Στη φάκα που στήνουν τα τεκμήρια πέφτει κάθε χρόνο περίπου ένας στους τέσσερις φορολογουμένους και κάποιες φορές η μάχη είναι άδικη καθώς τα νοικοκυριά αδυνατούν να δικαιολογήσουν τις δαπάνες, με αποτέλεσμα να πληρώνουν έξτρα φόρο για εισοδήματα που δεν έχουν αποκτήσει.
Το οικονομικό επιτελείο έχει αρχίσει να βάζει στο τραπέζι κάποια σενάρια για τις αλλαγές στον τρόπο κάλυψής τους και της απόκτησης περιουσιακών στοιχείων, με στόχο τη διόρθωση στρεβλώσεων, αλλά κατά φοροδιαφυγής.
Σύμφωνα με πληροφορίες των ΝΕΩΝ, το σχέδιο της μείωσης των τεκμηρίων περιλαμβάνει τους εξής άξονες:
1. Εντατικοποίηση της υποχρεωτικής εφαρμογής των POS και ενίσχυση των ηλεκτρονικών συναλλαγών, ώστε όλα τα εισοδήματα να περνούν από το MyData.
2. Εντοπισμός στρεβλώσεων και αδικιών που αφορά κυρίως χαμηλά εισοδήματα που πληρώνουν έξτρα φόρους λόγω τεκμηρίων εξαιτίας των στρατηγικών κακοπληρωτών.
3. Η σταδιακή μείωση θα αφορά την άμβλυνση ή αφαίρεση των τεκμηρίων διαβίωσης που πλήττουν άδικα χαμηλά εισοδήματα ή δεν λαμβάνουν υπόψη εισοδήματα που αποκτήθηκαν π.χ. από παροχές, λόγω διαφορετικών ημερομηνιών κατάθεσης φορολογικών δηλώσεων και δηλώσεων δωρεών κ.ά.
Αλλά ταυτόχρονα να πιάνουν μόνο τους στρατηγικούς κακοπληρωτές. Στο στόχαστρο φαίνεται να μπαίνει το σύστημα της «ανάλωσης κεφαλαίου», όπου δίνεται η δυνατότητα για αποταμιεύσεις από εισοδήματα παρελθόντων ετών και τα οποία μπαίνουν στη δήλωση για να καλύπτουν μεγάλες διαφορές τεκμηρίων.
Προϋπόθεση και στόχος
To σχέδιο της κυβέρνησης προβλέπει αναπροσαρμογή και εξορθολογισμό του συστήματος τεκμηρίων κατόπιν της υποχρεωτικής εφαρμογής του myData και της ενίσχυσης των ηλεκτρονικών συναλλαγών. Η μείωση θα αφορά τα τεκμήρια διαβίωσης κατά περίπου 30% μεσοσταθμικά από 1/1/2025 μέχρι το 2027. Προϋπόθεση για να ξεκινήσει η σταδιακή μείωση των τεκμηρίων αποτελεί η υποχρεωτική εφαρμογή του myData και της ενίσχυσης των ηλεκτρονικών συναλλαγών.
Στόχος, ο εντοπισμός των αδήλωτων εισοδημάτων που σήμερα πιάνονται από τα τεκμήρια και για το 2022 υπολογίζονται σε περίπου 5,6 δισ. ευρώ. Το ποσό αυτό προκύπτει από τη διαφορά των εισοδημάτων που δηλώθηκαν (αφορά κυρίως εισοδήματα κάτω των 10.000 ευρώ) και των εισοδημάτων που υπολογίζει η Εφορία βάσει των τεκμηρίων.
Ωστόσο, παραπάνω φόρους, λόγω τεκμηρίων καλούνται να πληρώσουν και φορολογούμενοι που όντως έχουν χαμηλά εισοδήματα, όπως χαμηλόμισθοι και χαμηλοσυνταξιούχοι. Συνεπώς αυτό που θα έχει ως βασικό άξονα το σχέδιο που βρίσκεται ακόμα σε αρχικό στάδιο είναι η διόρθωση του συστήματος ώστε να μην αδικούνται από τα τεκμήρια οι φορολογούμενοι οι οποίοι όντως έχουν χαμηλά εισοδήματα.
Συνεπώς, θα πρέπει να υπάρξουν αλλαγές ώστε να μην αδικούνται όσοι πραγματικά δεν έχουν εισοδήματα από τους στρατηγικούς κακοπληρωτές, οι οποίοι «κρύβονται» κάτω από το ετήσιο όριο εισοδημάτων των 10.000 ευρώ. Και το γεγονός ότι 7 στους 10 δηλώνουν εισοδήματα κάτω των 10.000 ευρώ είναι ο λόγος που διατηρεί την ύπαρξη των τεκμηρίων, ώστε να υπάρχει πρόσθετος φόρος από τον υπολογισμό της Εφορίας.
Υπάρχουν όμως μισθωτοί και συνταξιούχοι, κυρίως με χαμηλά εισοδήματα, που πληρώνουν έξτρα φόρους λόγω τεκμηρίων επειδή διαμένουν σε ιδιόκτητη ή μισθωμένη κατοικία και έχουν ένα αυτοκίνητο. Επίσης, θα πρέπει να ληφθούν υπόψη στρεβλώσεις όπως ο χρόνος υποβολής των δηλώσεων κληρονομιάς ή δωρεών, σε σχέση με τη λήξη του φορολογικού έτους, ώστε η Εφορία να έχει πλήρη εικόνα για τα πραγματικά εισοδήματα που αποκτήθηκαν κατά την προηγούμενη οικονομική χρήση.
Σε κάποιες περιπτώσεις οι δηλώσεις φόρου δωρεάς ή γονικής παροχής δεν υποβάλλονται πριν από τη λήξη του φορολογικού έτους και έτσι όταν τον υποβάλλουν στις δηλώσεις τους, το επόμενο έτος, δεν γίνονται αποδεκτές από τη φορολογική διοίκηση ως αποδεικτικά κάλυψης των τεκμηρίων.