Ο φονικός σεισμός των 7,8 βαθμών που συγκλόνισε τη νότια Τουρκία τη Δευτέρα αυξάνει την πίεση στον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, τρεις μήνες πριν τις προεδρικές και τις βουλευτικές εκλογές, οι οποίες ήδη πριν την καταστροφή προμηνύονταν δύσκολο τεστ για τον ίδιο.
Μπροστά στις αυξανόμενες επικρίσεις σχετικά με την αργή αντίδραση των αρχών και την έλλειψη οργάνωσης, ο Τούρκος πρόεδρος που βρίσκεται στην εξουσία από το 2003, μετέβη χθες Τετάρτη στις πληγείσες περιοχές και παραδέχθηκε τα λάθη του.
“ Φυσικά, υπήρξαν κενά, είναι αδύνατο να είναι κανείς προετοιμασμένος για μια τέτοια καταστροφή”, δήλωσε από την επαρχία Χατάι, κοντά στα συριακά σύνορα.
Μέχρι στιγμής τουλάχιστον 12.873 άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους από τον σεισμό στην Τουρκία, με τον απολογισμό να αναμένεται να αυξηθεί,
Αλλά ακόμη και πριν αρχίσει να τρέμει η γη τη Δευτέρα, το έδαφος κάτω από τα πόδια του Ερντογάν κατέρρεε, καθώς είναι αντιμέτωπος με πολλές κρίσεις ενόψει των εκλογών της 14ης Μαΐου. Η ανορθόδοξη προσέγγισή του στην οικονομία προκάλεσε ραγδαία άνοδο του πληθωρισμού, με αποτέλεσμα οι τιμές καταναλωτή να αυξηθούν κατά 85% πέρυσι.
Διαισθανόμενος τον κίνδυνο, ο Τούρκος πρόεδρος πέρασε στην αντεπίθεση. Λίγες ώρες μετά τον σεισμό, παραχώρησε συνέντευξη Τύπου στην Άγκυρα, την πρώτη από πολλές.
Χθες στην επαρχία Καχραμανμαράς, κοντά στο επίκεντρο του σεισμού, αγκάλιασε μία γυναίκα ανάμεσα στα συντρίμμια. Στη συνέχεια πήγε πιο νότια, στην επαρχία Χατάι, στα σύνορα με τη Συρία, όπου έχει καταγραφεί περίπου το ένα τρίτο των θανάτων από τον σεισμό.
Το χάος του 1999
Ο Ερντογάν θυμάται αναμφίβολα ότι η ανικανότητα των αρχών στον προηγούμενο μεγάλο σεισμό στην Τουρκία, το 1999, οδήγησε το κόμμα του στη νίκη τρία χρόνια αργότερα.
Ο τότε πρωθυπουργός Μπουλέντ Ετσεβίτ είχε γίνει στόχος έντονων επικρίσεων επειδή αμέλησε να προσφέρει βοήθεια στους πληγέντες.
Αυτή τη φορά ο Ερντογάν κήρυξε αμέσως κατάσταση έκτακτης ανάγκης στις περιοχές που επλήγησαν από τον σεισμό και ζήτησε διεθνή βοήθεια. Αμέσως έφτασε βοήθεια από δεκάδες χώρες.
Για τους ειδικούς ο πρόεδρος μπορεί να ενισχύσει τη θέση του με μια σωστή αντίδραση ή να χάσει τα πάντα.
“ Μια αποτελεσματική αντίδραση στην έκτακτη αυτή κατάσταση μπορεί να ενισχύσει τον πρόεδρο και το κόμμα του, το AKP”, εκτίμησε ο Βολφγκάνγκο Πίκολι της εταιρείας συμβούλων και δημοσίων σχέσεων Teneo με έδρα το Λονδίνο.
“ Αν αποτύχει στην αντίδρασή του, ο Ερντογάν μπορεί να χάσει τις εκλογές του Μαΐου”, σχολίασε ο Εμρέ Τσαλισκάν, διευθυντής του Foreign Policy Centre με έδρα τη Βρετανία.
“ Αποδυναμωμένοι θεσμοί”
Η αγανάκτηση αυξάνεται στις πληγείσες περιοχές. Οικογένειες που έχουν χάσει τα πάντα κατήγγειλαν την Τρίτη μια κυβέρνηση ανίκανη να τους προσφέρει βοήθεια ή ακόμη και να σώσει τους συγγενείς τους που βρίσκονται εγκλωβισμένοι στα συντρίμμια.
Η αναλύτρια Γκονούλ Τολ, που βρισκόταν στην Τουρκία την ώρα του σεισμού και η οποία έχασε συγγενείς της, δήλωσε ότι η οργή είναι αισθητή στην επαρχία Χατάι.
“ Δεν μπορώ να πιστέψω ότι (ο Ερντογάν) δεν την ένιωσε διότι το επίπεδο της αγανάκτησης, της οργής, το είδα με τα μάτια μου. Είμαι βέβαιη ότι θα έχει επιπτώσεις”, σημείωσε η διευθύντρια του προγράμματος για την Τουρκία στο Middle East Institute με έδρα τις ΗΠΑ.
Το 1999, συνέχισε, η κοινωνία των πολιτών είχε εργαστεί αδιάκοπα για να βοηθήσει τα θύματα. Αλλά αυτή τη φορά υπάρχουν λιγότερες οργανώσεις, διότι ο Ερντογάν διέλυσε αρκετές μετά την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος το 2016.
“ Είκοσι χρόνια αργότερα, δεν είμαστε σε καλύτερη μοίρα”, σχολίασε η Τολ. “ Ο Ερντογάν όχι μόνο αποδυνάμωσε τους κρατικούς θεσμούς, αλλά και την τουρκική κοινωνία των πολιτών”.
“ Ευνοϊκά” μέσα ενημέρωσης
Ωστόσο ο Ερντογάν δεν γίνεται στόχος επικρίσεων από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, υπενθυμίζουν οι ειδικοί, κάτι που του προσφέρει πλεονέκτημα έναντι των αντιπάλων του.
Τα μέσα ενημέρωσης αναφέρθηκαν πολύ λίγο στο πρόβλημα των κακών κατασκευών, μετά την κατάρρευση πολλών κτιρίων λόγω του σεισμού, ακόμη και κάποιων που είχαν ανεγερθεί λιγότερο από έναν χρόνο πριν.
Η κυβέρνηση όμως έχει θεσπίσει νέους πολεοδομικούς κανόνες ήδη από το 1998.
“ Η αντιπολίτευση καταγγέλλει ότι ο αυξημένος αριθμός θανάτων δεν οφείλεται μόνο στον σεισμό, αλλά και στις κακής ποιότητας οικοδομές που ανεγέρθηκαν χωρίς σωστό ρυθμιστικό πλαίσιο”, τόνισε ο Τσαλισκάν.
Το 1999 ο Τύπος είχε επικρίνει την αργή αντίδραση των αρχών, αλλά όχι τώρα.
“ Το γεγονός ότι τα εθνικά μέσα ενημέρωσης είναι σε μεγάλο βαθμό ευνοϊκά προς εκείνον σημαίνει ότι ο Ερντογάν θα διαχειριστεί το επίσημo αφήγημα και ενδέχεται να ωφεληθεί από την κατάσταση”, υπογράμμισε η Αντελίνε Βαν Χούτε, σύμβουλος για την Ευρώπη του Economist Intelligence Unit.