Ιδιαίτερα δύσκολο αναμένεται να είναι για τους Ευρωπαίους ηγέτες το διήμερο 10-11 Δεκεμβρίου όταν και θα συνεδριάσει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.
Η ατζέντα των 27 ηγετών των κρατών-μελών είναι βαριά, καθώς θα κληθούν να συζητήσουν τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό –με την Ουγγαρία να διατηρεί τη σκληρή της στάση επί αυτού του ζητήματος–, τις εξελίξεις στο πεδίο του Brexit, τις ευρωτουρκικές σχέσεις αλλά και την κατάσταση που επικρατεί στη Γηραιά Ήπειρο με τη διαχείριση της πανδημίας του κορωνοϊού.
Προφανώς το ελληνικό ενδιαφέρον εστιάζεται στη συζήτηση για τις ευρωτουρκικές σχέσεις, με την Αθήνα να έχει επιδοθεί τις τελευταίες ημέρες σε έναν διπλωματικό «μαραθώνιο», προκειμένου να εξηγήσει τις θέσεις της σε μια σειρά από ευρωπαϊκές πρωτεύουσες.
«Μη πειστική η στάση της Τουρκίας»
Στη Σύνοδο των Υπουργών Εξωτερικών τη Δευτέρα –η οποία θα γίνει με φυσική παρουσία, γεγονός που θεωρείται θετικό για την Αθήνα– ο Νίκος Δένδιας αναμένεται να επαναλάβει ότι η Ελλάδα θεωρεί όψιμη και υποκριτική τη στάση της Τουρκίας το τελευταίο διάστημα, με την απόσυρση του Oruc Reis και τις εκκλήσεις για διάλογο. Παράλληλα, ο υπουργός Εξωτερικών αναμένεται να υπενθυμίσει ότι από τον περασμένο Οκτώβριο, όταν οι ευρωπαίοι ηγέτες έθεσαν στην Αγκυρα το δίλημμα της «θετικής ατζέντας» ή των μέτρων, έχουν εκδοθεί έξι παράνομες Νavtex, ενώ η Τουρκία έχει προχωρήσει και σε προκλητικές κινήσεις στο Βαρώσι. «Οι όψιμες κινήσεις της Τουρκίας για δήθεν αποκλιμάκωση δεν είναι πειστικές. Για τον λόγο αυτό έχουμε καλέσει από κοινού τα υπόλοιπα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης να αναλάβουν τις ευθύνες τους. Πρέπει να πάρουν τις αποφάσεις αυτές που θα οδηγήσουν την Τουρκία σε μια πραγματική οδό αποκλιμάκωσης και σε έναν εποικοδομητικό διάλογο πάνω στη μόνη βάση που μπορούμε να δεχτούμε», ήταν οι χαρακτηριστικές δηλώσεις του Νίκου Δένδια την Παρασκευή από τη Λευκωσία.
«Έχουμε καταστήσει σαφές πως δεν νοείται να μην βρεθεί η Τουρκία αντιμέτωπη με συνέπειες εάν συνεχίσει τις προκλητικές ενέργειες», σημείωσε ο Έλληνας Πρωθυπουργός στο πλαίσιο της συμμετοχής του στο Web Summit της Λισαβόνας.
Είναι δεδομένο ότι η ελληνική κυβέρνηση θεωρεί τις κινήσεις της Τουρκίας «too little too late» και αυτό θα είναι το μήνυμα τόσο του υπουργού Εξωτερικών τη Δευτέρα, όσο και του Πρωθυπουργού στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Η Αθήνα καταρτίζει τη στρατηγική της, γνωρίζοντας ότι σε μια διαπραγμάτευση επιδιώκεις το μάξιμουμ, θέτοντας παράλληλα και το μίνιμουμ των κερδών που αναμένεις να πετύχεις.
Όπως δήλωσε την Παρασκευή στον ΣΚΑΪ ο Στέλιος Πέτσας, ο Έλληνας Πρωθυπουργός θα θέσει ενώπιον των συναδέλφων του στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τόσο το ζήτημα των κυρώσεων κατά της Τουρκίας, όσο και αυτό του εμπάργκο πώλησης όπλων από κράτη-μέλη της ΕΕ στην Αγκυρα. Αυτό, βέβαια, δεν σημαίνει ότι μια τέτοια απόφαση είναι εύκολο να επιτευχθεί, καθώς ανάμεσα στα 27 κράτη-μέλη υπάρχουν ισχυρές φωνές αντίστασης σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο.
Είναι δεδομένο ότι εντός Ευρωπαϊκής Ένωσης υπάρχουν διαφορετικά επίπεδα κατανόησης της τουρκικής στάσης. Ομως σήμερα είναι κοινή πεποίθηση ότι οι ευρωτουρκικές σχέσεις είναι σε χειρότερο σημείο από ό,τι ήταν τον Οκτώβριο. Άλλωστε, στις δηλώσεις όλων των ευρωπαίων αξιωματούχων επισημαίνεται αυτή η επιδείνωση. «Τείναμε το χέρι στην Τουρκία τον Οκτώβριο και η αξιολόγησή μας είναι αρνητική, με τη διαπίστωση της συνέχισης των μονομερών ενεργειών και της εχθρικής ρητορικής. Θα έχουμε μια συζήτηση κατά τη διάρκεια της Συνόδου Κορυφής της ΕΕ στις 10 Δεκεμβρίου και είμαστε έτοιμοι να χρησιμοποιήσουμε τα μέσα που διαθέτουμε», σημείωσε την Παρασκευή, σε συνέντευξη Τύπου, ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ, αποφεύγοντας, πάντως, να κάνει αναφορά στον όρο «κυρώσεις».
Σημαντική η πολιτική αποτύπωση
Για την Αθήνα ιδιαίτερη σημασία έχει επί της παρούσης να αποτυπωθεί πολιτικά αυτό το αρνητικό κλίμα. Ως εκ τούτου, ιδιαίτερη έμφαση αναμένεται να δοθεί στο περιεχόμενο του Κειμένου Συμπερασμάτων το οποίο θα υιοθετήσουν οι ηγέτες των 27 κρατών-μελών. Σε αυτό, η ελληνική κυβέρνηση θα επιδιώξει να αναδεικνύονται σαφώς οι ευθύνες της Τουρκίας για την ένταση στην περιοχή αλλά και να είναι επίσης σαφές ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση κινείται στο πνεύμα της απόφασης του Οκτωβρίου αναφορικά με τις επιλογές που έχει ως προς την αντιμετώπιση της Τουρκίας. Διπλωματικές πηγές υπογραμμίζουν ότι στα Συμπεράσματα του Οκτωβρίου υπήρχε ξεκάθαρη αναφορά «σε όλα τα μέτρα που έχει η ΕΕ στη διάθεσή της». Ως εκ τούτου η ελληνική κυβέρνηση θα επιδιώξει να γίνει πιο συγκεκριμένη η λίστα που παρουσιάστηκε προφορικά από τον Ζοζέπ Μπορέλ τον περασμένο Αύγουστο στους Ευρωπαίους ΥΠΕΞ.
Το κλίμα στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες
Αν και το κλίμα στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες είναι σαφώς ευνοϊκότερο προς τις ελληνικές θέσεις από ό,τι ήταν τον Οκτώβριο, διπλωματικές πηγές υπενθυμίζουν ότι οι αποφάσεις απαιτούν την ομόφωνη θέση και των 27 χωρών. Βερολίνο, Μαδρίτη και Ρώμη είναι οι πρωτεύουσες που εμφανίζονται ακόμα και σήμερα επιφυλακτικές ως προς την υιοθέτηση σκληρότερης γραμμής απέναντι στην Τουρκία, με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να προβαίνει το τελευταίο διάστημα σε κινήσεις που διευκολύνουν την ηπιότερη γραμμή. Δεν αποκλείεται, μάλιστα, ο Τούρκος Πρόεδρος να προβεί τις επόμενες μέρες σε κινήσεις και στο εσωτερικό που να δείχνουν ότι το άνοιγμα προς την Ευρώπη δεν αποτελεί μια ευκαιριακή επιλογή, αλλά στρατηγική της Αγκυρας.
Ενδεικτικές του κλίματος στο Βερολίνο είναι οι δηλώσεις τόσο του κυβερνητικού εκπροσώπου Στέφεν Ζάιμπερτ, όσο και της εκπροσώπου του γερμανικού ΥΠΕΞ Μαρία Άντεμπαρ, την Παρασκευή. «Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο δεν αποφασίζει κυρώσεις – για κυρώσεις προβλέπεται στην ΕΕ μια νομικής φύσεως διαδικασία», σημείωσε ο κ. Ζάιμπερτ και επισήμανε ότι η ΕΕ τον Οκτώβριο συμφώνησε να ασχοληθεί εκ νέου τον Δεκέμβριο με τις σχέσεις της με την Τουρκία. «Αυτή την πολιτική συζήτηση, της επόμενης Πέμπτης και Παρασκευής, δεν θέλω να την προκαταβάλω σήμερα», συμπλήρωσε ο ίδιος. Από την πλευρά της, η κ. Άντεμπαρ τόνισε ότι «τα πολιτικά δύσκολα πεδία, π.χ. η Ανατολική Μεσόγειος, παραμένουν πεδία όπου δεν διαφαίνεται λύση και όπου παραμένει αναγκαία η συζήτηση για τα θέματα ουσίας. Και με αυτή την κατάσταση πάμε την επόμενη εβδομάδα και στα Συμβούλια».
Η σημασία της εκλογής Μπάιντεν
Καλοί γνώστες του διπλωματικού παιχνιδιού επισήμαναν την κομβική σημασία της εκλογής Μπάιντεν στις ευρωτουρκικές σχέσεις και εξέφρασαν την εκτίμηση ότι οι Βρυξέλλες δεν έχουν λόγο, αυτή τη στιγμή, να προβούν σε κίνηση που θα διαφοροποιεί σημαντικά το πεδίο των σχέσεών τους με την Αγκυρα. «Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα αναμένει τις εξελίξεις και τον τρόπο με τον οποίο θα κινηθεί η νέα διοίκηση στις ΗΠΑ στην εξωτερική πολιτική», σημειώνουν οι ίδιες πηγές, υπογραμμίζοντας τη σημασία που έχει η έκθεση που καταρτίζεται από τους Σαρλ Μισέλ και Ούρσουλα Φον ντερ Λάινεν για τις ευρωατλαντικές σχέσεις μετά την εκλογή Μπάιντεν.