Ευθύς, κατηγορηματικός και αιχμηρός, ο Αμερικανός Στιβ Χάνκε ανήκει στους οικονομολόγους «παλαιάς κοπής». Καθηγητής Εφαρμοσμένων Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Τζονς Χόπκινς, με θητεία στη διακυβέρνηση Ρέιγκαν και εμπειρία δεκαετιών στις αγορές συναλλάγματος, ο Χάνκε είναι γνωστός στο ελληνικό κοινό για τις επικριτικές τοποθετήσεις απέναντι στην οικονομική και νομισματική πολιτική του Τούρκου προέδρου Ταγίπ Ερντογάν.
Παράλληλα, αίσθηση προκαλούν στη διεθνή οικονομική κοινότητα οι θέσεις του για την αγορά των κρυπτονομισμάτων.
«Το bitcoin έχει μία τιμή, αλλά δεν ξέρουμε την αξία του, που είναι μάλλον μηδέν» δήλωσε πρόσφατα σε συνέντευξη στο Yahoo!finance. Το επιχείρημά του είναι απλό. «Υπάρχουν δύο μοντέλα για τον καθορισμό της αξίας ενός νομίσματος: η ισοτιμία αγοραστικής δύναμης/ΙΑΔ (Purchasing Power Parity/PPP) και το θεώρημα ισοδυναμίας των επιτοκίων (Interest rate parity). Κανένα από τα δύο δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για το bitcoin.
Έτσι, στην περίπτωση του bitcoin, έχουμε την τιμή του, αναμφισβήτητα. Είναι κάτι υποκειμενικό. Όμως, η ιδέα της αξίας μοιάζει με φάντασμα. Δεν υπάρχει τρόπος να προσδιοριστεί μέσω κάποιου ορθόδοξου, παραδοσιακού ή τυπικού μοντέλου. Για αυτό, εκτιμώ ότι η πραγματική του αξία είναι μηδέν» εξηγεί.
Ο Στιβ Χάνκε προειδοποιεί όσους θέλουν να μπούνε στην αγορά των κρυπτονομισμάτων ότι θα είναι σαν να πηγαίνουν στο καζίνο.
Σε επικοινωνία που είχαμε μαζί του, ζητώντας περισσότερες πληροφορίες για αυτές τις θέσεις του, μας παρέπεμψε σε πρόσφατα άρθρα του στο αμερικανικό National Review, όπου αναλύει γιατί η αγορά των κρυπτονομισμάτων είναι, κατά τον ίδιο …
«Οι υποστηρικτές των κρυπτονομισμάτων δεν κουράζονται να λένε στο κοινό πόσο καινοτόμο, ανατρεπτικό και ωφέλιμο είναι το κρυπτογραφικό οικοσύστημα» υποστηρίζει ο Χάνκε. «Αλλά προτού γίνει οποιαδήποτε εκτίμηση, πρέπει να εξακριβώσουμε την ακρίβεια αυτού του ισχυρισμού. Πόσο καινοτόμα είναι τα cryptos;
Οι αναγνώστες που έχουν τραπεζικούς λογαριασμούς μπορεί να εντυπωσιαστούν όταν μάθουν ότι χρησιμοποιούν ιδιωτικό, ψηφιακό χρήμα εδώ και πολλά χρόνια.
Το ιδιωτικό, ψηφιακό χρήμα δεν είναι κάτι καινούριο. Γιατί λοιπόν κάποιος να χρειάζεται κρυπτογράφηση; Σε αυτό το σημείο του επιχειρήματος, ένας λάτρης των κρυπτονομισμάτων θα φτάσει στο άλλο ισχυρό επιχείρημά του: το blockchain. Ενώ το σύστημα εκκαθάρισης στις παραδοσιακές τράπεζες βασίζεται σε «έμπιστους μεσάζοντες», στο blockchain δεν χρειάζεται κανένας θεσμός για τον ισοσκελισμό των βιβλίων.
Όσον αφορά τους ισχυρισμούς ότι η κρυπτογράφηση θα είναι ένα όφελος για την ανθρωπότητα φέρνοντας καλά χρήματα σε όλες τις γωνιές του πλανήτη, δεν βλέπουμε κανένα λόγο για τον οποίο η κρυπτογράφηση θα ήταν πιο επιτυχημένη σε αυτήν την αποστολή απλώς και μόνο επειδή είναι κρυπτογράφηση.
Ομοίως, το κύριο εμπόδιο για την ευρύτερη συμμετοχή δεν είναι τεχνολογικό, αλλά οικονομικό: Εάν οι άνθρωποι έχουν ελάχιστο εισόδημα ή πλούτο αρχικά, τι θα ανταλλάξουν με δολάρια ή κρυπτογράφηση; Οι πιο πιθανοί διεθνείς χρήστες κρυπτογράφησης δεν είναι οι άποροι, αλλά αυτοί που είναι ήδη συνδεδεμένοι με το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα με καταθετικούς λογαριασμούς σε μεγάλα νομίσματα
Τελικά, η πρόταση αξίας της κρυπτογράφησης δεν βασίζεται στην ψηφιοποίηση, την ταχύτητα, τα «εφέ δικτύου», τη διαλειτουργικότητα ή την ποικιλία προϊόντων: Το ρυθμιζόμενο χρηματοπιστωτικό σύστημα προσφέρει ήδη όλα αυτά τα πράγματα. Η αξία του και οι αξιώσεις του για καινοτομία βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στην ικανότητά του να παρέχει τελικούς σκοπούς γύρω από το νόμο: δηλαδή να συναλλάσσεται χωρίς ταυτότητα.
Ακαδημαϊκή έρευνα διαπίστωσε ότι περίπου οι μισές συναλλαγές bitcoin περιλαμβάνουν παράνομη δραστηριότητα και ότι «τα κρυπτονομίσματα μεταμορφώνουν τις μαύρες αγορές ενεργοποιώντας το «μαύρο ηλεκτρονικό εμπόριο».
Εκτός νόμου
Σύμφωνα με τον Χάνκε, δεν υπάρχει καμία δικαιολογία για το γεγονός ότι τα κρυπτονομίσματα λειτουργούν σε μία μη ρυθμισμένη αγορά.
Παρόλο που περπατούν και κραυγάζουν σαν πάπιες, οι παίκτες στον τομέα της κρυπτογράφησης επιμένουν ότι είναι πουλιά με διαφορετικό φτερό. Έχουμε ακούσει αυτή την ιστορία στο παρελθόν: η Uber δεν είναι ούτε αποστολέας ταξί ούτε εργοδότης και η Airbnb δεν είναι ξενοδόχος, αν και και οι δύο μπορεί να φαίνονται ως τέτοιες στο μη εκπαιδευμένο μάτι.
Πράγματι, οι ταχέως κινούμενες εταιρείες τεχνολογίας χρησιμοποιούν το γράμμα του νόμου ενάντια στο πνεύμα των νόμων με μια δεξιοτεχνία και οξυδέρκεια που θα έκανε το κεφάλι του Μοντεσκιέ να εκραγεί. Αυτή η περιφρόνηση του νόμου φτάνει στην αποθέωσή της στον κόσμο της κρυπτογράφησης.
Όταν η Coinbase (μία από τις μεγαλύτερες διεθνώς πλατφόρμες συναλλαγών σε κρυπτονομίσματα) ζητά σαφείς κανονισμούς, ζητά νέους, ειδικούς κανονισμούς που ισχύουν μόνο για τα μη δάνειά της και για τις συναλλαγές μη χρεογράφων στο μη χρηματιστήριο.
Με την περιφρόνηση του νόμου και των ανθρώπινων θεσμών, η κρυπτογράφηση χτυπά στην καρδιά της τάξης της αγοράς. Σε έναν κόσμο όπου τα μόνα κυβερνητικά θεσμικά όργανα είναι κωδικοποιημένα πρωτόκολλα με διφορούμενη συγγραφή, δεν θα υπήρχε πραγματικά κανένα backstop για την ανταλλαγή της αγοράς, είτε στο νόμο είτε στις πιο διάχυτες και ανθρώπινες «αστικές αρετές».
Για τον Χάνκε, η έλλειψη πρωτοτυπίας από την πλευρά των κρυπτονομισμάτων καταστεί αδικαιολόγητη την έλλειψη ρυθμιστικών κανόνων στη συγκεκριμένη αγορά.
«Η ικανότητα δημιουργίας χρημάτων είναι μια μεγάλη δύναμη που λογικά συνοδεύεται από μεγάλη ευθύνη. Τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα πρέπει να συμμορφώνονται με ένα τεράστιο σύνολο νόμων και να πληρούν αυστηρές απαιτήσεις ρευστότητας και κεφαλαιακής επάρκειας, διευκολύνοντας παράλληλα τη φορολογική συμμόρφωση και την αστυνόμευση του ξεπλύματος χρήματος και της φοροδιαφυγής.»