Ψήφο εμπιστοσύνης στην ελληνική οικονομία και εύσημα στον ελληνικό λαό έδωσε ο Τσαρλς Νταλάρα στην τοποθέτησή του στο 8ο Διεθνές Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών.
Πρώην διευθύνων σύμβουλος του Institute of International Finance, ο Τσαρλς Νταλάρα συντόνισε τις προσπάθειες για τη μεγαλύτερη αναδιάρθρωση χρέους που έχει γίνει ποτέ παγκοσμίως – την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους που «αφάνισε» πάνω από 100 δισεκατομμύρια δολάρια ελληνικού χρέους από τα χαρτοφυλάκια των ξένων ιδιωτών επενδυτών.
«Ήταν μία επώδυνη περίοδος» είπε ο Τσαρλς Νταλάρα. «Ήταν δύσκολη όχι μόνο για την Ελλάδα, ήταν μέρος μίας ευρύτερης κρίσης της ευρωζώνης. Εδώ στην Ελλάδα συνηθίζουμε να δίνουμε έμφαση στο ελληνικό σκέλος της κρίσης, που ήταν και το πιο σοβαρό. Όμως, παράλληλα, είχαμε κρίσεις σε Ιρλανδία, Ιταλία, αρκετά μεγάλη αστάθεια σε Ισπανία και Πορτογαλία. Ήταν μία δύσκολη περίοδος για το σύνολο της Ευρωζώνης.
Για εμένα είναι αξιοθαύμαστο να βλέπω πώς η ελληνική οικονομία και ο ελληνικός λαός επέδειξαν ανθεκτικότητα σε όλα αυτά. Και το είδαμε αυτό όταν – παρά τη μεγαλύτερη παγκόσμια αναδιάρθρωση χρέους στην ιστορία- το σύστημα εδώ πάλεψε για να βρει μία πορεία μπροστά, ιδιαίτερα στο μέσο αυτής της τελευταίας δεκαετίας. Νοιώθω ότι σημαντική πρόοδος έχει γίνει τώρα, η οικονομία επανέκτησε τη δυναμική της και – ειλικρινά- είναι εντυπωσιακό.»
Τα σοβαρά λάθη επενδυτών, ΔΝΤ και Κομισιόν
«Το βάρος της προσαρμογής έπεσε πολύ βαριά πάνω στην Ελλάδα» παραδέχθηκε ο Αμερικανός τραπεζίτης. «Θα έπρεπε να είχε διαχυθεί περισσότερο ισομερώς στην Ευρωζώνη αλλά τότε δεν υπήρχαν ούτε οι μηχανισμοί ούτε η πολιτική θέληση για να γίνει αυτό» τόνισε και προσέθεσε:
«Λάθη έγιναν από όλους. Για παράδειγμα η επενδυτική κοινότητα απέτυχε να εκτιμήσει σωστά τα επίπεδα ρίσκου του κρατικού ελληνικού χρέους σε όλη τη διάρκεια της δεκαετίας πριν την κρίση. Ας το παραδεχθούμε: “έκλεισαν τον διακόπτη”, μπήκαν σε μία διαδικασία να υποθέτουν ότι η Γερμανία και οι βόρειες χώρες της Ευρωζώνης με κάποιο τρόπο θα στήριζαν την Ελλάδα και αυτό αποδείχθηκε ότι ήταν μία αβάσιμη εκτίμηση. Η κακή διαχείριση κινδύνου της επενδυτικής κοινότητας ήταν σημαντικό μέρος του προβλήματος που συσσωρεύτηκε. Αλλά ένα από τα μεγαλύτερα λάθη το έκαναν το ΔΝΤ και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, γιατί υπέθεσαν ότι έπρεπε να επιτευχθεί αυτός ο αυθαίρετος στόχος χρέους 100% του ΑΕΠ. Σήμερα το ελληνικό χρέος είναι περίπου 170%, αλλά κανείς δεν κυκλοφορεί έτοιμος για καρδιακό.
Γιατί γίνεται αυτό; Γιατί το ΔΝΤ και όλοι μας πήραμε το μάθημα για το πώς να εκτιμούμε τη βιωσιμότητα του χρέους. Δεν είναι μόνο το θέμα του όγκου του χρέους σε σχέση με το ΑΕΠ αλλά και το θέμα του ύψους των τόκων που πρέπει να πληρωθούν. Και η Ελλάδα επωφελείται τώρα σημαντικά από τα χαμηλά επιτόκια που συμφωνήθηκαν από τους ιδιώτες πιστωτές και τα ευνοϊκά επιτόκια που οι επίσημοι πιστωτές παραχώρησαν στην Ελλάδα».
Κάνοντας μία ανασκόπηση των κρίσιμων γεγονότων πριν μία δεκαετία, ο Τσαρς Νταλάρα περιγράφει:
«Ήταν επώδυνο να καταλήξουμε στο στάδιο που όλοι παραδέχθηκαν ότι μία μαζική αναδιάρθρωση ήταν απαραίτητη, ακόμα όμως και τότε η Ευρώπη ήταν διστακτική. Κοιτάζοντας πίσω, πιστεύω ότι ήταν θαύμα ότι τελικά φτάσαμε σε συμφωνία στις αρχές του 2012 για να διαγράψουμε πάνω από 100 δις. δολάρια ελληνικού χρέους που διακρατούσε η ιδιωτική επενδυτική κοινότητα. Είναι ο μεγαλύτερος όγκος χρέους που έχει ποτέ εξαλειφθεί σε οποιαδήποτε χρονική στιγμή στην οικονομική ιστορία. Και όχι μόνο διαγράψαμε αυτό το κομμάτι, αλλά επεκτείναμε το εναπομείναν σε μία περίοδο 20- 30 ετών.»
Την ανάγκη να μην ξεχαστούν τα επώδυνα μαθήματα εκείνης της περιόδου τόνισε ο Τσαρλς Νταλάρα που σήμερα είναι αντιπρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου της Partners Group Holding, εταιρείας που έχει σημαντικές επενδύσεις στην Ελλάδα.
«Βλέπω ότι η ελληνική οικονομία σταθερά ανακτά δυναμική. Πολλές από τις πολιτικές των τελευταίων ετών κινήθηκαν στη σωστή κατεύθυνση. Υπάρχει αρκετή δημοσιονομική πειθαρχία, το αν αυτό συνεχιστεί πρέπει να το παρακολουθούμε προσεκτικά. Τα κονδύλια του ευρωπαϊκού Ταμείου Ανθεκτικότητας και Ανάπτυξης αξιοποιούνται αποτελεσματικά και πέρυσι η ανάπτυξη ήταν ισχυρή. Είναι σημαντικό να διατηρηθεί η μεταρρυθμιστική δυναμική των τελευταίων ετών γιατί τα βαθιά ριζωμένα διαρθρωτικά προβλήματα της Ελλάδας σε καμία περίπτωση δεν έχουν εξαλειφθεί πλήρως.»
Όσο για τα μαθήματα που έπρεπε να πάρει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, ο Τσαρλς Νταλάρα ήταν αποκαλυπτικός:
«Το ΔΝΤ θέλει πολλή δουλειά και κάποιες από τις πολιτικές του χρειάζονται επικαιροποίηση. Για παράδειγμα φάνηκε ότι πολλοί οικονομολόγοι του δεν καταλάβαιναν την ιστορία και τις διαρθρωτικές ιδιαιτερότητες της Ελλάδας, γεγονός που οδήγησε σε λανθασμένη αντιμετώπιση του προβλήματος. Στο ΔΝΤ χρειάζονται και πολιτικοί επιστήμονες και ιστορικοί που θα βοηθούν να γίνεται αντιληπτή η ιδιαίτερη κατάσταση κάθε χώρας. Επίσης, μία από τις μεγαλύτερες δυσκολίες που αντιμετωπίσαμε εμείς ήταν το γεγονός ότι δεν υπήρχε διαφάνεια στο πώς καταρτίζονται τα προγράμματα του ΔΝΤ.»
Σε ότι αφορά στην Ευρώπη, ο Τσαρλς Νταλάρα αναγνωρίζει πρόοδο αλλά και αγκυλώσεις.
«Πρέπει να δώσω εύσημα στους Ευρωπαίους ηγέτες για τους μηχανισμούς που έχουν αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια. Το Ταμείο Ανθεκτικότητας και Ανάπτυξης είναι ένα εκπληκτικό βήμα αλληλεγγύης. Παρόλα αυτά το μέλλον του Συμφώνου Ανάπτυξης και Σταθερότητας παραμένει ερωτηματικό. Πώς βλέπει η Ευρώπη αυτό του Σύμφωνο που δημιουργήθηκε πολύ καιρό πριν, τις ημέρες του Μάαστριχ, καθώς προσπαθούμε να δημιουργήσουμε νέες δυναμικές ανάπτυξης και αλληλεγγύης στην Ευρώπη σήμερα; Πώς βλέπει η Ευρώπη στο μέλλον τη συμφωνία για τη δημοσιονομική πειθαρχία; Τον πρώτο καιρό οι Ευρωπαίοι ηγέτες έβλεπαν την ανάγκη δημοσιονομικής και ταυτόχρονα νομισματικής ένωσης. Αυτό δεν έγινε και τώρα είναι δύσκολο να μην δεις κανείς ότι η Ευρώζώνη είναι ένα μη ολοκληρωμένο έργο.
Η Ευρώπη πρέπει να ξαναδεί την μεταξύ των μελών συνεργασία και την προετοιμασία για μία πιθανή μελλοντική κρίση. Οι ρόλοι των ευρωπαϊκών μηχανισμών δεν είναι ξεκάθαροι και είναι ένα πρόβλημα που αντιμετωπίσαμε και στη διάρκεια της ελληνικής κρίσης».