Οι εδαφικές διεκδικήσεις του Τραμπ προς άλλες χώρες μειώνουν απότομα το βάρος των δηλώσεων της Ουκρανίας και των δυτικών χωρών σχετικά με την ανάγκη σεβασμού της εδαφικής ακεραιότητας και του διεθνούς δικαίου.
Η New York Post χαρακτήρισε τις δηλώσεις Τραμπ σχετικά με την προσάρτηση του Καναδά, της Γροιλανδίας και της Διώρυγας του Παναμά «Δόγμα Donroe (Ντόνρο)».
Πρόκειται για ένα «λογοπαίγνιο» του Δόγματος Monroe, μια στρατηγική που εφαρμόζουν οι Ηνωμένες Πολιτείες από τον 19ο αιώνα.
Τι είναι το Δόγμα Monroe
ο «Δόγμα Μονρό» αποτελεί επίσημη θέση σε επίπεδο εξωτερικής πολιτικής, σύμφωνα με την οποία οι ΗΠΑ αντιτίθενται στην ευρωπαϊκή αποικιοκρατία στο δυτικό ημισφαίριο, υποστηρίζοντας ότι οποιαδήποτε επέμβαση στις πολιτικές υποθέσεις της Αμερικής από ξένες δυνάμεις είναι μια δυνητικά εχθρική πράξη κατά των Ηνωμένων Πολιτειών.
Το δόγμα αποτελούσε απόρροια της ανησυχίας, όχι μόνο των Ηνωμένων Πολιτειών, αλλά και της Βρετανίας, για πιθανή προσπάθεια αποκατάστασης, από την πλευρά των ηπειρωτικών δυνάμεων των πρώην αποικιών της Ισπανίας, στη Λατινική Αμερική, πολλές από τις οποίες είχαν γίνει πρόσφατα ανεξάρτητα έθνη.
Ο Τζορτζ Κάνινγκ, ο Βρετανός υπουργός Εξωτερικών, πρότεινε μια κοινή διακήρυξη ΗΠΑ-Βρετανίας η οποία απαγόρευε τον μελλοντικό αποικισμό στη Λατινική Αμερική.
Ο Μονρό ήταν ευνοϊκός στην ιδέα αυτή, ενώ και οι πρώην πρόεδροι Τόμας Τζέφερσον και Τζέιμς Μάντισον συμφώνησαν. Ωστόσο, στον αντίποδα βρέθηκε ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών, Τζον Κουίνσι Ανταμς, ο οποίος υποστήριξε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα έπρεπε να προχωρήσουν σε μια δήλωση αποκλειστικά για την αμερικανική πολιτική. Εν τέλει, ήταν η δική του γνώμη που επικράτησε.
Αυτή η επίσημη θέση των ΗΠΑ, η οποία από το 1850 και μετά θα αποκαλούνταν επίσημα «Δόγμα Μονρό», διατυπώθηκε μέσα στο πλαίσιο του έβδομου ετήσιου μηνύματος του Προέδρου Τζέιμς Μονρό προς το Κογκρέσο, στις 2 Δεκεμβρίου 1823. Ωστόσο θα αγνοούνταν σε μεγάλο βαθμό και κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα είχε καταπατηθεί αρκετές φορές.
Το δόγμα παραμένει «παρόν» για περισσότερο από δύο αιώνες μετά, με μικρές μόνο παραλλαγές. Και δεν είναι λίγες οι φορές που το έχουν επικαλεστεί πολλοί Αμερικανοί πολιτικοί, αλλά και αρκετοί Αμερικανοί πρόεδροι.
Οι στρατιωτικές επεμβάσεις του Δόγματος
Οι πολιτικές αρχές του Δόγματος Μονρόε τέθηκαν σε εφαρμογή με διάφορες επεμβάσεις κατά τη διάρκεια του 19ου και των αρχών του 20ού αιώνα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η προσάρτηση του Τέξας, το 1845, που οδήγησε στον πόλεμο με το Μεξικό, όπου οι ΗΠΑ προσάρτησαν μεγάλες περιοχές όπως οι Αριζόνα, Νέο Μεξικό, Καλιφόρνια, Νεβάδα, Γιούτα και άλλα εδάφη.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες, το 1898, συνέβαλαν στον αγώνα της ανεξαρτησίας της Κούβας από την ισπανική κατοχή και απέκτησαν μεγάλη επιρροή σε αυτή τη χώρα. Επίσης, το 1903, οι ΗΠΑ συμμετείχαν στον διαχωρισμό του Παναμά από το έδαφος της Κολομβίας και η Αμερική είχε στρατιωτική βάση στη χώρα έως και το 1999.
Το Δόγμα Μονρόε δέχτηκε σκληρή κριτική τόσο εντός όσο και εκτός της Αμερικής. Κυρίως επικρίθηκε ότι ήταν προσχηματικό προκειμένου να δικαιολογήσει τις εδαφικές επεκτάσεις των ΗΠΑ στην αμερικανική ήπειρο αλλά και την επιβολή της κυριαρχίας τους.
Γιατί ο Τραμπ θέλει να βάλει στο …χέρι Καναδα, Γροιλανδία και Παναμα
Οι σχεδιασμοί Τραμπ για τη Γροιλανδία, τον Καναδά και τον Παναμά δείχνουν την απρόβλεπτη συμπεριφορά ενός «καρχαρία» του real estate που εξισώνει την εξωτερική και εμπορική πολιτική με το κυνήγι νέων συμφωνιών καθώς και τη νοοτροπία «Πρώτα η Αμερική», ενώ όπως αναφέρει το CNN, υπάρχει μέθοδος στην επεκτατική του νοοτροπία.
Ο Τραμπ εμφανίζεται να παλεύει με ζητήματα εθνικής ασφάλειας που πρέπει να αντιμετωπίσουν οι ΗΠΑ σε έναν νέο κόσμο που διαμορφώνεται από την άνοδο της Κίνας, τις ανισότητες της παγκοσμιοποίησης, την τήξη των πολικών πάγων και την αστάθεια των μεγάλων δυνάμεων. Ενώ, με το δόγμα «Πρώτα η Αμερική», ενσωματώνει τη χρήση της δύναμης των ΗΠΑ για την ανελέητη επιδίωξη στενών εθνικών συμφερόντων, ακόμη και με τον εξαναγκασμό μικρότερων, συμμαχικών δυνάμεων.
Οι σκέψεις του Τραμπ για τον τερματισμό της Συνθήκης για τη Διώρυγα του Παναμά καταδεικνύουν ότι τη νέα κυβέρνηση απασχολεί η παρείσφρηση ξένων δυνάμεων στο δυτικό ημισφαίριο. Αυτό δεν είναι μια νέα ανησυχία - ήταν ένα σταθερό αφήγημα στην αμερικανική ιστορία, που χρονολογείται από το Δόγμα Μονρό στη δεκαετία του 1820, αναφέρει το cnn.
Στο μεταξύ, η πεποίθηση του Τραμπ ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να κυριαρχούν στη δική τους σφαίρα επιρροής αποτελούν επίσης μια σημαντική πρόγευση για το πώς θα μπορούσε να διαχειριστεί σημαντικές παγκόσμιες εστίες έντασης, συμπεριλαμβανομένου του πολέμου στην Ουκρανία και ενδεχομένως ακόμη και την Ταϊβάν.
Είναι απίθανο ο Τραμπ να πάρει αυτό που θέλει με τον Καναδά, τον Παναμά ή τη Γροιλανδία. Έτσι, η στρατηγική του μπορεί να στοχεύει στην επίτευξη καλύτερων συμφωνιών για τις ΗΠΑ –ίσως μία έκπτωση για τα αμερικανικά πλοία που διέρχονται από τη βασική πλωτή οδό μεταξύ του Ατλαντικού και του Ειρηνικού Ωκεανού, μεγαλύτερη αμερικανική πρόσβαση σε κοιτάσματα σπάνιων γαιών στη Γροιλανδία και θαλάσσιους δρόμους που αποκαλύπτονται από την τήξη των πολικών πάγων, καθώς και μια νέα εμπορική συμφωνία με τον Καναδά που θα μπορούσε να ωφελήσει τους αμερικανούς βιομηχάνους. Ο Τραμπ θα ήταν βέβαιο ότι θα παρουσιάσει οποιαδήποτε τέτοια συμφωνία σαν μια τεράστια νίκη που μόνο ο ίδιος θα μπορούσε να έχει πετύχει, ακόμη κι αν καταλήξει να είναι μάλλον «διακοσμητική» όπως η συμφωνία ΗΠΑ-Μεξικού-Καναδά στην πρώτη του θητεία.
Οι ΗΠΑ μπορεί να υποχωρούν από τον κόσμο, αλλά εστιάζουν στην «αυλή» τους
Η αποστολή στρατευμάτων για να καταλάβουν τη Διώρυγα του Παναμά ή τη Γροιλανδία μπορεί να έρχεται σε αντίθεση με τις προεκλογικές προειδοποιήσεις του Τραμπ ότι οι ΗΠΑ πρέπει να αποφύγουν νέες εμπλοκές στο εξωτερικό. Αλλά αποτελεί παράδειγμα της ιδεολογίας «Πρώτα η Αμερική». Μια υποχώρηση από τον «παλιό κόσμο» στη δεύτερη θητεία του Τραμπ θα μπορούσε να αντικατασταθεί από έναν «ηπειρωτισμό» που θα μπορούσε να «εκτοπίσει την παγκοσμιοποίηση», υποστήριξε ο Χαλ Μπράντς, καθηγητής παγκόσμιων υποθέσεων στο Johns Hopkins School of Advanced International Studies, τον περασμένο Μάιο.
Αυτό θα επικαιροποιούσε το δόγμα που αποκαλύφθηκε από τον πρόεδρο Τζέιμς Μονρό το 1823, στο οποίο ο πρόεδρος Θεόδωρος Ρούσβελτ πρόσθεσε αργότερα ένα συμπέρασμα - ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να προστατεύουν ζωή και περιουσία στις χώρες της Λατινικής Αμερικής.
Ενώ ο Τραμπ έχει προκαλέσει παγκόσμια έκπληξη με τη νέα του ρητορική για τη Διώρυγα του Παναμά, έδειξε για πρώτη φορά μια πιο σκληρή γραμμή για την αυλή της Αμερικής στην πρώτη του θητεία. «Εδώ στο δυτικό ημισφαίριο, δεσμευόμαστε να διατηρήσουμε την ανεξαρτησία μας από την παρείσφρηση επεκτατικών ξένων δυνάμεων», είπε ο Τραμπ στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ το 2018. «Είναι η επίσημη πολιτική της χώρας μας από τον πρόεδρο Μονρό ότι απορρίπτουμε την παρέμβαση. των ξένων εθνών σε αυτό το ημισφαίριο και στις δικές μας υποθέσεις».
Η πολιτική του αντιπροσώπευε μια διαίρεση με την κυβέρνηση Ομπάμα που συνάδει με την πολιτική αντίδρασης του Τραμπ. Το 2013, ο τότε υπουργός Εξωτερικών Τζον Κέρι είπε στον Οργανισμό Αμερικανικών Κρατών: «Η εποχή του Δόγματος Μονρό έχει τελειώσει».
Η επανεκκίνηση του Δόγματος Μονρό του 21ου αιώνα στοχεύει την Κίνα, τη Ρωσία, το Ιράν και τις επιχειρηματικές, στρατιωτικές και μυστικές συνεργασίες τους σε χώρες όπως η Βενεζουέλα, η Βολιβία, η Νικαράγουα και η Κούβα.