Δύο χρεοκοπίες τραπεζικών ιδρυμάτων στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής μέσα σε 15 χρόνια και μάλιστα με κυβερνήσεις Δημοκρατικών, είναι κάτι που συμβαίνει για πρώτη φορά στην οικονομική ιστορία και όλοι προσπαθούν να ιχνηλατήσουν την πορεία της... πεταλούδας, η οποία μπορεί να πετάξει σε όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη!
Γράφει ο Λουκάς Γεωργιάδης
Πώς έγινε η ζημιά στην SVB
H Silicon Valley Bank χρεοκόπησε στα... σαράντα χρόνια από την ίδρυση της και ήταν μια δυναμική τράπεζα προσελκύοντας πολλούς επενδυτές τεχνολογικών εταιρειών, αλλά και απλούς καταθέτες στην Πολιτεία της Καλιφόρνια (και όχι μόνο). Ιδρύθηκε για να εξυπηρετήσει τις εταιρείες του τομέα της τεχνολογίας, αλλά είχε πολυσχιδή δραστηριότητα, καθώς είχε... χωθεί στους κλάδους ενέργειας, υγείας, βιοτεχνολογίας, λογισμικού και ηλεκτρονικού εμπορίου. Μετά από μια θεαματικά ανοδική πορεία, μέσα στην πανδημία του κορωνοϊού, άρχισαν να σημειώνονται οι πρώτες... αρρυθμίες. Πολλές τεχνολογικές startups άρχισαν να κάνουν την εμφάνιση τους με προϊόντα και υπηρεσίες που θα κάλυπταν τις απαιτήσεις της μετά-covid εποχής. Η μεγάλη αύξηση των εταιρειών τεχνολογίας οδήγησε σε μεγάλες εισροές κεφαλαίων και μάλιστα στις αρχές του 2022, οι καταθέσεις στην SVB άγγιξαν τα 200 δισ. δολάρια. Η διοίκηση της τράπεζας, επένδυσε το "ζεστό" χρήμα σε αμερικανικά ομόλογα και ομόλογα ενυπόθηκων δανείων, για να προστατεύσει το ενεργητικό της.
Όμως, το μεγάλο... μπαμ δεν άργησε να γίνει. Η ραγδαία αύξηση των επιτοκίων από την Αμερικανική Κεντρική Τράπεζα, προκειμένου να καταπολεμηθεί ο πληθωρισμός έμελλε να βάλει "φωτιά" στις νεοσύστατες εταιρείες τεχνολογίας, που αποτελούν τους βασικούς πελάτες της SVB. Οι επενδυτές δεν ήθελαν να δανειστούν, γιατί το ακριβό κόστος χρήματος θα τους έβγαζε εκτός επιχειρηματικού πλάνου. Και τι έκαναν; Άρχισαν να σηκώνουν καταθέσεις για να αποκτήσουν ρευστότητα και να χρηματοδοτήσουν με ίδια κεφάλαια τις επενδύσεις τους. Έτσι, την περασμένη εβδομάδα, όταν η SVB χρειάστηκε να αντλήσει κεφάλαια 2,25 δισ. δολ., μέσω έκδοσης μετοχών, άρχισε η αναστάτωση στην αγορά. Εκεί χτύπησε... κόκκινο η κατάσταση. Το επόμενο βήμα ήταν η απόσυρση καταθέσεων από τις startups και έτσι η τράπεζα έφτασε στο "κανόνι". "Κερασάκι στην τούρτα" η κατάρρευση της μετοχής κατά 80%, οπότε εκεί όλα είχαν τελειώσει. Η τράπεζα μπήκε σε αναγκαστική διαχείριση, ο βρετανικός βραχίονας πουλήθηκε αντί... μίας στερλίνας στην HSBC και... πάμε γι άλλα.
Πάγωμα επιτοκίων, πάγωμα και στις αγορές
Με βάση τα τελευταία δεδομένα, φαίνεται ότι ίσως υπάρξει αναβολή της αύξησης των επιτοκίων τόσο στις ΗΠΑ, όσο και στην Ευρωζώνη, προκειμένου να μην πέσει και άλλο... λάδι στη φωτιά! Η ΕΚΤ, είχε προγραμματίσει την αύξηση του βασικού επιτοκίου του ευρώ κατά 0,50% μεθαύριο, ωστόσο, τα δεδομένα άλλαξαν και μπορεί να μην προχωρήσει σε μια τέτοια κίνηση.
Την ίδια στιγμή, τα χρηματιστήρια βρίσκονται υπό πίεση, αλλά αυτή θεωρείται ελεγχόμενη. Στη Wall Street, ο δείκτης Dow Jones, έκλεισε χθες με απώλειες για πέμπτη συνεχή συνεδρίαση, ενώ το ίδιο κλίμα επικράτησε και στις ευρωπαϊκές κεφαλαιαγορές. Ο τραπεζικός κλάδος εξακολουθεί να βρίσκεται υπό πίεση και δεν ξέρουμε εάν αυτή θα εκτονωθεί μέσα στις επόμενες λίγες συνεδριάσεις ή αποτελεί την απαρχή για μεγαλύτερη υποχώρηση στη συνέχεια. Το μόνο σίγουρο είναι ότι το κλίμα στις αγορές έχει χαλάσει και δεν ξέρουμε πραγματικά πώς μπορεί να εξελιχθούν τα πράγματα τους προσεχείς μήνες. Αφήστε, που ελλοχεύει και ο κίνδυνος του... ξαφνικού, το οποίο θα μπορούσε να βάλει μπουρλότο!
Εφησυχασμός ή μπέρδεμα;
Οι χρηματοοικονομικοί αναλυτές βλέπουν ότι το θέμα της Silicon Valley Bank δεν απειλεί με... μόλυνση τον τραπεζικό κλάδο στις ΗΠΑ, αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο.
Είναι όμως έτσι; Μπορεί να υπάρξει εφησυχασμός ή η δεύτερη χρεοκοπία της Signature Bank, ενισχύει την άποψη των απαισιόδοξων, που πιστεύουν ότι βρισκόμαστε μπροστά σε ένα ντόμινο χρεοκοπιών; Αυτό το ντόμινο μπορεί να επιδράσει συστημικά, όπως συνέβη με τη Lehman Brothers το 2008; Μπορεί να αρχίσουν να χτυπάνε margins σε μετοχές, να πέφτουν οι τιμές των ομολόγων και να αναστέλλονται επενδυτικά σχέδια; Μπορεί όλη αυτή η κατάσταση να οδηγήσει σε ρευστοποιήσεις ομολόγων, π.χ. από Κινέζους, οι οποίοι κατέχουν τα 2/3 του αμερικανικού χρέους; Μπορούμε να σκεφτούμε τι θα σήμαινε μια μικρή έστω μείωση θέσεων κινεζικών και ευρωπαϊκών χρηματοοικονομικών ομίλων; Μπορούμε να διανοηθούμε τι θα συμβεί σε μια τέτοια περίπτωση και στην Ευρώπη; Είναι πολλά τα ερωτήματα και θα χρειαστεί αρκετός χρόνος για να απαντηθούν. Στην περίπτωση της Lehman Brothers... απαντήθηκαν μερικούς μήνες μετά!
Από την άλλη πλευρά, οι αισιόδοξοι υπενθυμίζουν ότι η συγκεκριμένη τράπεζα ήταν πολύ εξειδικευμένη και είχε ως αντικείμενο αποκλειστικά τις επιχειρήσεις τεχνολογίας, οι οποίες επλήγησαν περισσότερο κατά την περίοδο της πανδημίας. Στην περίπτωση της Lehman Brothers, είχαμε να κάνουμε με τον 4ο μεγαλύτερο χρηματοπιστωτικό όμιλο στον κόσμο, πίσω από τις Goldman Sachs, Morgan Stanley και Merrill Lynch. Τότε πολλές ευρωπαϊκές τράπεζες ήταν συνδεδεμένες με προϊόντα που αφορούσαν την αγορά ενυπόθηκων δανείων και η κατάρρευση της, άρχισε να οδηγεί σε ντόμινο. Έτσι, η... πεταλούδα έφτασε σε... dt στην Ευρώπη και μετά άρχισε η κρίση δανεισμού, η οποία οδήγησε εν τέλει την Ελλάδα και στη συνέχεια την Κύπρο, την Ιρλανδία και την Πορτογαλία σε ειδικά προγράμματα διάσωσης. Ας μην ξεχνάμε βεβαίως και το πρόγραμμα διάσωσης των ισπανικών τραπεζών.
Ψυχραιμία και... ανησυχία
Χθες, στο συμβούλιο των υπουργών Οικονομικών της Ευρωζώνης εξετάστηκε η περίπτωση των δύο χρεοκοπιών στις ΗΠΑ και... συνομολογήθηκε ότι η Ευρωζώνη δεν έχει κανένα πρόβλημα γιατί δεν είναι εκτεθειμένη. Μακάρι να είναι έτσι.
Ωστόσο, αν αρχίσουν οι χρεοκοπίες να έρχονται η μία πίσω από την άλλη, τότε οι επενδυτές θα αναγκαστούν να πουλήσουν ομόλογα και μετοχές, για να αυξήσουν τη ρευστότητα τους. Όλα αυτά, θα μπορούσαν να οδηγήσουν τις αγορές σε ένα σπιράλ μεγάλης διόρθωσης, το οποίο με τη σειρά του θα επιδρούσε ανασταλτικά και στην πορεία της πραγματικής οικονομίας. Εν ολίγοις, όσοι προειδοποιούσαν πριν από 2-3 μήνες ότι θα υπάρξει μια μεγάλη διόρθωση στις αγορές, είναι πολύ πιθανό να δικαιωθούν. Ταυτόχρονα, το ενδεχόμενο ενός παγκόσμιου οικονομικού σπιράλ απομείωσης περιουσιακών στοιχείων, λόγω και των υψηλών επιτοκίων και των απολύσεων σε μεγάλους πολυεθνικούς κολοσσούς, θα μπορούσε να οδηγήσει έστω και σε οριακή ύφεση τις ΗΠΑ ή ακόμη και την Ευρωζώνη. Δεν φαίνεται ότι είναι μια απλή περίπτωση αυτές οι χρεοκοπίες περιφερειακών τραπεζών στις ΗΠΑ. Μην ξεχνάμε ότι ο τελευταίος ανοδικός κύκλος των τιμών των μετοχών και των ομολόγων προήλθε από τις προβλέψεις οργανισμών και επενδυτικών οίκων, ότι οι ΗΠΑ και η Ευρωζώνη, δεν πρόκειται να παρουσιάσουν ύφεση φέτος...
Όταν ξέσπασε η κρίση της Lehman Brothers, όλοι διαβεβαίωναν ότι οι επιπτώσεις θα ήταν περιορισμένες και πλήρως ελεγχόμενες, αλλά μερικούς μήνες αργότερα, με αφορμή και τους αδύναμους κρίκους της Ευρωζώνης, όπως ήταν η Ελλάδα, φτάσαμε να συζητάμε ακόμη και για την κατάρρευση του ευρώ. Όταν γίνεται ένας σεισμός και σηκώνεται τσουνάμι, κανείς δεν είναι σε θέση να προβλέψει πού θα φτάσουν τα πελώρια κύματα. Όσοι δε, δηλώνουν ότι είναι προετοιμασμένοι, μάλλον η εμπειρία του παρελθόντος, έχει αποδείξει ότι στο τέλος πιάνονται στον... ύπνο και στη συνέχεια, αναγκάζονται να λάβουν αποφάσεις με τεράστιο κόστος, που ούτε οι ίδιοι τολμούσαν να διανοηθούν...
Οι κλυδωνισμοί στις ΗΠΑ, τα... Τέμπη και η εκλογή αξιόπιστης κυβέρνησης
Αυτή τη στιγμή δεν φαίνεται να μιλάμε για ένα συστημικό κίνδυνο στις ΗΠΑ, αλλά σε επόμενη φάση είναι πολύ πιθανό να αρχίσουμε να συζητούμε για πολλαπλές παρενέργειες στους τρεις κυριότερους οικονομικούς χώρους του πλανήτη, δηλαδή σε ΗΠΑ, Κίνα και Ευρώπη.
Η Ελλάδα, παρά το γεγονός ότι είναι καλά προστατευμένη λόγω της δανειακής σύμβασης και της υψηλής ρευστότητας που έχουμε στην... μπάντα, εντούτοις, είναι μια χώρα, η οποία θα μπορούσε να καταστήσει τους επενδυτές πιο επιφυλακτικούς σε σχέση με την ανάληψη ρίσκου. Το τελευταίο που θα ήθελε η κυβέρνηση στην τελική ευθεία προς τις εκλογές, θα ήταν η διαχείριση μιας νέας "καυτής πατάτας". Να το πούμε και λίγο... ανάποδα, κάνοντας το... φραγκοδίφραγκα. Φανταστείτε να σπάσει πάλι ο... διάολος το... ποδάρι του και να μπλέξουμε σε μια ανάλογη (όχι ίδιους μεγέθους) περιπέτεια στην Ελληνική οικονομία και να έχουμε στη διαχείριση της κατάστασης άλλα κόμματα και πρόσωπα, Ιδίως δε, πρόσωπα από το κοντινό παρελθόν, που λίγο έλειψε να μας οδηγήσουν στον γκρεμό. Όσο και να... ωρίμασαν, σίγουρα θα είναι τρομακτικά κατώτεροι των περιστάσεων, λόγω έλλειψης εμπειρίας, γνώσης και ιδεολογικών συμπλεγμάτων.
Επιπλέον, δεν τολμούμε να διανοηθούμε τι θα συμβεί, τη στιγμή που παρά τα προβλήματα, γίνονται επενδύσεις, λείπουν εργατικά χέρια από την οικονομία και ταυτόχρονα, βρισκόμαστε σε ανοδική πορεία στους μισθούς και τα εισοδήματα. Όταν μάλιστα, έχεις να κάνεις με ανεκπαίδευτους... σταθμάρχες, σαν αυτόν της Λάρισας, οι οποίοι θα κάνουν τους... τροχονόμους στη διαχείριση μιας δύσκολης κατάστασης, τότε αντιλαμβάνεστε το... μπλέξιμο. Σκεφτείτε τη διαχείριση της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία ή πιο πριν, την πανδημία του κορωνοϊού, έχοντας στο τιμόνι πρόσωπα με την... εμπειρία του μοιραίου σταθμάρχη της Λάρισας! Ούτε ψύλλος στον κόρφο μας!
Η αντιμετώπιση ιστορικά μεγάλων προκλήσεων που συμβαίνουν κάθε 100 χρόνια, η αναβάθμιση του ρόλου της Ελλάδας στην ενέργεια, την εθνική άμυνα και την εξωτερική ασφάλεια της Ευρώπης, καθώς και τα επιτεύγματα στην οικονομία μέσα σε εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες, δεν αφήνουν πολλά περιθώρια για να σκεφτούμε μια άλλη ομάδα που θα μπορούσε να αναλάβει τις τύχες και τη διαχείριση της χώρας, επεκτείνοντας τις κρίσιμες μεταρρυθμίσεις στην οικονομία και στο Κράτος. Εν ολίγοις, δεν τολμούμε να διανοηθούμε ένα σχήμα ΣΥΡΙΖΑ-ΠΑΣΟΚ-ΜεΡΑ 25, το οποίο θα μπορούσε να κυβερνήσει τη χώρα. Ταυτόχρονα, δεν τολμούμε να διανοηθούμε ότι θα υπήρχαν εταίροι και σύμμαχοι στην Ευρώπη και στον δυτικό κόσμο, οι οποίοι, θα άφηναν στην τύχη της τη διακυβέρνηση της χώρας, από θνησιγενή σχήματα, ιδίως όταν αποδεικνύεται στην πράξη ότι από τη μια στιγμή στην άλλη, μπορεί να... σκάσουν "βόμβες" που θα πλήξουν τους πάντες.
Τελικώς, ακόμη και αν δεν ευοδωθεί το σενάριο της αυτοδυναμίας της Νέας Δημοκρατίας με πρωθυπουργό τον Μητσοτάκη, σίγουρα θα ήταν πολύ εποικοδομητικό ένα πιθανό σχήμα συγκυβέρνησης από τη Νέα Δημοκρατία και το ΠΑΣΟΚ. Τα δύο τελευταία σενάρια, είναι σενάρια εφησυχασμού για τους δανειστές, εταίρους και συμμάχους της χώρας. Σε κάθε άλλη περίπτωση, ας σκεφτούμε τις... παρενέργειες. Αυτό όμως είναι κάτι που δεν πρέπει να το δούμε στην πράξη, γιατί θα είναι πάρα πολύ αργά και αυτό που θα ακολουθήσει θα είναι εξαιρετικά επώδυνο. Ο μόνος τρόπος για να μην... μπλέξουμε είναι η σωστή επιλογή μέσα στο παραβάν. Γιατί είναι αποδεδειγμένο ότι όταν κάποιος ψηφίζει με... θολωμένο μυαλό, χωρίς ιεράρχηση της σπουδαιότητας των κρίσιμων ζητημάτων πολιτικής διαχείρισης και της εξέλιξης τους, τότε μετά παίρνει... φόρα και χτυπάει το κεφάλι του στον τοίχο!