη μονάδα στις αποσκευές επιβατών έχει γίνει κύριος προμηθευτής.
Τα Εμιράτα ως κόμβος
Το Turboshaft, επιχείρηση στα Εμιράτα που δηλώνει έδρα αποθήκη στο αεροδρόμιο Sharjah, είναι μια μικρογραφία του τρόπου με τον οποίο η Ρωσία αποκτά ανταλλακτικά. Η εταιρεία διευθύνεται από τον Τιμούρ Μπαντρ, από το Αστραχάν, ο οποίος αναφέρεται ως πολίτης του St Kitts and Nevis.
Η Turboshaft δεν ήταν καταχωρισμένη προμηθευτής της S7 πριν την εισβολή. Μετά τον Μάιο του 2022, μέσα σε λίγες εβδομάδες, έστελνε ευαίσθητα ηλεκτρονικά είδη σε αποσκευές. Συνολικά, η Turboshaft έχει στείλει αγαθά αξίας 1,5 εκατ. δολαρίων στην S7 από την έναρξη του πολέμου.
Οι αυτοσχέδιες εισαγωγές ADIRU ταιριάζουν σε ένα ευρύτερο πρότυπο. Πριν από τον πόλεμο, το 45% των αμερικανικών εξαρτημάτων της S7 προέρχονταν απευθείας από τις ΗΠΑ. Παρόμοιος όγκος αμερικανικών προϊόντων έφτασε μέσω Γαλλίας, Γερμανίας, Ηνωμένου Βασιλείου και Κάτω Χωρών.
Έκτοτε, λιγότερο από το 3% προέρχεται από αυτές τις χώρες. Περίπου το ένα δέκατο προέρχεται από την Κίνα, το ένα πέμπτο προέρχεται από τις Μαλδίβες, ένα άλλο πέμπτο από την Τουρκία και το ένα τρίτο από τα ΗΑΕ. Στις περισσότερες περιπτώσεις, αυτά προέρχονται από εταιρείες παρόμοιου προφίλ με την Turboshaft.
Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα είναι κεντρικός κόμβος σε αυτό το εμπόριο καθώς εδώ και πολύ καιρό είναι βασικός τόπος για τα διεθνή δίκτυα λαθρεμπορίου που προμηθεύουν εξαρτήματα στο Ιράν.
Από την έναρξη του πολέμου, η Turboshaft φαίνεται να έχει αντιστρέψει το επιχειρηματικό της μοντέλο. Τα τελωνειακά αρχεία δείχνουν ότι η Turboshaft άρχισε να προμηθεύεται αγαθά στο εξωτερικό για αποστολή στη Ρωσία.
Μια εταιρεία που ονομάζεται Black Metal FZE, η οποία συνδέεται με τον Μπαντρ, έχει αναγνωριστεί ως προμηθευτής του ρωσικού στρατού από το αμυντικό think tank C4ADS, στην Ουάσιγκτον.
Πολλές από τις αποστολές επισημάνθηκαν στα τελωνειακά δελτία ως τσέχικα ανταλλακτικά για όργανα και συστήματα αεροσκαφών.
Το δέλεαρ του εμπορίου ανταλλακτικών
Το δέλεαρ της πώλησης εξαρτημάτων αεροσκαφών στη Ρωσία είναι ξεκάθαρο. Οι κυρώσεις και οι έλεγχοι των εξαγωγών έχουν αυξήσει δραματικά το κόστος των ευαίσθητων εισαγωγών.
Συσκευές που κοστίζουν 50.000 – 70.000 δολάρια στην ανοιχτή αγορά πωλούνται τώρα συνήθως στη Ρωσία για περισσότερα από 120.000 δολάρια.
Το κράτος διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στη διατήρηση της πολιτικής αεροπορίας στον αέρα, πληρώνοντας αδρά. Το 2022, η Rosaviatsia —η ρωσική κρατική υπηρεσία πολιτικής αεροπορίας— έλαβε 200 δισ. ρούβλια (2,7 δισ. ευρώ) από την κυβέρνηση.
Καθώς οι εισαγωγές συρρικνώθηκαν, οι ρωσικές αεροπορικές αρχές χαλάρωσαν κανόνες — όπως παρατείνοντας αυτόματα πιστοποιητικά αξιοπλοΐας για αεροσκάφη και ανταλλακτικά.
Σχέδιο της ρωσικής κυβέρνησης, τον Ιούνιο του 2022, ανέφερε ότι αναμενόταν πτώση στις πτήσεις καθώς τα αεροπλάνα αποσύρθηκαν και «εν μέρει αποσυναρμολογήθηκαν» για να χρησιμοποιηθούν για ανταλλακτικά.
Αεροπλάνα σε αχρηστία
Στο τέλος, η απώλεια πρόσβασης στην τεχνική υποστήριξη των κατασκευαστών και η δυνατότητα αντικατάστασης συγκεκριμένων ανταλλακτικών αναμένεται να οδηγήσει σε αχρηστία των αεροπλάνων.
Σε συνάντηση τον Αύγουστο 2023, ο Σεργκέι Τσεμέζοφ, επικεφαλής του ρωσικού αμυντικού-βιομηχανικού ομίλου Rostec, είπε στον Βλαντιμίρ Πούτιν ότι «από το 2025, θα αρχίσουμε να χάνουμε όλα τα ξένα αεροπλάνα μας, γιατί θα χρειαστούν πλήρη επισκευή συντήρησης και ούτω καθεξής».
Μακροπρόθεσμα, η Ρωσία έχει αποκαλύψει ένα σχέδιο για την κατασκευή 1.000 νέων αεροσκαφών έως το 2030, το οποίο, ωστόσο, έχει καθυστερήσει.
Ο Λιτβίνοφ, ο πρώην πιλότος, πιστεύει ότι η Ρωσία θα έπρεπε να είχε επικεντρωθεί στην εγχώρια παραγωγή αεροπλάνων πριν από χρόνια. «Τα ξένα αεροπλάνα θα καταστραφούν και δεν θα υπάρχει τίποτα για να τα αντικαταστήσει», τονίζει. «Αυτό είναι το κρίσιμο».
Και προσθέτει: «Το πρόβλημα δεν είναι [μόνο] ότι [τα αεροπλάνα] θα αρχίσουν να πέφτουν όλα από τον ουρανό κάθε μέρα, αλλά ότι μπορεί να έρθει μια στιγμή που απλά δεν θα υπάρχει τίποτα για να πετάξει».