Αν και η Ρωσία είναι απίθανο να κηρύξει πλήρη επιστράτευση βραχυπρόθεσμα, πιθανότατα θα χρειαστεί να στείλει περισσότερους στρατιώτες για να συνεχίσει τον πόλεμό της στην Ουκρανία. Αυτό σημαίνει πως η Μόσχα πιθανότατα θα κινητοποιήσει τουλάχιστον κάποιες ενισχύσεις, που θα παρέτειναν επ’ αόριστον τη σύρραξη –εκθέτοντας τη Ρωσία σε περισσότερα οικονομικά προβλήματα και πιέσεις από τη Δύση.
Καθώς η επίθεση της Ρωσίας στην ανατολική Ουκρανία συνεχίζεται, στρατιωτικοί αναλυτές πιστεύουν όλο και περισσότερο πως η ικανότητα επίθεσης των ρωσικών δυνάμεων στην Ουκρανία θα εξαντληθούν σε μεγάλο βαθμό τις επόμενες εβδομάδες, ασχέτως του αν εξασφαλίσουν ολόκληρα τα διοικητικά σύνορα των περιοχών Ντονιέτσκ και Λουχάνσκ.
Οι Ρώσοι στρατιώτες βρίσκονται τώρα να υστερούν αριθμητικά στην Ουκρανία, μετά την απώλεια περίπου 15.000 στρατιωτών από την αρχή του πολέμου. Καθώς το Κίεβο αυξάνει, εκπαιδεύει και μεταφέρει μονάδες στις πρώτες γραμμές, οι ρωσικές δυνάμεις θα χρειαστούν πρωτίστως περισσότερο ανθρώπινο δυναμικό για να διεξάγουν μια νέα επιχείρηση επιθέσεων, επιπρόσθετου του υπόλοιπου, καθώς και πόρους και ισχυρότερη υλικοτεχνική υποστήριξη.
Οι επιλογές της Ρωσίας για στρατιωτικές ενισχύσεις
Δεδομένων των ανωτέρω, το μέλλον της σύρραξης βρίσκεται σε μεγάλο βαθμό στα χέρια του Κρεμλίνου και ιδιαίτερα στην προθυμία της Ρωσίας να προχωρήσει σε επιστράτευση, στέλνοντας νέους στρατιώτες και προετοιμάζοντας την οικονομία της χώρας.
Προσφάτως στα ΜΜΕ υπήρχαν εκτιμήσεις πως ο Ρώσος πρόεδρος Vladimir Putin θα μπορούσε να κηρύξει επιπλέον επιστράτευση, ή ακόμα και επισήμως πόλεμο, στο πλαίσιο των εορτασμών της Ημέρας της Νίκης. Ακόμα όμως και χωρίς μια τέτοια ανακοίνωση κατά τη συγκεκριμένη επέτειο (σ.τ.μ: τελικά δεν υπήρξε τέτοια ανακοίνωση), η Ρωσία και πάλι θα χρειαστεί να δώσει στους στρατιώτες της που σφυροκοπούνται στην Ουκρανία τουλάχιστον κάποια ενίσχυση. Η Μόσχα έχει τρεις βασικές επιλογές για μια τέτοια κινητοποίηση, ωστόσο και οι τρεις ενέχουν σημαντικά στρατιωτικά, πολιτικά και οικονομικά ρίσκα:
1) Να διατηρήσει την τρέχουσα πορεία της, εφαρμόζοντας μέτρα μερικής επιστράτευσης
Σε αυτό το πιθανό σενάριο, ο Putin θα επιδιώξει να διατηρήσει μέγιστη ευελιξία κηρύσσοντας ως νίκη την «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» της Ρωσίας, σημειώνοντας όμως πως η υπεράσπιση της νίκης αυτής θα είναι ένας μακροχρόνιος αγώνας που θα απαιτήσει επιπλέον θυσίες από το ρωσικό λαό. Η Μόσχα θα επιλέξει από μια σειρά μέτρων για να προσελκύσει επιπλέον ανθρώπινο δυναμικό στις ένοπλες δυνάμεις, κάτι που θα αντιπροσωπεύει μια μερική επιστράτευση.
Ο στόχος αυτής της στρατηγικής θα είναι διπλός: να κατοχυρώσει τα τωρινά εδαφικά κέρδη στην Ουκρανία (ιδιαίτερα τη λεγόμενη «χερσαία γέφυρα» που συνδέει την Κριμαία με την Ντονμπάς και περιλαμβάνει τα νότια τμήματα της Χερσώνας και της Ζαπορίζια στην αριστερή όχθη του Δνείπερου ποταμού) και να συνεχίσει να πιέζει το Κίεβο να διαπραγματευτεί μια ειρηνευτική συμφωνία που θα είναι ευνοϊκή για τη Μόσχα.
Στο πλαίσιο της στρατηγικής αυτής, τα μέτρα μερικής επιστράτευσης της Ρωσίας θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν μια ανεπίσημη επιστράτευση έως 60.000 εφέδρων στη Ρωσία (κάτι που ουκρανικές και δυτικές πηγές πιστεύουν πως ίσως ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη)· μια σταθερή αύξηση των οικονομικών κινήτρων για επαγγελματίες οπλίτες· κινητοποίηση στρατιωτών σε συγκεκριμένες περιοχές της Ρωσίας που συνορεύουν με την Ουκρανία με βάση την υποτιθέμενη απειλή που δέχονται· ένα διάταγμα για την επιστράτευση συγκεκριμένου ποσοστού εφέδρων ή άλλων υπαλλήλων με εκπαίδευση σε όπλα από ομοσπονδιακές υπηρεσίες όπως το υπουργείο εσωτερικών, η υπηρεσία κλητήρων, οι υπηρεσίες αντιμετώπισης εκτάκτων αναγκών και άλλων για προσωρινή στρατιωτική υπηρεσία· μια παράταση της περυσινής υποχρέωσης των κληρωτών να υπηρετήσουν και μια κινητοποίηση επιλεγμένων κληρωτών σε ρόλους στην πρώτη γραμμή του μετώπου· και τέλος μια πατριωτική εκστρατεία που θα την κηρύξει ο ίδιος ο Putin με την οποία θα ζητά εθελοντές για να υπηρετήσουν στον στρατό.
-Οδηγοί: Η Ρωσία πιθανότατα θα χρειαστεί τουλάχιστον κάποιους επιπλέον άνδρες για να σταθεροποιήσει με σιγουριά τον τωρινό έλεγχο ουκρανικών εδαφών μεσοπρόθεσμα, και ο τωρινός ρυθμός με τον οποίον οι Ρώσοι κατατάσσονται εθελοντικά δεν αρκεί για να καλύψει αυτές τις απαιτήσεις. Τα μέτρα αυτά θα ήταν πολύ λιγότερο επιβλαβή για τη ρωσική οικονομία και πολιτικά ριψοκίνδυνα απ’ ότι μια γενικευμένη επιστράτευση. Ο πλήρης έλεγχος που έχει το Κρεμλίνο στη διαδικασία λήψης αποφάσεων σημαίνει πως μπορεί να προσαρμόσει τα μέτρα επιστράτευσης ώστε να ταιριάζουν σε ό,τι αποφασίσει πως θα είναι οι επόμενοι στόχοι του και την ταχύτητα με την οποία θα πρέπει να ολοκληρωθούν. Επειδή οι απαιτήσεις για εκπαίδευση σημαίνουν πως θα χρειαστούν μήνες για να είναι έτοιμοι για μάχη οι επιστρατευμένες δυνάμεις, μια μερική επιστράτευση θα έδινε στη Μόσχα επιλογές και ηρεμία όπως και αν εξελιχθούν τα πράγματα στο πεδίο της μάχης τις επόμενες εβδομάδες. Επιπλέον, τα μέτρα μερικής επιστράτευσης θα μπορούσαν να αποτρέψουν επαρκώς τον ουκρανικό στρατό από μεγάλες αντεπιθέσεις.
-Περιορισμοί: Η επιλογή αυτή θα μπορούσε να δημιουργήσει προσδοκίες στον ρωσικό πληθυσμό χωρίς οποιαδήποτε εγγύηση για μια μεγαλύτερη νίκη. Οι σκληροπυρηνικοί της κυβέρνησης και τα εθνικιστικά στοιχεία θα μπορούσαν να επικρίνουν τα μέτρα ως απόδειξη πως η ειδική επιχείρηση της Ρωσίας έχει αποτύχει, αλλά το Κρεμλίνο εξακολουθεί να μην έχει την αποφασιστικότητα να πάρει τα απαραίτητα μέτρα για να πετύχει μια αποφασιστική νίκη. Αν οι ρωσικές δυνάμεις αποδειχθούν ικανές να αποκρούσουν τις ουκρανικές αντεπιθέσεις (ή εάν οι ουκρανικές δυνάμεις αποτραπούν από το να επιχειρήσουν τέτοιες επιθέσεις), αυτά τα μέτρα μερικής επιστράτευσης δεν θα βελτίωναν σημαντικά τις ρωσικές στρατιωτικές δυνατότητες σε σχέση με αυτές της Ουκρανίας, αλλά και πάλι θα είχαν πολιτικό και οικονομικό κόστος.
2) Να κλιμακώσει σημαντικά τη σύρραξη κηρύσσοντας πόλεμο και εθνική επιστράτευση
Σε αυτό το λιγότερο μεν, πιθανό δε σενάριο, ο Putin θα ονομάτιζε την «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» της Ρωσίας «πόλεμο» για να δικαιολογήσει τα εκτεταμένα μέτρα επιστράτευσης σε μια ριψοκίνδυνη προσπάθεια να πετύχει μια αποφασιστική νίκη έναντι του Κιέβου, στρεφόμενος στους αρχικούς μαξιμαλιστικούς στόχους της εισβολής. Ο Putin θα ισχυρίζονταν πως αυτή η τεράστια πολεμική προσπάθεια είναι ο μόνος τρόπος για να «αποστρατιωτικοποιηθεί» και «αποναζιστοποιηθεί» επαρκώς η Ουκρανία και, με τη σειρά της, να διασφαλίσει τη μακροπρόθεσμη ασφάλεια της Ρωσίας επειδή διαφορετικά οι χαμηλού επιπέδου συρράξεις θα συνεχίσουν καθώς η Ουκρανία διατηρεί τη φιλοδυτική της πορεία.
Η κήρυξη πολέμου θα άνοιγε την πόρτα για τη Ρωσία να κηρύξει στρατιωτικό νόμο και μια εθνική γενική επιστράτευση. Αυτό θα ανάγκαζε όλους τους άνδρες 18-50 ετών επιλέξιμους για να υπηρετήσουν στον στρατό, αναλόγως της κατηγορίας της φυσικής τους κατάστασης για τον στρατό. Οι άνδρες που θα είναι ακατάλληλοι για στρατιωτική θητεία θα μπορούσαν να τοποθετηθούν στην παραγωγή εξοπλισμών ή σε άλλους δευτερεύοντες ρόλους. Μετά από αρκετές εβδομάδες ή μήνες οργάνωσης και εκπαίδευσης αυτών των εφέδρων, η Ρωσία θα επιχειρούσε να χρησιμοποιήσει το τεράστιο πλεονέκτημά της στο ανθρώπινο δυναμικό για να περικυκλώσει το Κίεβο και να προσαρτήσει όση από τη νότια και ανατολική Ουκρανία επιθυμεί, συνδέοντάς την με την Υπερδνειστερία ή προχωρώντας περαιτέρω εντός της Μολδαβίας, πιθανότατα αφήνοντας ένα ήσσονος σημασίας κρατίδιο στη δυτική Ουκρανία ή δημιουργώντας μια κυβέρνηση μαριονέτα στα πρότυπα του καθεστώτος του Alexander Lukashenko στη Λευκορωσία.
-Οδηγοί: Η Ρωσία θα χρησιμοποιούσε αυτή τη μαζική επιστράτευση στο πλαίσιο μιας προσπάθειας, μαζί με άλλα μέτρα όπως η αύξηση του επιπέδου πυρηνικής απειλής, για να τρομάξει την Ουκρανία ώστε να υποταχθεί στις διαπραγματεύσεις και να αποτρέψει την περαιτέρω στήριξη από τη Δύση προς την Ουκρανία τις εβδομάδες που θα ακολουθήσουν την κινητοποίηση των ρωσικών δυνάμεων. Αν αυτό αποτύχει, η Ρωσία θα έκανε επίθεση με την τώρα σημαντική αριθμητική υπεροχή της για να πετύχει τους πιο φιλόδοξους δηλωμένους στόχους της για την «αποστρατιωτικοποίηση και αποναζιστοποίηση». Αυτό επειδή το Κρεμλίνο θεωρεί την εγκατάσταση ενός φιλορωσικού καθεστώτος και την κατοχή της χώρας ως τον μόνο βέβαιο τρόπο για να αποτρέψει την Ουκρανία από το να επαναλάβει τις προσπάθειες ενοποίησης με τις ευρωπαϊκές και διατλαντικές δομές μακροπρόθεσμα. Η Ρωσία θα μπορούσε επίσης να χρησιμοποιήσει μια κήρυξη πολέμου για να αναγκάσει τη Λευκορωσία και τους άλλους εταίρους της στον Οργανισμό της Συνθήκης για τη Συλλογική Ασφάλεια (CSTO) να εμπλακούν στη σύρραξη, αφού διαφορετικά θα προέβαλαν αντιστάσεις και δεν θα το έκαναν.
-Περιορισμοί: Οι επανειλημμένες ψευδείς δηλώσεις του Putin πως οι κληρωτοί δεν πολεμούν στην Ουκρανία υποδηλώνει πως το Κρεμλίνο πιστεύει ότι μια τέτοια κίνηση θα ήταν εξαιρετικά αντιδημοφιλής και θα συνιστούσε ουσιαστικά μια ντροπιαστική παραδοχή πως ο πόλεμος δεν προχωρά όπως είχε αρχικά σχεδιαστεί. Η Ρωσία ήδη αντιμετωπίζει ελλείψεις εξοπλισμού. Έτσι, το να φέρει εκατοντάδες χιλιάδες περισσότερους όχι καλά εκπαιδευμένους και χωρίς κίνητρο στρατιώτες στις πρώτες γραμμές στην Ουκρανία, κινδυνεύει να επιδεινώσει την ήδη φτωχή κατάσταση της Ρωσίας σε επίπεδο υλικοτεχνικής υποστήριξης. Η Ρωσία μπορεί ήδη να κηρύξει νίκη και μπορεί να συνεχίσει να λιμοκτονεί οικονομικά την Ουκρανία επ’ αόριστον μέσω του ναυτικού αποκλεισμού της, και έτσι μια τέτοια ολοκληρωτική νίκη μπορεί να μην αξίζει το κόστος. Μια τέτοια εκτεταμένη επιστράτευση, ωστόσο, απλώς θα επιδείνωνε τα οικονομικά προβλήματα της ίδιας της Ρωσίας καθώς όχι μόνο θα έφερνε νέες κυρώσεις από τη Δύση αλλά επίσης θα βάθαινε το brain drain, καθώς οι νεότερης ηλικίας και πιο μορφωμένοι Ρώσοι άνδρες θα αναγκάζονταν να φύγουν από τη δουλειά τους και πολλοί θα επιχειρούσαν να διαφύγουν από τη χώρα.
3) Να επιδιώξει μια ελάχιστη επιστράτευση και να εξαρτηθεί από τις διαπραγματεύσεις για αποκλιμάκωση
Αυτό είναι το πιο απίθανο σενάριο. Η Μόσχα θα κήρυττε την «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» της στην Ουκρανία ως νίκη και θα ισχυριζόταν ότι τώρα θα επιδιώξει την αποκλιμάκωση καθώς περιμένει το Κίεβο να αποδεχθεί τη νέα πραγματικότητα των κατεχόμενων από τη Ρωσία εδαφών στη νοτιοανατολική Ουκρανία ως μέρος μιας ειρηνευτικής συμφωνίας. Σε αυτό το σενάριο, η Μόσχα πιθανότατα θα κήρυττε μονομερώς κατάπαυση του πυρός και θα προέβαινε σε μικρές τακτικές αποσύρσεις από κάποιες θέσεις.
Η Μόσχα είναι επίσης πιθανό να παραιτηθεί από πρόσθετα μέτρα επιστράτευσης υποθέτοντας ότι οι σημερινές δυνάμεις της μπορούν να υπερασπιστούν επιτυχώς το έδαφος τους έναντι των ουκρανικών αντεπιθέσεων χωρίς σημαντικές ενισχύσεις. Επιπλέον, το Κρεμλίνο μπορεί να αποφασίσει να μην κινητοποιήσει περισσότερες στρατιωτικές ενισχύσεις από φόβο ότι θα προκαλούσε δαπανηρές αντεπιθέσεις στα στρατεύματά του, πείθοντας την ουκρανική ηγεσία να εκμεταλλευτεί ένα δυνητικά μοναδικό παράθυρο κατά το οποίο έχουν πλεονέκτημα ανθρώπινου δυναμικού. Αν όμως πραγματοποιηθούν τέτοιες ουκρανικές αντεπιθέσεις ούτως ή άλλως και αποτύχουν στρατηγικά με μεγάλες απώλειες, αυτό θα μείωνε την έκταση και την αναγκαιότητα των ρωσικών μέτρων κινητοποίησης στο μέλλον.
-Οδηγοί: Η Μόσχα μπορεί να πιστεύει ότι έχει ήδη επιτύχει επαρκώς τους στρατηγικούς της στόχους, καθώς η Ουκρανία θα συνεχίσει να παραμένει διαλυμένη, αποκλεισμένη και εκτός ευρωατλαντικών οργανισμών για το άμεσο μέλλον. Η Ρωσία μπορεί πάντα να καταφύγει σε επιστράτευση στο μέλλον εάν αισθανθεί ότι η κατάσταση είναι πραγματικά κρίσιμη. Υπάρχει επίσης ελάχιστος στρατηγικός λόγος για τη Μόσχα να υπομείνει τις οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες της κινητοποίησης έως ότου τέτοιες ενισχύσεις είναι απολύτως απαραίτητες. Τέλος, αυτή η πορεία δράσης θα επέτρεπε αποτελεσματικότερα στη Ρωσία να ισχυριστεί ότι είναι το Κίεβο και οι Ουκρανοί που συνεχίζουν τον πόλεμο και αποτελούν εμπόδιο για την ειρήνη - ένα επιχείρημα που η Μόσχα πιστεύει πιθανότατα θα είναι βασικό για να στρέψει το αφήγημα προς όφελος της Ρωσίας διεθνώς και να βοηθήσει ενίσχυση της εγχώριας υποστήριξης.
-Περιορισμοί: Χωρίς περισσότερες δυνάμεις, πολλοί στρατιωτικοί εμπειρογνώμονες πιστεύουν ότι η Ρωσία μπορεί να μην είναι σε θέση να διατηρήσει τις τρέχουσες γραμμές της τις επόμενες εβδομάδες, ιδιαίτερα στη δεξιά όχθη του Δνείπερου στην περιοχή της Χερσώνας. Ωστόσο, θα χρειαστούν μήνες για να συγκεντρωθούν επαρκώς, να εκπαιδευτούν και να μεταφερθούν περισσότεροι Ρώσοι στρατιώτες στην πρώτη γραμμή της Ουκρανίας. Η αποτυχία έναρξης αυτής της διαδικασίας τώρα θα κινδύνευε να αφήσει τα ρωσικά στρατεύματα ιδιαίτερα ευάλωτα στις αντεπιθέσεις, επεκτείνοντας το παράθυρο στο οποίο η Ουκρανία έχει περισσότερο ανθρώπινο δυναμικό. Μια αποτυχία επιστράτευσης θα μπορούσε επίσης να υποδηλώνει ότι η Ρωσία αισθάνεται άνετα με την εγκατάλειψη τουλάχιστον ορισμένων κατεχόμενων εδαφών, κάτι που θα απογοήτευε τους Ρώσους εθνικιστές και συνεργάτες στην Ουκρανία. Η κατάσταση στο μέτωπο της Ρωσίας θα μπορούσε να επιδεινωθεί ξαφνικά και γρήγορα, κάτι που σημαίνει ότι η επιστράτευση της Ρωσίας μπορεί να αργήσει πολύ αφού οι ουκρανικές δυνάμεις θα εξαπέλυσαν αντεπίθεση - επιτρέποντας στην Ουκρανία να καταλάβει σημαντικό έδαφος προτού αρκετοί Ρώσοι στρατιώτες μπορέσουν να σταθεροποιήσουν το μέτωπο.